آینده پژوهی
فاطمه رجبیان غریب؛ سعید محمدزاده؛ محمدشریف شریف زاده
چکیده
در آینده، عرصهٔ مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه، به حوزه‌های متنوعی از اجتماعات محلی، ملی و بین‌المللی گسترش خواهد یافت. حضور توأم با مسئولیت‌پذیری اجتماعی آموزش عالی در روند تحولات آینده، نیازمند رویکردی آینده‌‌نگارانه است تا امکان کنشگری در رخدادهای آینده را فراهم سازد. بنابراین، هدف این مقاله، آینده‌نگاری مسئولیت‌پذیری ...
بیشتر
در آینده، عرصهٔ مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه، به حوزه‌های متنوعی از اجتماعات محلی، ملی و بین‌المللی گسترش خواهد یافت. حضور توأم با مسئولیت‌پذیری اجتماعی آموزش عالی در روند تحولات آینده، نیازمند رویکردی آینده‌‌نگارانه است تا امکان کنشگری در رخدادهای آینده را فراهم سازد. بنابراین، هدف این مقاله، آینده‌نگاری مسئولیت‌پذیری اجتماعی آموزش عالی کشاورزی است. مطالعهٔ حاضر در سه گام اصلی انجام شد. ابتدا بر مبنای روش گروه کانونی، به شناسایی پیشران‌های مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه در آموزش عالی کشاورزی پرداخته شد. سپس با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل و با بهره‌گیری از نرم‌افزار MicMac، از میان 14پیشران شناسایی‌شدهٔ مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه، 5 پیشران کلیدی انتخاب شد. برای این عوامل کلیدی بر اساس ایدهٔ سناریونویسی21 وضعیت ممکن و محتمل در آیندهٔ مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه با نظر خبرگان تعریف گردید و با تشکیل ماتریس21*21 و بهره‌گیری از دانش خبرگان در ارزیابی میزان تأثیرات وقوع هر یک از وضعیت‌ها بر وقوع یا عدم وقوع وضعیت‌های دیگر در آیندهٔ مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه با استفاده از قابلیت‌های نرم‌افزار Scenario Wizard 4.31، دو سناریو متضاد (ققنوس و طاووس) به‌عنوان سناریوهای قوی و 104 سناریو با احتمال وقوع پایین و ضعیف استخراج شد. سناریو ققنوس نمایان‌گر تحقق مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه در راستای توسعهٔ پایدار محلی و منطقه‌ای بوده و سناریو طاووس مبین آن است که دانشگاه به‌عنوان تافته‌ای جدابافته، فاقد مسئولیت‌پذیری اجتماعی است. این سناریوها چشم‌انداز آیندهٔ مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه را نشان می‌دهند.
آینده پژوهی
احد رضایان قیه باشی؛ علی اصغر پورعزت
چکیده
سازمان‌ها، آحاد جامعه، نخبگان، و خط‌مشی‌های دولتی، درحالی‌که خود به‌شدت تحت تأثیر دانشمندان رشته‌های علمی گوناگون قرار دارند، به روشهای گوناگون بر فراگرد ساخت آینده تأثیر می‌گذارند. براساس نظریههای «وضع» و «ساخت اجتماعی واقعیت»، و مدل خط‌مشی‌گذاری «نخبگان‌ـ‌توده‌ها»، آینده به‌طور مستمر تحت تأثیر ...
بیشتر
سازمان‌ها، آحاد جامعه، نخبگان، و خط‌مشی‌های دولتی، درحالی‌که خود به‌شدت تحت تأثیر دانشمندان رشته‌های علمی گوناگون قرار دارند، به روشهای گوناگون بر فراگرد ساخت آینده تأثیر می‌گذارند. براساس نظریههای «وضع» و «ساخت اجتماعی واقعیت»، و مدل خط‌مشی‌گذاری «نخبگان‌ـ‌توده‌ها»، آینده به‌طور مستمر تحت تأثیر عناصر فردی و سازمانی فعال در جامعه در حال شکلگیری است و این افراد و سازمان‌ها، معمولاً اقدامات خویش را با توجیهاتی علمی صورت‌بندی می‌کنند؛ توجیهاتی که در تعامل با دانشمندان و نخبگان میآموزند. ضمن اینکه یافته علمی حاصل از تلاش پژوهشگران رشته‌های علمی گوناگون، ممکن است در قالب مجموعهای از نظریههای معطوف به اجرا، ساخت جهان آینده را تحت تأثیر قرار دهند. زیرا این علوم میان‌رشته‌ای، برایند نظری علوم و فنون گوناگون بوده و نظریهها و استراتژیهای تغییر و برنامههای تحول آینده را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ تأثیری که از طریق رسوخ دانش به زبان عامه، منطق کارگزاران دولتی، و رویه‌های رفتاری و ساختاری مرسوم در روند توسعه سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی، ایجاد می‌شود. این مقاله با طرح این پرسش که آینده چگونه ساخته می‌شود؟ فراگرد ساخت آینده را برایند مؤلفه‌های اجتماعی، واقعیتهای زبانی، مدل‌های تصمیم‌گیری و کنشگری فوق‌فعال بازیگران (سازمان‌ها، احاد مردم و نخبگان) معرفی می‌کند. این مؤلفه‌ها با تأثیرپذیری از علوم میان‌رشته‌ای و تأثیرگذاری متقابل بر آن، واقعیت آینده را شکل می‌دهند.
رضا علی کرمی؛ محمد کشاورزی
چکیده
آیندهپژوهی یکی از علوم جدید و میان‌رشته‌ای است که جزو علوم و فناوری‌های نرم طبقه‌بندی می‌شود. آیندهپژوهی را علم و هنر کشف و شکل بخشیدن آینده تعریف کرده‌اند. تاکنون مطالعات آیندهپژوهی در حوزه‌های مختلفی از جمله فناوری، اقتصاد، سیاست و... انجام شده است و کارشناسان روشهای مختلف را در حوزه‌های مربوطه شناسایی و معرفی کرده‌اند. ...
بیشتر
آیندهپژوهی یکی از علوم جدید و میان‌رشته‌ای است که جزو علوم و فناوری‌های نرم طبقه‌بندی می‌شود. آیندهپژوهی را علم و هنر کشف و شکل بخشیدن آینده تعریف کرده‌اند. تاکنون مطالعات آیندهپژوهی در حوزه‌های مختلفی از جمله فناوری، اقتصاد، سیاست و... انجام شده است و کارشناسان روشهای مختلف را در حوزه‌های مربوطه شناسایی و معرفی کرده‌اند. از طرفی تغییرات در جهان به قدری وسیع است که همگام شدن با آن کاری بسیار سخت و دشوار است، و ضرورت دارد که در هر زمینهای از قبل به آینده توجه داشته باشیم تا برای رویارویی با آن برنامهریزی کنیم. از طرف دیگر، علم فقه بخش عظیمی از هویت خویش را از گذشته میگیرد. این نگاه به گذشته در بعضی مواقع موجب گذشتهگرایی و دوری از زمان حال و آینده می‌شود و فقه را در موضع انفعال قرار می‌دهد. به همین دلیل تمام تلاش ما این است که عنصر آینده پژوهی را وارد علم فقه کنیم تا تصمیم گیران حوزه فقه با تغییرات آینده برخورد پیشدستانه داشته باشند. با این فرض در مقاله حاضر سعی شده است که این علم میان‌رشته‌ای با فقه ترکیب شود و مفاهیم و روشهای آن به صورت کلی مفهومسازی و معادلسازی شود. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است.
احد رضایان؛ معصومه کاظمی
چکیده
آیندهپژوهی علم مطالعه نظام‌مند آیندههای ممکن، محتمل، و مطلوب است. مهم‌ترین هدف آیندهپژوهی تلاش برای شناخت دقیق‌تر تحولات آینده است. تصویرپردازی تلاشی است خلاقانه برای تجسم، شناخت، و ساخت هدفمند آیندههای ممکن، محتمل، و مطلوب با تکیه بر واقعیات بیرونی، که هدف اصلی آن دادن هشدار، یا ایجاد وضعیتی مطلوب است. تصویرپردازی از ...
بیشتر
آیندهپژوهی علم مطالعه نظام‌مند آیندههای ممکن، محتمل، و مطلوب است. مهم‌ترین هدف آیندهپژوهی تلاش برای شناخت دقیق‌تر تحولات آینده است. تصویرپردازی تلاشی است خلاقانه برای تجسم، شناخت، و ساخت هدفمند آیندههای ممکن، محتمل، و مطلوب با تکیه بر واقعیات بیرونی، که هدف اصلی آن دادن هشدار، یا ایجاد وضعیتی مطلوب است. تصویرپردازی از آن روی که در جهان دارای پیچیدگی‌های اساسی، تا حدودی قدرت و قابلیت شناخت دقیق آینده را به ما می‌دهد، دارای ارزش و اهمیت بسیاری است. تحقیق حاضر با تأکید بر اهمیت، نقش و جایگاه تصویرپردازی در آیندهپژوهی و سیاست جهانی، به مطالعه هشت کلان‌تصویر ارائه شده برای آینده جهان، آثار، پیامدها و نقدهای وارد شده بر آنها پرداخته است. دنیای بدون مرز، دنیای سراسر دموکراسی، تضاد و جنگ تمدن‌ها، قرن چینی، رشد جامعه بین‌الملل، ترقی و پیشرفت بخش‌های جنوبی جهان، فاجعه زیست محیطی آینده، و در نهایت، به سوی دموکراسی جهان وطنی، هشت کلان‌تصویر مطرح برای آینده جهان هستند. بررسی این کلان‌تصاویر گویای این سخن است که در جهان دارای عدم قطعیت‌های اساسی، تصویرپردازی می‌تواند شیوه و روشی مناسب برای متأثر ساختن اقدامات کنشگران و حتی شناخت دقیق رفتار و کنش و واکنش آنها، و در مرحله‌ای بالاتر، ساخت آینده سیاست جهانی باشد، و این نکته که ارزش اصلی تصاویر در توانایی‌شان برای برجسته ساختن روندهای مهم در زمان حال است.
میان رشته‌ای
جواد شهولی کوه شوری؛ احمدرضا عسکری؛ رسول نظری؛ امیررضا نقش
چکیده
علوم ورزشی و آیندهپژوهی هر دو به عنوان یک حوزۀ میان‌رشته‌ای در جهان مطرح شده‌اند. یکی از حوزه‌هایی که به موازات این دو رشد نمود، اثر محسوس و بنیادین بر آنها گذاشت و نیر از آنها تأثیر پذیرفته است، مطالعات بین رشته‌ای یا فرارشته‌ای است. تحقیقات میان‌رشته‌ای به ویژه در زمینۀ ورزش که در کنار ماهیت سلامت‌محوری‌اش، اهداف بلند پروازانه‌ای ...
بیشتر
علوم ورزشی و آیندهپژوهی هر دو به عنوان یک حوزۀ میان‌رشته‌ای در جهان مطرح شده‌اند. یکی از حوزه‌هایی که به موازات این دو رشد نمود، اثر محسوس و بنیادین بر آنها گذاشت و نیر از آنها تأثیر پذیرفته است، مطالعات بین رشته‌ای یا فرارشته‌ای است. تحقیقات میان‌رشته‌ای به ویژه در زمینۀ ورزش که در کنار ماهیت سلامت‌محوری‌اش، اهداف بلند پروازانه‌ای نیز دارد، بسیار مهم می‌باشند. از این‌رو در این مقاله با بکارگیری ابزار سناریو به عنوان یکی از روشهای آیندهپژوهی ، یک راهروی استراتژی برای توسعۀ ورزش دانشگاهی ایران در افق 1414 پدید آمد. ورزش در دانشگاه‌ها شکل نهادی فرآیند تربیت‌بدنی برای یک زندگی سالم و فعال است. مشارکت‌کنندگان مطالعۀ تحلیلی و اکتشافی حاضر شامل 34 نفر از ذینفعان داخلی و خارجی ورزش دانشگاهی ایران بودند که بر اساس نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. گردآوری داده ها با مصاحبه و پرسش‌نامه باز صورت گرفت. بر اساس یافته‌ها، تحلیل 30 عامل اصلی بدست آمده در نهایت منجر به تولید دو عدم‌قطعیت کلیدی "پیوستن به جنبش جهانی ورزش" و "نظام‌مندی فعالیت جسمانی پایدار" شد که اساس توسعۀ چهار سناریو با اسامی دماوند، تفاخر، روز از نو و فیزیک، گردیدند. به منظور توسعۀ ورزش دانشگاهی ایران، باید سیاست‌های مجزا در قسمت‌های مختلف ورزش دانشگاهی بر مبنای نظام‌مندی فعالیت‌های جسمانی پایدار، تدوین گردد.
آینده پژوهی
احسان مرزبان؛ حسین رضایان؛ احد رضایان؛ مصطفی مرزبان
چکیده
هدف از این پژوهش، شناسایی و تعیین عوامل کلیدی، روندهای نوظهور و نیروهای پیشران در مسیر تدوین آیین‌نامه آینده ارتقای مرتبه اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و ارزیابی روابط ساختاری میان عوامل و مولفه‌های کلیدی در افق 1414 است. برای این منظور با تکیه بر روش‌شناسی آمیخته و بهره‌گیری از ابزارهای مرور ادبیات، مصاحبه، ماتریس تحلیل آثار متقاطع، ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، شناسایی و تعیین عوامل کلیدی، روندهای نوظهور و نیروهای پیشران در مسیر تدوین آیین‌نامه آینده ارتقای مرتبه اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و ارزیابی روابط ساختاری میان عوامل و مولفه‌های کلیدی در افق 1414 است. برای این منظور با تکیه بر روش‌شناسی آمیخته و بهره‌گیری از ابزارهای مرور ادبیات، مصاحبه، ماتریس تحلیل آثار متقاطع، نرم‌افزار میک‌مک و پنل خبرگان، ضمن احصای مجموعهای جامع از عوامل اثرگذار، مولفه‌های کلیدی شناسایی و روابط اثرگذاری و اثرپذیری میان آنها به‌لحاظ ساختاری تحلیل شده است. درنتیجه، پنج نیروی "گفتمان حاکم بر آموزش عالی در ایران"، "انتظار جامعه (صنعت، بازار و دولت) از آموزش عالی"، "اقتصاد آموزش عالی"، "رقابتی و بین‌المللی شدن آموزش عالی" و "چالش‌های نوظهور و توسعه علوم میان و فرارشته‌ای" به‌عنوان پیشران‌های تغییر در موضوع پژوهش احصا گردیده و تاثیر و نقش هر یک در آینده نظام ارتقای اعضای هیأت علمی تبیین شده است. بر این اساس، ارتقای ویرایش‌های آینده آیین‌نامه مزبور، نیازمند همگامی با نیروهای پیشران شناسایی‌شده، لحاظ پیچیدگی‌های ساختاری میان عوامل کلیدی موثر و انطباق با تحولات محیط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از طریق اتخاذ رویکردهای میان‌رشته‌ای و آینده‌نگرانه است.
آینده پژوهی
محمد حسینی مقدم؛ مهرداد حمیدی
چکیده
پرسش اصلی این مقاله آن است که در آینده کدام سناریوها می‌توانند باعث پیشرفت دانش‌های میان‌رشته‌ای در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور می‌شود؟ پرسش‌های فرعی عبارتند از: تجربه جهانی در توسعه دانش‌های میان‌رشته‌ای چیست؟ عوامل مؤثر بر توسعه دانش‌های میان‌رشته‌ای در جامعه علمی علوم پزشکی کشور کدامند؟ رویکرد اصلی این مقاله آیندهپژوهی ...
بیشتر
پرسش اصلی این مقاله آن است که در آینده کدام سناریوها می‌توانند باعث پیشرفت دانش‌های میان‌رشته‌ای در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور می‌شود؟ پرسش‌های فرعی عبارتند از: تجربه جهانی در توسعه دانش‌های میان‌رشته‌ای چیست؟ عوامل مؤثر بر توسعه دانش‌های میان‌رشته‌ای در جامعه علمی علوم پزشکی کشور کدامند؟ رویکرد اصلی این مقاله آیندهپژوهی و احصای عوامل مؤثر بر توسعه دانش‌های میان‌رشته‌ای با تکیه بر مشارکت ذینفعان و خبرگان جامعه علوم پزشکی ایران بوده است. روشهای استفاده شده در این پژوهش عبارتند از: مطالعات اسنادی به منظور آشنایی با تجارب جهانی و ملی، پانل خبرگان و ذهن‌انگیزی به منظور گردآوری داده‌ها و اعتباربخشی نتایج پژوهش و تحلیل لایه‌لایه علت‌ها با هدف شناسایی امکان‌های پیش روی جامعه علوم پزشکی در توسعه دانش‌ها میان‌رشته‌ای. دستاوردهای مقاله عبارتند از: نخست، دانش‌های میان‌رشته‌ای در پاسخ به مسائل پیچیده اجتماعی که ریشه در زمان اکنون و آینده دارد، هویت پیدا می‌کنند؛ دوم، توسعه میان‌رشته‌ای‌ها در علوم پزشکی نیازمند فرایند توسعه همزمان از بالا به پایین و از پایین به بالای خط‌مشی‌گذاری و اقدام در اجتماعات علمی علوم پزشکی است؛ سوم، ساخت آینده مطلوب توسعه دانش‌های میان‌رشته‌ای در علوم پزشکی کشور مستلزم توجه به واقعیتهای شکل‌دهنده به موضوع در لایه‌های متفاوت عینی تا ذهنی است و براین اساس، طیفی از رویکردها، برنامه‌ها و اقدامات کوتاه‌مدت تا بلندمدت برای ساخت عینیت( از قبیل تخصیص منابع مالی مناسب به دانش‌های میان‌رشته‌ای) و ذهنیت‌های مرتبط(گفتمان‌ها، استعاره‌ها و اسطور‌ه‌های بدیل) مورد نیاز است.
EndNote