آینده پژوهی آموزش عالی
محسن طاهری دمنه؛ علی ذاکری؛ ابوالفضل اسدنیا
چکیده
حرکت از فضای رشتگی به سمت گفتمان‌های میانرشتهای با تمرکز بر حل مسائل واقعی، به یک روند مهم در آموزش عالی تبدیل شده و نسل‌های آتی دانشگاه‌ها به سمت میانرشتهای شدن پیش خواهند رفت. در این میان مطالعات نظام‌مند آینده‌ها یا آینده‌پژوهی نیز مورد توجه دانشگاهیان در رشته‌های مختلف قرار گرفته است. در این مقاله به‌منظور بررسی ...
بیشتر
حرکت از فضای رشتگی به سمت گفتمان‌های میانرشتهای با تمرکز بر حل مسائل واقعی، به یک روند مهم در آموزش عالی تبدیل شده و نسل‌های آتی دانشگاه‌ها به سمت میانرشتهای شدن پیش خواهند رفت. در این میان مطالعات نظام‌مند آینده‌ها یا آینده‌پژوهی نیز مورد توجه دانشگاهیان در رشته‌های مختلف قرار گرفته است. در این مقاله به‌منظور بررسی جایگاه مطالعات آینده‌پژوهانه در حوزه‌های دانشی گوناگون و با استفاده از روش فراتحلیل کیفی، به بررسی اندازه و پراکندگی ورود حوزه‌های دانشگاهی مختلف به بحث آینده‌پژوهی پرداخته شده است. بدین جهت در مجموع 737 مقاله علمی، که توسط دانشگاهیان رشته‌های مختلف و با محوریت آینده‌پژوهی در ایران به چاپ رسیده‌اند، جمع‌آوری و در 19 حوزۀ کلی و 350 حوزۀ فرعی دسته‌بندی شدند. این دسته‌بندی ملاک فراتحلیل موضوعی مقالات در زمینۀ آینده‌پژوهی است که نشان میدهد در حوزه‌های برنامه‌ریزی جغرافیایی، «امنیت» و «آینده‌نگاری سازمانی» به ترتیب بیشترین میزان فعالیت و در حوزه‌های ورزش، «مطالعات زنان» و «آیندۀ حرفه»، کمترین میزان فعالیت در زمینه آینده‌پژوهی را داشته‌اند. نتایج این مقاله تراز خوبی برای مشخص‌کردن خلأ‌های پژوهشی در زمینۀ آینده‌پژوهی است و همچنین نقاط ضعف فعالیت‌های میانرشتهای در این حوزه را آشکار می‌سازد.
میان رشته‌ای
محسن طاهری دمنه؛ زهرا حیدری دارانی
چکیده
به‌رغم آن‌که ساحت میانرشتهای چه از نظر مفهوم‌‌پردازی و چه از نظر کاربرد هنوز در میانهٔ راه است، بیشتر مطالعات در این زمینه بر سوژهٔ دانشگاه متمرکز بوده و بر لزوم ایجاد جریان میانرشتهای در دانشگاه توجه نشان داده‌اند. با وجود این، تجربهٔ زیست دانشگاهی نشان میدهد انسان دانشگاهی که مهارت میانرشتهای را پیش از دانشگاه ...
بیشتر
به‌رغم آن‌که ساحت میانرشتهای چه از نظر مفهوم‌‌پردازی و چه از نظر کاربرد هنوز در میانهٔ راه است، بیشتر مطالعات در این زمینه بر سوژهٔ دانشگاه متمرکز بوده و بر لزوم ایجاد جریان میانرشتهای در دانشگاه توجه نشان داده‌اند. با وجود این، تجربهٔ زیست دانشگاهی نشان میدهد انسان دانشگاهی که مهارت میانرشتهای را پیش از دانشگاه نیاموخته است، در فهم و کاربری میان‌رشتگی در دانشگاه نیز ضعیف عمل می‌کند. از این منظر فارغ از مفهوم «رشته» که یادآور فعالیت تخصصی در دانشگاه است، واژهٔ «میانرشتهای» بیان‌کننده مجموعه‌ای از مهارت‌های زیست در آینده است که باید از نخستین مراحل آموزش‌پذیری انسان در سبد آموزش او قرار گیرد. این مقاله، کوششی نظرورزانه و تحلیلی استنباطی برای بسط جایگاه میانرشتهای در آموزش‌های پیشادانشگاهی است که در آن ابتدا امکان‌پذیری و ضرورت این جایگاه بررسی می‌شود و سپس برخی از راه‌کارهای عملی برای نیل به این مقصود تشریح می‌شود تا تصویری از آیندهٔ مدرسه شکل گیرد. این تکه‌چسبانی تصویری از مدارس آینده است که در آن انسان میانرشتهای برای زیست در محیطی پیچیده، مهارت‌هایی چون سازگاری، کار گروهی، خلاقیت، تفکر انتقادی و حل مسئله را به‌دست می‌آورد.
آینده پژوهی آموزش عالی
محسن طاهری دمنه؛ معصومه کاظمی
چکیده
مهاجرت از آن قسم پدیدههای چندوجهی است که برای مطالعه و درک درست آن لازم است رویکردها و روش‌های مختلفی با نگاه میانرشتهای به کار گرفته شوند. مطالعه ادبیات نظری درباره مهاجرت گویای این است که نظریههای تشریح‌کننده مهاجرت، اغلب بر روی مسائل اقتصاد کلان و نظریههای نیازهای فردی توسعه پیدا کردهاند. درحالی‌که، اگر مهاجرت ...
بیشتر
مهاجرت از آن قسم پدیدههای چندوجهی است که برای مطالعه و درک درست آن لازم است رویکردها و روش‌های مختلفی با نگاه میانرشتهای به کار گرفته شوند. مطالعه ادبیات نظری درباره مهاجرت گویای این است که نظریههای تشریح‌کننده مهاجرت، اغلب بر روی مسائل اقتصاد کلان و نظریههای نیازهای فردی توسعه پیدا کردهاند. درحالی‌که، اگر مهاجرت یا تمایل به آن را تصمیمی برای اقدام بدانیم، قاعدتاً این تصمیم برآمده از تصویر یا تصاویری از آینده است. مهاجرت به این منظور صورت می‌گیرد که تصویری مطلوب از یک آینده محقق، یا از تحقق تصویری نامطلوب جلوگیری شود. از این منظر میتوان تصاویر آینده را برای شناخت پارامترهای ذهنی و بینالاذهانی مؤثر بر مهاجرت، مطالعه کرد. با این هدف، پژوهش حاضر در سنت کیفی، با استفاده از مصاحبههای نیمه‌ساختاریافته به بررسی تصاویر آینده جوانانی که مایل به مهاجرت هستند، می‌پردازد و تلاش می‌کند تا پدیده مهاجرت را از ساحت تصاویر ذهنی مربوط به آینده بررسی کند. دادههای حاصل از ۲۳ مصاحبه بعد از اشباع نظری، با استفاده از روش تحلیل مضمون، تحلیل شدند و نتایج نشان داد که سه تم اصلی یعنی: ۱) تصاویر ویرانشهری از مبدأ؛ ۲) پیروی از یک همه‌گیری برای رفتن؛ و ۳) جاذبه مقصد، تصاویر قویِ محرک مهاجرت به شمار می‌آیند. دراین‌میان، بیشترین و قابل‌ملاحظه‌ترین سهم مربوط به تصاویر ویرانشهری از مبدأ است.
