ORIGINAL_ARTICLE
منشور حقوق شهروندی: ارزیابی نقادانه از منظر میانرشتهای
مقولهٔ شهروندی و حقوق و تکالیف مترتب بر آن در کانون مبانی شکلگیری دولتهای مدرن قرار دارد و بر چگونگی ساختارهای حقوقی و فرایندهای تصمیمگیری در نظامهای مردمسالار تأثیری بس گسترده دارد. در این راستا، منشور حقوق شهروندی، که دستاورد تلاشهای دولت یازدهم بوده است، با هدف تأکید، تبیین و تبویب نظام حق و تکلیف شهروندان جمهوری اسلامی ایران منتشر و به ادارات و سازمانهای دولتی ابلاغ شد. هدف این نوشتار این است که متن منشور را با بهرهگیری از رهیافتی میانرشتهای مورد ارزیابی نقادانه قرار دهد و از این طریق، مزایا و کاستیهای آن را بهمنظور بهرهبرداری در ویراستهای بعدی آن نشان داده شود. متن منشور بهعنوان یک سند حقوقی منتشر شده است، اما مباحث بنیادین آن در حوزهٔ اندیشهٔ سیاسی مطرح شده و میشود. بنابراین، پس از مرور سریع تاریخ تکوین و مبادی فلسفی حق شهروندی در بخش اول، با بهرهگیری از مطالعات انجامیافته در اندیشهٔ سیاسی، تبیین سهدیدگاه اصلی دربارهٔ اساس حقوق شهروندی (لیبرال، جامعهگرا و جمهوریتگرا) در بخش دوم صورت گرفته است. در بخش سوم، با بهرهگیری از مباحث ارایه شده در بخشهای اول و دوم نوشتار، ارزیابی نقادانهٔ منشور حقوق شهروندی جمهوری اسلامی ایران انجام گرفته است که شامل برخی پیشنهادات برای تکامل و اصلاح آن نیز هست.
http://www.isih.ir/article_312_77779a0c21fceade861abbe1ec62bf81.pdf
2019-06-22
1
29
10.22035/isih.2019.3425.3648
حقوق شهروندی
نظام حق و تکلیف
منشور حقوق شهروندی
لیبرالیسم
جامعهگرایی
جمهوریتگرایی
هویت
سید علیرضا
حسینی بهشتی
a.hosseinibeheshti@modares.ac.ir
1
استادیار اندیشه سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
بهشتی، سیدعلیرضا (۱۳۹۵الف). بنیاد نظری سیاست در جوامع چندفرهنگی. تهران: ناهید.
1
بهشتی، سیدعلیرضا (۱۳۹۵ب). همزیستی اتحاد و افتراق: هفت مقاله در سیاست چندفرهنگی. تهران: ناهید.
2
تیلور، چارلز (۱۳۹۲). سیاست شناسایی. در: چندفرهنگیگرایی: بررسی سیاست شناسایی (مترجم: طاهر خدیو، و سعید ریزوندی). تهران: رخداد نو.
3
حمیدالله، محمد (۱۳۶۵). وثائق: نامههای حضرت ختمی مرتبت و خلفای راشدین (مترجم: محمود مهدویدامغانی). تهران: نشر بنیاد.
4
دوکولانژ، فوستل (۱۳۰۹). تمدن قدیم (مترجم: نصرالله فلسفی). تهران: مجلس شورای ملی.
5
رالز، جان (۱۳۹۲). لیبرالیسم سیاسی (مترجم: موسی اکرمی). تهران: ثالث.
6
مکاینتایر، السدیر (۱۳۹۰). در پی فضیلت (مترجم: حمید شهریاری، و محمدعلی شمالی). تهران: سمت.
7
والزر، مایکل (۱۳۸۹). فربه و نحیف: خاستگاه هنجارهای اخلاقی (مترجم: سیدصادق حقیقت، و مرتضی بحرانی). تهران: پژوهشکدهٔ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
8
ورعی، سیدجواد (۱۳۹۴). بررسی فقهی فرمانبرداری و نافرمانی مدنی. تهران: سمت.
9
Barbalet, J. M. (1988). Citizenship: rights, struggle, and class inequality. Milton Keynes: Open University Press.
10
Bedau, A. H. (2002). Introduction. In A. H. Bedau, (ed.), Civil Disobedience in Focus, London: Routledge.
11
Bell, D. (1993). Communitarianism and its critics. Oxford: Oxford University Press.
12
Bunnin, N., & Yu, J. (2004). Blackwell Dictionary of Western philosophy. London: Blackwell.
13
Cicero, M. T., Rudd, N., Powell, J. G. F., Cicero, M. T., & Cicero, M. T. (1998). The republic and, the laws. Oxford: Oxford University Press.
14
Coulanges. N.D. (1980). The Ancient City. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
15
Dagger, R. (2002). Republican citizenship. In E. F. Isin, & B. Turner, Handbook of Citizenship Studies, London: Sage.
16
Delanty, G. (2002). Communitarianism and citizenship, In E. F. Isin and B. Turner (eds.) Handbook of Citizenship Studies (pp. 159–74). London: Sage, Edwards.
17
Hall, S. (1992). The question of cultural identity. In S. Hall, D. Held, & T. McGrew, (eds.), Modernity and Its Future, Oxford: The Open University Press.
18
Kaufman, A. (2004). Political authority, civil disobedience, revolution. In J. Mandle, & D. A. Reidy, (eds.), A Companion to Rawls, London: Blackwell.
19
Marshall, T. H. (1950). Citizenship and social class and other essays. Cambridge: Cambridge University Press.
20
Marshall, T. H. (1969). Reflections on power. Sociology, 3(2), 141–155. doi: 10.1177/003803856900300201
21
Mullen, J. (2005). John Major’s citizen’s charter: Fifteen years later.
22
Pettit, Ph. (1997). Republicanism: A theory of freedom and government. London: Routledge.
23
Rawls, J. (1993). Political liberalism. New York: Columbia University Press.
24
Rawls, J. (1999). Collected papers.Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
25
Schuck, P. H. (2002). Liberal citizenship. In E. F. Isin, & B. Turner, (eds.), Handbook of Citizenship Studies, London: Sage.
26
Schwarzmantel, J. (2003). Citizenship and identity: towards a new republic. London: Routledge.
27
Seely, A., & Jenkins, P. (1995). The Citizen’s Charter.London: House of Common Library.
28
Siedentop, L. (2014). Inventing the individual: The origins of Western liberalism.Cambridge and Massachusetts: Harvard University Press.
29
Taylor, Ch.(1983). Sources of the self: The making of modern identity. Cambridge: Cambridge University Press.
30
Taylor, Ch. (1991). The ethics of authenticity. Cambridge: Harvard University Press.
31
Tonnies, F. (1957). Community and society. East Lansing: Michigan University Press.
32
Young, I. M. (1990). Justice and the politics of difference. New Jersey: Princeton University Press.
33
ORIGINAL_ARTICLE
دین و تحقق رفتار شهروندی سازمانی: مورد مطالعه، دانشجویان دانشگاه فرهنگیان
دانشگاه فرهنگیان با اتکا به پیشینهٔ صد سال مراکز تربیتمعلم، در سال ۱۳۹۰ تأسیس شد که هدف آن تأمین، تربیت و توانمندسازی معلمان و نیروی انسانی وزارت آموزشوپرورش جهت ارائهٔ شهروند نمونه به جامعه و پرورش شهروندان ایران است. این مقاله مطالعهای از نوع همبستگی و رابطهای بوده که جامعهٔ آن را کلیهٔ دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان یزد تشکیل میدهد. از بین این دانشجویان 300 نفر بهعنوان نمونه انتخاب و با ابزار پرسشنامه مورد پیمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد نیمی از جامعهٔ آماری 20ساله بوده و تنها 16درصد آنها متأهل بودند. همچنین میانگین نمرات شاخصهای ارزشهای دینی(61.6)، گرایش به هدف(67.5 ) و رفتارشهروندی سازمانی(82.5) بود. همچنین بین ارزشهای دینی در کار و گرایش به هدف در کار با رفتار شهروندی سازمانی رابطهٔ مثبت وجود دارد. بهعلاوه، این دو متغیر درمجموع 54درصد تغییرات رفتار شهروندی سازمانی دانشجو و معلمان دانشگاه فرهنگیان را تبیین کردند. در همین رابطه بهنظر میرسد شهروندان آینده نیازمند آموزش متغیرهای هدفمندی و معنویت در محیط کار و اجتماعی هستند.
http://www.isih.ir/article_315_75ebaecefb731495487072721df21821.pdf
2019-06-22
31
47
10.22035/isih.2020.3498.3704
دانشجو معلم
ارزشهای دینی
رفتار شهروندی سازمانی
گرایش به هدف
سیدمنصور
امامی میبدی
sm.emami@cfu.ac.ir
1
استادیار تاریخ، گروه معارف، دانشگاه فرهنگیان، یزد، ایران
LEAD_AUTHOR
اباذر
اشتری
ashtari80@gmail.com
2
استادیار جامعه شناسی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران
AUTHOR
اسلامی، سیدحسن (1386). رفتار شهروندی سازمانی. فصلنامه تدبیر، 187، 59-56.
1
آذربایجانی، مسعود (1382). مقیاس سنجش دینداری، تهیه و ساخت آزمون جهتگیری مذهبی با تکیه بر اسلام. قم:پژوهشگاه نوآوریهای آموزشی.
2
بهرامیاحسان، هادی؛ رضاپور میرصالح، یاسر (1389). رابطه سبکهای مقابلهای، جهتگیری مذهبی و ابعاد شخصیّت با سلامت روان مادران دارای کودک کمتوان ذهنی. فصلنامه پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 10(3)، 285-245.
3
بیک زاد، جعفر؛ یزدانی، سهراب؛ حمدالهی، مریم(1390). معنویت محیط کاری و تاثیر آن بر مولفه های رفتار شهروند سازمانی مطالعه موردی: کارکنان آموزش و پرورش نواحی 5 گانه شهر تبریز. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی،3(1)، 61-90
4
جمالی، اختر؛ تقیپورظهیر، علی؛ و صالحی، مسلم (1388). رابطهٔ بین عوامل شغلی و سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی اعضاء هیئتعلمی واحدهای منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی بهمنظور ارائه مدل مناسب. رهبری و مدیریت آموزشی،3(2)، 106-87.
5
حبیبوند، علیمراد (1387). روانشناسی و دین: رابطه جهتگیری مذهبی با اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی. روانشناسی و دین، 1(3)، 79-107.
6
رحمان سرشت، حسین (1393). تئوریهای سازمان، از تجددگرایی تا پساتجدد گرایی. تهران: دوران.
7
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). اساسنامه دانشگاه فرهنگیان (مصوب جلسه ۷۰۴ مورخ ۶/۱۰/۹۰)، برگرفته از https://pzst.cfu.ac.ir/file/20/attach2018074203103136315271.pdf
8
عترت دوست، محمد (1389). درآمدی بر معنویت شناسی سازمانی و کارکردهای آن در نیروی انتظامی. دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، 7(32)، 104-85.
9
عظیمزاده، سیدمرتضی، خبیری، محمد؛ و اسدی، حسن (1388). تعیین ارتباط بین رفتار شهروندی سازمانی و شخصیت و نقش تعدیل کننده متغیرهای جمعیت شناختی. مدیریت ورزشی، 2(4)، 42-27.
10
مهداد، علی (1384). روانشناسی صنعتی و سازمانی (چاپ چهارم). اصفهان: جنگل.
11
وحدانی،محسن؛ محرمزاده، مهرداد؛ سیدعامری، میرحسن(1391). ارتباط بین ابعاد شخصیّت (مدل 5 عاملی) و فرسودگی شغلی در معلّمان مدارس استثنایی استان خراسان شمالی. تعلیم و تربیت استثنایی، 113، 14-5.
12
Duffy, R. D., & Lent, R. W. (2008). Relation of religious support to career decision self-efficacy in college students. Journal of Career Assessment, 16(3), 360-369. doi: 10.1177/1069072708317382
13
Duffy, R.D., & Raque-Bogdan, T. L. (2010). The motivation to serve others: exploring relations to career development. Career Assessment, 18(3), 250-265. doi: 10.1177/1069072710364791
14
Geh, E., & Tan, Y.W.G. (2009). Spirituality at work inachanging world: managerial and research implications. Journalof Management,Spirituality and Religion, 6(4), 287-300. doi: 10.1080/14766080903290093
15
Houghton, J.D., Neck, C.P., & Krishnakumar, S. (2016) The what, why, and how of spirituality in the workplace revisited: a 14-year update and extension. Management, Spirituality & Religion, 13(3), 177-205. doi: 10.1080/14766086.2016.1185292
16
Milliman, J., Czaplewski, A. J., & Ferguson, J. (2003). Workplace spirituality and employee work attitudes: An exploratory empirical assessment. Organizational Change Management, 16(4), 426-447. doi: 10.1108/09534810310484172
17
ORIGINAL_ARTICLE
نقش سازههای ذهنی در تحقق برنامههای توسعهٔ ایران
ایران در بین کشورهای توسعهنیافته از طولانیترین تاریخ برنامهریزی توسعه برخوردار است اما همچنان در گروه کشورهای درحالتوسعه قرار دارد. هیچ یک از برنامههای توسعه، قبل و بعد از انقلاب، به اهداف اقتصادی خود دست نیافته است. اکنون، کشور نهتنها جایگاه نسبی مناسبی از نظر سطح توسعه در جهان ندارد بلکه در مواردی نیز شاهد سیر قهقرایی بوده است. هدف این مقاله، آن است که دستاوردهای اقتصادی برنامههای 70 ساله توسعه ایران را مورد واکای قرار دهد و عوامل مؤثرآن را از منظر سازههای ذهنی تحلیل کند. دادههای مورد نیاز تحقیق از طریق اسنادی و مصاحبه با نخبگان برنامهریزی توسعه جمعآوری شده است. دادههای جمعآوریشده از طریق گراندد تئوری و استدلال استقرایی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفته است. یافتهها نشان میدهد که اهداف اقتصای برنامههای توسعه بعد از 70سال تحققنیافته است. زیرا برنامهها مبتنی بر بنیان نظری محکم و منطبق بر شرایط کشور نبوده است. بنابراین، مشارکت داوطلبانه مردمی بهدلیل نبود ساختار دموکراتیک تأمین نشده است؛ کار از اهمیت لازم برخوردار نبوده است؛ باوجود وزن کم اقتصادی ایران در جهان، در این کشور سهم بالایی از سیاستهای جهان تعقیب میشود؛ به نقش تأمین فضای با ثبات طبیعی، اقتصادی و اجتماعی در گسترش تولید، اهمیتی داده نمیشود؛ و به اقتصاد بهمثابه کل ارگانیک توجهی مبذول نمیشود. درنتیجه، سازههای ذهنی، نقش مهمی در عدمتحقق برنامههای توسعه در ایران ایفاء میکند.
http://www.isih.ir/article_314_1cfa1aff954e33e38e5d46953a84a960.pdf
2019-06-22
49
74
10.22035/isih.2020.3371.3608
برنامههای توسعه
سازههای ذهنی
دستاورد اقتصادی
ایران
حسن
افراخته
afrakhtehh@yahoo.com
1
استاد جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
افراخته، حسن(1394). رویکردهای برنامهریزی روستایی ایران از منظر بومیسازی. تهران: انتشارات دانشگاه خوارزمی.
1
بازمحمدی، حسین؛ چشمی، اکبر (1385). اندازهٔ دولت در اقتصاد ایران. مجموعه پژوهشهای اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، شماره 29.
2
بهشتی دهکردی، علی؛ محمدخانی طبسی، مصطفی (1395). عملکرد شاخصهای عمدهٔ کلان اقتصادی در برنامههای چهارم و پنجم. مجله جامعه و اقتصاد، 29، 60-11.
3
جمالی، حسین؛ ذوالفقاری، وحید (1394). اقتصاد سیاسی توسعه و دموکراسی در برزیل ( 2011- 1960). فصلنامه مطالعات بین رشتهای در علوم انسانی، 7(4)، 104-73. doi: 10.24200/ISIH.2015.205
4
جنت، محمد صادق (28 آذر 1385). ارزیابی برنامههای توسعه اقتصادی در ایران (بخش سوم). روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1156. برگرفته از https://donya-e-eqtesad.com
5
جنت، محمدصادق (27 شهریور 1389). دلایل پیدایش و فرایند تحول برنامهریزی اقتصادی. روزنامه دنیای اقتصاد، برگرفته از https://www.magiran.com/article/2152409
6
حسینینژاد، سیدمرتضی؛ اقتصادیان، محمدرضا (1385). ارزیابی عملکرد برنامههای توسعه در مورد کاهش فقر با استفاده از روش سلطه تصادفی. فصلنامه سیاستها و پژوهشهای اقتصادی، 13(36)، 59-33.
7
حیدری، اکبر (1385). تحلیلی بر رشد مقالات ایران در مجلات تحت پوشش ای .اس.آی؛ چه باید کرد؟. مجله پژوهشگران، 3(8و9)،4-11.
8
خلعتبری، فیروزه ( 15 دی1396). سیاستهای فقرزدایی. سخنرانی در کنفرانی ملی نشست فقرزدایی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
9
ذاکری، ناصر(29 آذر 1397). اقتصاد ایران و آفت سیاستزدگی. تهران: مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد.
10
رزاقی، ابراهیم (1367). اقتصاد ایران. تهران: نشرنی.
11
زالی، نادر (1391). آسیبشناسی برنامهریزی در ایران با پیشنهاد ماموریت محوری در سیاستگذاریهای توسعه. فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 4(6)، 89-81.
12
سجادی، حمید (1396). فراترکیب نقاط ضعف و تسهیلکنندههای برنامههای توسعه ملی. فصلنامه دولتپژوهی، 3(10)، 108- 65. doi: 10.22054/TSSQ.2017.14044.130
13
سریعالقلم، محمود (1395). عقلانیت و توسعهیافتگی ایران (چاپ یازدهم). تهران: نشر فرزانروز.
14
شاکری، عباس (۱۳۹۵). مقدمهای بر اقتصاد ایران. تهران: انتشارات رافع.
15
شقاقیشهری، وحید (1397). ارزیابی برنامههای پنجساله توسعهٔ کشور از منظر تحقق اهداف اقتصادی سند چشمانداز. فصلنامه مجلس و راهبرد، 25(94)، 137-109.
16
طالب، مهدی؛ عنبری، موسی (1385). دلایل ناکامی نظام برنامهریزی توسعه در ایران عصر پهلوی دوم. نامه علوم اجتماعی، 4(27)، 202-181.
17
عربمازار، عباس؛ نورمحمدی، خسرو (1395). تحلیل انتقادی هدفهای اقتصادی برنامههای توسعه در ایران (قبل و بعد از انقلاب). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5(1)، 42-19. doi: 10.22059/jisr.2016.58374
18
عیسوی، چارلز (1362). تاریخ اقتصادی ایران (مترجم: یعقوب آژند). تهران: نشر گستره.
19
غفاری، غلامرضا (1395). پویاییشناسی برنامههای توسعه در ایران بعد از انقلاب اسلامی. فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5(1)، 18-1. doi: 10.22059/JISR.2016.58373
20
غفاری، مسعود؛ ایگدر، افسانه (1396). دولت توسعهگرا؛ پیشنیاز تحقق حکمرانی خوب. فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 10(1)، 124-103. doi: 10.22631/isih.2018.2604.3000
21
کوهن، توماس (1369). ساختار انقلابهای علمی(مترجم: احمد آرام). تهران: انتشارات سروش.
22
لاکست، ایو ( 1347). جغرافیای کم رشدی (مترجم: سیروس سهامی). مشهد: انتشارات توس.
23
مالجو، محمد (1385). کوچکسازی دولت در اقتصاد ایران: منطق حقیقت یا خطابه قدرت. گفتگو، 1، 45-24.
24
متوسلی، محمود؛ شهدی احمد، محمود؛ نیکو نسبتی، علی (1389). غفلت از نهادها، دلایل و اثرات آن بر مطالعات بین رشتهای در اقتصاد. فصلنامه مطالعات بین رشتهای در علوم انسانی، 2(3)، 159-141. doi: 10.7508/isih.2010.07.006
25
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی(1396). اقتصاد ایران در سال1396. تهران: مرکز پژوهشهای مجلس.
26
مک لئود، تاس. اچ (1376). برنامهریزی ملی در ایران (مترجم: علیاعظم محمد بیگی)، تهران: نشر نی.
27
مؤمنی، فرشاد (1396الف). الزامات نهادی تولید محوری و اشتغال مولد، سخنرانی، 24 فروردین1396، تهران: مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد.
28
مؤمنی، فرشاد (1397 الف). ارزیابی دستاوردها و هزینههای طرح سلامت، سخنرانی در 27 آبان 1397، تهران: موسسه دین و اقتصاد.
29
مؤمنی، فرشاد (1397ب). اقتصاد ایران و آفت سیاست زدگی، سخنرانی در 29آذر 1397، تهران: مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد.
30
مؤمنی، فرشاد(1374). کالبد شکافی یک برنامه توسعه. تهران: موسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس.
31
مؤمنی، فرشاد(1396ب). عدالت اجتماعی، آزادی و توسعه در ایران امروز. تهران: نقش و نگار.
32
مؤمنی، فرشاد؛ و نایب، سعید (1395). تحولات تکنولوژی و آینده توسعه در ایران. تهران: انتشارات نهادگرا.
33
ناظمی، امیر؛ قدیری، روحاله (1385). آیندهنگری از مفهوم تا اجرا . تهران: وزارت صنایع و معادن.
34
نورث، داگلاس. سی (1396). فهم فرایند تحول اقتصادی (مترجم: میرسعید مهاجرانی، و زهرا فرضیزاده)، تهران: نشر نهاد گرا.
35
نورث، داگلاس.سی؛ والین ،جان جوزوف؛ استیون، ب. ؛و وینگاست، باری آر( ۱۳۹5). سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه در سایه خشونت (مترجم: محسن میردامادی و محمدحسین نعیمیپور؛ چاپ اول). تهران: نشر روزنه.
36
نیکونسبتی، علی (1395). بررسی دلایل شکست برنامههای توسعه در ایران، یک تحلیل نهادی. فصلنامه جامعه و اقتصاد، 8 (30)، 195-179.
37
واعظ مهدوی، محمدرضا (1396). ارزیابی سیاستهای فقرزدایی، سخنرانی، چهارم آبان 1396، تهران: مؤسسه دین و اقتصاد.
38
Acemoglu, D., Johnson. S. & Robinson, J. A. (2005). Institution as the Fundamental cause of long run growth. Working paper series, Retrieved from https://www.nber.org/papers/w10481.pdf
39
Allan, G. (2003). A critique of using grounded theory as a research method. Electronic Journal of Business Research Methods, 2(1), 1-10.
40
Meier, G.M. (2005). Biography of subject: An evolution of development economics. UK: Oxford University Press.
41
North, D. C. (1994). Economic performance through time. The American Economic Review, (84)3, 359-368.
42
North, D. C. (2000). The new institutional economics and third world development. London and New York: Routledge.
43
World Bank (2005). Economic growth in the 1990s learning from a decade of reform. Washington, DC: The World Bank.
44
ORIGINAL_ARTICLE
علوم انسانی، تحوّلات گفتمانی و برنامهریزی توسعه در ایران 1392-1357
توسعهنیافتگی، مسئله اصلی جوامع درحالتوسعه ازجمله ایران است. این مسئله پس از انقلاب اسلامی همواره دغدغه اندیشمندان و سیاستگذاران بوده که در دورههای مختلف، موجد طرح گفتمانهای چندگانهای شده و نسبتهای متفاوتی را با برنامهریزی توسعه برقرار کرده است. بهمنظور بررسی موانع برنامهریزی توسعه، دورهٔ زمانیِ بعد از انقلاب اسلامی تا سال 1392 براساس روش تحلیل موقعیتی (منطق موقعیت)، موردمطالعه قرارگرفته و در قالب پنج موقعیت اجتماعی توصیف شده است. تلاش شده در هر دوره، وضعیت برنامهریزی توسعه بهویژه در نسبت با علوم انسانی انتقادی مورد تحلیل قرار گیرد. همچنین کنشگران، نهادها و جریانهای مؤثر در فرایند برنامهریزی و تصمیمگیری کشور نیز ارزیابی شدهاند. یافتهها نشان میدهند برنامهریزی توسعه و فرایندهای نوسازی در ایران در دو سطح نظری (عقلگرایی انتقادی) و عملی (مهندسی اجتماعی) با چالشهای اساسی مواجه است. موفقیت در برنامهریزی توسعه از حیث معرفتشناسی مستلزم فهم واقعگرایانه مسائل، پیشرفت علوم انسانی و نقد اندیشههاست و از بعد اجتماعی نیز منوط به اصلاحات تدریجی، نقد عملکردها و رشد مشارکت اجتماعی در فرایندهای سیاستگذاری است.
http://www.isih.ir/article_320_848f518ef026cba3948dfb863a593eaf.pdf
2019-06-22
75
107
10.22035/isih.2020.2880.3222
برنامهریزی توسعه
عقلگرایی انتقادی
علوم انسانی
مهندسی اجتماعی
غلامرضا
غفاری
ghaffary@ut.ac.ir
1
دانشیار جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران
AUTHOR
محسن
جعفری مقدم
mojm84@gmail.com
2
دانشجوی دکترای خطمشیگذاری عمومی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
آلمندیندگر، فلیپ (1389). نظریه برنامهریزی (مترجم: الهام بهمن تیموری). تهران: نشر آذرخش. (تاریخ اصل اثر 2009)
1
آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن (مترجم: محمدابراهیم فتاحی). تهران: نشر نی. (تاریخ اصل اثر 2008)
2
اباذری، یوسف (1387). خرد جامعهشناسی. تهران: انتشارات طرح نو.
3
احمدی امویی، بهمن (1385). اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی. تهران: نشر گام نو.
4
بوردیو، پیر (1388). درسی درباره درس (مترجم: ناصر فکوهی). تهران: نشر نی.
5
پایا، علی (1386). عقلانیت نقادانه و منطق موقعیت: رهیافتی کارآمد برای روششناسی دانش آموزشوپرورش. فصلنامه نوآوریهای آموزشی. 21، 48- 11.
6
پوپر، کارل (1380). جامعه باز و دشمنان آن (مترجم: عزتالله فولادوند). تهران: انتشارات خوارزمی. (تاریخ اصل اثر 1945)
7
پوپر، کارل (1389). درس این قرن، همراه با دو گفتار درباره آزادی و حکومت دموکراتیک. (مترجم: علی پایا). تهران: انتشارات طرح نو. (تاریخ اصل اثر 1992)
8
پوپر، کارل (1390). زندگی سراسر حل مسئله است (مترجم: شهریار خواجیان). تهران: نشر مرکز. (تاریخ اصل اثر 1994)
9
تودارو، مایکل؛ و اسمیت، استیفن (1393). توسعه اقتصادی (مترجم: وحید محمودی). تهران: انتشارات نگاه دانش. (تاریخ اصل اثر 2011)
10
حجاریان، سعید (1389). از شاهد قدسی تا شاهد بازاری عرفی شدن دین در سپهر سیاست. تهران: انتشارات طرح نو.
11
خجسته رحیمی، رضا (1389). هایدگر ایرانی در جاده سیراکیوز. مهرنامه، 3، 11-10.
12
داوری اردکانی، رضا (1389). علوم انسانی و برنامهریزی توسعه. تهران: نشر در انتظار فردایی دیگر.
13
داوری اردکانی، رضا (1390). درباره علم. تهران: نشر هرمس.
14
رنانی، محسن (1391). اقتصاد ایران در محدوده سیاست. دو ماهنامه چشم انداز ایران، 74، 32-23.
15
سروش، عبدالکریم (1387). آئین شهریاری و دینداری. تهران: انتشارات صراط.
16
شادلو، عباس (1386). تکثّرگرایی در جریان اسلامی. تهران: نشر وزراء.
17
عظیمی، حسین (1391). اقتصاد ایران: توسعه، برنامهریزی، سیاست و فرهنگ، به کوشش خسرو نورمحمدی. تهران: نشر نی.
18
غفاری، غلامرضا؛ و امیدی، رضا (1388). کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی. تهران: نشر شیرازه.
19
غنینژاد، موسی (1386). تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر. تهران: نشر مرکز.
20
فراستخواه، مقصود (1388). سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران. تهران: نشر رسا.
21
قانعیراد، محمدامین (1382). ناهمزمانی دانش، روابط علم و نظامهای اجتماعی اقتصادی در ایران. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
22
کاظمی، عباس (1387). جامعهشناسی روشنفکری دینی در ایران. تهران: انتشارات طرح نو.
23
کاظمی، عباس (7/3/1389). روشنفکران دینی و چرخش به علوم انسانی. روزنامه شرق، 974. برگرفته از www.sharghdaily.ir
24
گامهای پنجساله توسعه ملی (1392). فصلنامه اجتماع و توسعه، 1، 19-15.
25
گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از عملکرد دولت در برنامه چهارم توسعه (1390)، برگرفته از: https://www.mehrnews.com/news/1493077
26
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (13/5/1392). بررسی وضعیت متغیرهای اقتصاد کلان ایران (حوزههای فرابخشی؛ ویرایش دوم). برگرفته از www.rc.majlis.ir/fa/report/show/853043
27
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (27/6/1391). مستندسازی سیر تحوّل برنامه پنجم توسعه از لایحه تا قانون. برگرفته از https://rc.majlis.ir/fa/report/show/820744
28
مؤمنی، فرشاد (1386). اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری. تهران: انتشارات نقش و نگار.
29
هادی زنور، بهروز (2/6/1391). مهندسان اقتصاد ایران را منحرف کردند. روزنامه دنیای اقتصاد، 2721. برگرفته از https://donya-e-eqtesad.com
30
Bambara, G.K. (2007). Rethinking Modernity Post colonialism and the Sociological Imagination. Palgrave Macmillan.
31
Faludi, A. (1987). A Decision centered view of environmental planning. Oxford: Pergamum.
32
Friedman. T. (2005). The world Is flat: A brief history of the twenty-first century. Thorndike press.
33
Radcliffe, S. (2006). Culture and development in a globalizing world geographies, Actors and paradigms, Abingdon: Routledge.
34
ORIGINAL_ARTICLE
سازوکارها و قانونمندیهای حاکم بر قفلشدگی توسعۀ منطقهای در استان خوزستان
توسعهیافتگی و برنامهریزی برای رسیدن به آن همواره از دغدغههای جدی کشور بوده است؛ اما بهرغم تلاشهای صورتگرفته، توسعهٔ منطقهای با قفلشدگی همراه شده است. مسئلهٔ مقاله حاضر این است که چرا منطقه خوزستان با معضلات دیرینی روبهرو است در حالی که منابع و ظرفیت بسیار بالای توسعه را در خود داراست؟ برای پاسخ به این مسئله مدلی از مکانیسمهای مولّد بر اساس یک ایده برساخته شده است، بهطوری که اگر آنها موجود باشند و به طریق مورد انتظار عمل کنند، دلیل رخدادها و چرایی شرایط موجود منطقه را تبیین خواهند کرد. این مقاله در قالب پارادایم رئالیسم انتقادی از منطق پسکاوی استفاده کرده است و علاوه بر تبیین، نگاهی انتقادی به موضوع مورد بررسی دارد. مدل تبیینی حاصل از این تحقیق دارای یک هسته (مفهوم استخراج) است که به دنبال خود پنج مفهوم دیگر را ایجاد کرده است: زهکشی از منظر محیطی؛ انحصارخواهی از منظر اقتصادی؛ تسلط مرکز در عین تفویض اختیار به پیرامون از منظر سیاسی؛ همسرنوشتی با جمع جبری صفر از منظر اجتماعی و وابستهسازی از منظر فرهنگی؛ که در مجموع زیربنایی نافذ و سببساز در تحولات منطقه را شکل دادهاند و غلبه این تفکر بر برنامهریزی منطقه به مثابهٔ یک گفتمان میانرشتهای طی چنددهه گذشته، سبب حاکم شدن برخی سازوکارها و قانونمندیهای قفلکنندۀ توسعه در منطقه شده است. برای مواجهه با این مسئله، لزوم توجه به برنامهریزی یکپارچه و تغییر تفکر استخراجی در شیوهٔ سیاستگذاری، برنامهریزی و مدیریت منطقهای و ملی ضروری است.
http://www.isih.ir/article_318_62beddc98b3005b498279ed386e34f84.pdf
2019-06-22
109
138
10.22035/isih.2020.2935.3270
برنامهریزی منطقهای
استخراج
رئالیسم انتقادی
مکانیسمهای مولّد
خوزستان
هاشم
داداش پور
h-dadashpoor@modares.ac.ir
1
دانشیار برنامهریزی شهری و منطقهای، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
فرامرز
رستمی
f.rostami2010@gmail.com
2
دانشجوی دکتری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
ابراهیمزاده، عیسی؛ اسکندریثانی، محمد و اسمعیلنژاد، مرتضی (1389). کاربرد تحلیل عاملی در تبیین الگوی فضایی توسعه و توسعه نیافتگی شهریـمنطقهای در ایران. جغرافیا و توسعه، 8(17)، 7-28. doi:10.22111/GDIJ.2010.1131
1
اطاعت، جواد و شجاعینسب، عبدالرضا (1392). سنجش شاخصهای توسعهیافتگی در استانهای کشور طی سالهای 1383 تا 1388. برنامهریزی منطقهای. 3(12)، 20-11.
2
ایراندوست، کیومرث (1391). درآمدی بر ماهیت میانرشتهای جغرافیای شهری و برنامهریزی شهری. مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 4(3)،14-1. doi: 10.7508/ISIH.2012.15.001
3
ایرانلو، قاسم؛ و خداپرستمشهدی، مهدی (1394). ضعف نظام اداری: چالش استراتژیک توسعه منطقهای. برنامهریزی و آمایش فضا. 19(1)،31-1.
4
بزاززاده، مهدی؛ داداشپور، هاشم؛ و مطوف، شریف (1393). بررسی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه منطقهای با رویکرد آینده نگاری منطقهای. برنامهریزی فضایی (جغرافیا). 4(2)، 104-79.
5
بوچانی، محمدحسین؛ صرافی، مظفر؛ توکلینیا، جمیله؛ و دشتی، علی (1396). تحلیل ساختاری حاکمیت ملی و مدیریت محلی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در پرتو رویکرد حکمروایی شایسته شهری. مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 9(2)، 236-211. doi: 10.22631/ISIH.2017.2301.2761
6
پریزادی، طاهر؛ مصطفویصاحب، سوران؛ و شاهمحمدنژاد، سمیه (1396). آیندهنگری نظام سکونتگاهی در برنامهریزی سناریومبنا؛ بهبود برنامهریزی و آمایش منطقهای. آمایش سرزمین، 9(1)، 110-81. doi: 10.22059/JTCP.2017.61461
7
پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمتاله؛ زیاری، کرامتاله؛ سلیمانی، محمد؛ و فرجیملایی، امین (1392). بررسی الگوی توسعه متعادل منطقهای، با تأکید بر روابط شهر و روستا. جغرافیا، 11(39)، 77-53.
8
پورکریمی، مجتبی؛ صادقزادهقمصری، علیرضا؛ باقرینوعپرست، خسرو؛ و مهرمحمدی، محمود (1393). تبیین مفروضات هستیشناسی رئالیسم انتقادی باسکار و دلالتهای آن بر پژوهش میانرشتهای. مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 6(3)،171-137. doi: 10.7508/ISIH.2014.23.006
9
داداشپور، هاشم (1390). تحلیلی بر عوامل تعیینکننده مزیتهای مکانی در منطقه کلانشهری تهران: شواهد تجربی از چهار بخش صنعتی. جغرافیایی آمایش محیط، 4(14)، 115-91.
10
داداشپور، هاشم؛ و آراسته، مجتبی (1396). واکاوی روابط فضایی در بنادر جنوبی ایران و حوزههای پسکرانه آن؛ ارائه یک نظریه زمینهای: مطالعه موردی مثلث فضایی شیراز، بندرعباس و بوشهر. برنامهریزی و آمایش فضا، ۲۱(۳)، 187-145.
11
داداشپور، هاشم؛ آفاقپور، آتوسا و رفیعیان، مجتبی (1389). تحلیلی بر سازمانیابی فضایی سیستم شهرهای نواحی ساحلی جنوب ایران. جغرافیا و توسعه ناحیهای، 8(14)، 131-97. doi: 10.22067/geography.v8i14.8998
12
داداشپور، هاشم؛ کارشکی، محبوبه؛ و رفیعیان، مجتبی (1395). تحلیل نقش کریدورهای ارتباطی بر ساختار فضایی جمعیت و فعالیت در استان خراسان رضوی. برنامهریزی و آمایش فضا، 20(4)، 90-61.
13
دهقانشبانی، زهرا؛ و اکبری، نعمتالله (1393). تحلیل تأثیر ناهمگونی جمعیت بر رشد منطقهای در ایران. پژوهشهای اقتصادی، 14(2)، 116-97.
14
رنانی، محسن (1389). بازار یا نابازار؟ بررسی موانع نهادی کارایی نظام اقتصادی بازار در اقتصاد ایران (چاپ سوم). تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور.
15
رهنمایی، محمدتقی (1388). دولت و شهرنشینی در ایران (مبانی و اصول کلی نظریه توسعه شهر و شهرنشینی در ایران). پژوهشی پژوهشهای بوم شناسی شهری، 1(0)، 165-143.
16
رهنمایی، محمدتقی؛ علیاکبری، اسماعیل؛ و فرجیدارابخانی، محمد (1389). ساختارشناسی اقتصادشهری ایران با تأکید بر نقش دولت. جغرافیا، 8(24)، 67-47.
17
رهنمایی، محمدتقی؛ و وثوقیلنگ، شهروز (1392). تحلیلی بر توسعه منطقهای ایران از منظر اقتصاد سیاسی. جغرافیا، 11(39)، 51-33.
18
زارعیدهباغی، افسانه؛ ضرغامی، سعید؛ قائدی، یحیی؛ و باقرینوعپرست، خسرو (1396). اهداف دانشپژوهی در علوم اجتماعی با نظر به دیدگاه رئالیسم انتقادی؛ نگاهی میانرشتهای. مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 9(3)، 91-67. doi: 10.22631/ISIH.2017.1417
19
زالی، نادر؛ و زمانیپور، مسعود (1395). ارایه و پیادهسازی یک مدل جدید برای سناریوسازی در برنامهریزی منطقهای. جغرافیا و آمایش شهریـمنطقهای، 6(18)، 24-1. doi: 10.22111/GAIJ.2016.2365
20
زالی، نادر؛ و سجادیاصل، علی (1396). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر توسعهنیافتگی منطقهای. برنامهریزی منطقهای، 7(26)، 40-25.
21
زیویار، پروانه؛ و فرجیملائی، امین (1391). برنامهریزی منطقهای و تعادل شبکه شهری در ایران. جغرافیا (برنامهریزی منطقهای)، 2(2)، 193-177.
22
سرور، رحیم؛ رشیدی، اصغر؛ و حصاری، ابراهیم (1391). سنجش میزان توسعهیافتگی ساختارهای اقتصادیـاجتماعی شهرهای استان آذربایجان شرقی. جغرافیا، 10(35)، 82-57.
23
شریفزادگان، محمدحسین؛ و ملکپوراصل، بهزاد (1395). چارچوب یکپارچهٔ توسعه درونزای منطقهای در ایران. تحقیقات اقتصادی، 51(1)، 174-137. doi: 10.22059/JTE.2016.57600
24
شریفزادگان، محمدحسین؛ و نداییطوسی، سحر (1395). سنجش مناسبت به کارگیری مؤلفههای موفقیت رقابتپذیری توسعه منطقهای در ایران. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 48(1)، 123-105. doi: 10.22059/JHGR.2016.51802
25
صرافی، مظفر؛ و نجاتی، ناصر (1393). رویکرد نومنطقهگرایی در راستای ارتقای نظام مدیریت توسعه فضایی ایران. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 46(4)، 874-857. doi: 10.22059/JHGR.2015.51221
26
مهندسین مشاور پلشیر (1387). طرح جامع ناحیه جنوبشرقی خوزستان. خوزستان: سازمان مسکن و شهرسازی.
27
مهندسین مشاور طرح و آمایش (1387). طرح جامع ناحیه جنوبغرب خوزستان. خوزستان: سازمان مسکن و شهرسازی.
28
مهندسین مشاور ایران آمایش (1387). طرح جامع ناحیه شمال خوزستان. خوزستان: سازمان مسکن و شهرسازی.
29
مهندسین مشاور پژوهش و عمران، (1387). طرح جامع ناحیه مرکزی خوزستان. خوزستان: سازمان مسکن و شهرسازی.
30
مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران (1385). طرح کالبدی منطقۀ جنوبغربی. خوزستان: سازمان مسکن و شهرسازی.
31
مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران (1393). طرح مطالعات آمایش استان خوزستان. خوزستان: سازمان مسکن و شهرسازی.
32
فرجیراد، خدر؛ کاظمیان، غلامرضا؛ و رکنالدین افتخاری، عبدالرضا (1392). آسیبشناسى سیاستهاى توسعۀ منطقهاى در ایران از دیدگاه رویکرد نهادى. فرایند مدیریت و توسعه، 26(2)، 58-27.
33
فرقانی، محمدمهدی؛ و موسوی، نورالمهدی (1392). بررسی جایگاه روزنامهنگاری حرفهای و توسعه در مطبوعات محلی. علوم اجتماعی، 20(60)، 228-189. doi: 10.22054/QJSS.2013.6892
34
فرهمند، مهناز (1394). از رئالیسم علمی لاتور تا رئالیسم انتقادی باسکار. فلسفه علم، 5(2)، 80-65.
35
قنبری، ابوالفضل (1390). تعیین درجه توسعهیافتگی و پیشبینی اولویت برنامهریزی و توسعه نقاط شهری استانهای ایران. جغرافیا. 9(29)، 179-165.
36
کاظمیان، غلامرضا؛ فرجیراد، خدر؛ رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ و پورطاهری، مهدی (1392). رابطهٔ ظرفیت نهادی و توسعهٔ پایدار منطقهای. جغرافیا. 11(38)، 173-153.
37
لطفی، صدیقه؛ شهابیشهمیری، مجتبی؛ و روشناس، ساسان (1394). بررسی ارتباط بین ساختار فضایی و نابرابریهای منطقهای در استانهای کشور. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 6(21)، 29-15.
38
مرادی، یعقوب و احمدی،رضا (1395). بررسی سلسلهمراتب توسعهیافتگی در شهرستانهای استان خوزستان با تأکید بر نظریه توسعه پایدار. مطالعات مدیریت شهری. 8(27)، 109-91.
39
مولایی، محمد (1386). مقایسه درجه توسعهیافتگی بخش خدمات و رفاه اجتماعی استانهای ایران طی سالهای 1373 و 1383. فصلنامه رفاه اجتماعی. 6(24)، 258-241.
40
مولایی، محمد (1387). بررسی و مقایسه توسعهیافتگی بخش کشاورزی استانهای ایران طی سالهای 1373 و 1383. اقتصاد کشاورزی و توسعه. 16(63)، 88-71.
41
میرعمادی، طاهره (1391). مدارهای توسعهنیافتگی و تأثیر آنها بر نظام ملی نوآوری در ایران. سیاست علم و فناوری. 5(1)، 30-17. Doi: 10.22034/jstp.2012.5.1.535185
42
نقدی، اسدالله؛ و حصاری، محمدجواد (1391). علل توسعهنیافتگی ایران. مطالعات جامعهشناختی ایران، 2(4)، 23-1.
43
Archer, M. S. (2010). Morphogenesis versus structuration: On combining structure and action. The British Journal of Sociology, 61, 225–252. doi: 10.2307/589357
44
Bhaskar, R. (1978). A realist theory of science. Hassocks, Sussex: Harvester Press.
45
Bhaskar, R. (1979). The possibility of naturalism. Brighton: Harvester.
46
Bhaskar, R., Frank, C., Georg Høyer, K., Næss, P., & Parker, J. (2010). Interdisciplinarity and climate change: transforming knowledge and practice for our global future. London and New York: Routledge.
47
Brown, A., Fleetwood, S., & Roberts, J. M. (2002). The marriage of critical realism and Marxism: Happy, unhappy or on the rocks? In A. Brown, S. Fleetwood, & J. M. Roberts (Eds.), Critical realism and Marxism (pp. 1–22). London: Routledge.
48
Danermark, B., Ekström, M., Jakobsen, L., & Karlsson, J. C. (2002). Explaining society: An introduction to critical realism in the social sciences. London and New York: Routledge.
49
Fletcher, A. J. (2017). Applying critical realism in qualitative research: methodology meets method. International Social Research Methodology, 20(2), 181–194. doi: 10.1080/13645579.2016.1144401
50
Kapuscinski, R. (1992). Shah of Shahs (W. R. Brand, & K. Mroczkowska-Brand, Trans). Vintage, New York.
51
Khavarian-Garmsir, A., Pourahmad, A., Hataminejad, H., & Farhoudi, R. (2018). A comparative assessment of economic and physical inequality between shrinking and growing cities: a case study of Khuzestan province, Iran. International Journal of Urban Sciences, 22(1), 104–122. doi: 10.1080/12265934.2017.1358653
52
Nixon, R. (2011). Slow Violence and the Environmentalism of the Poor. US: Harvard University Press.
53
Pellegrini, L. (2018). Imaginaries of development through extraction: The ‘History of Bolivian Petroleum’ and the present view of the future. Geoforum, 90, 130-141. doi: 10.1016/j.geoforum.2018.01.016
54
ORIGINAL_ARTICLE
اقتصاد سیاسی منابع طبیعی و آموزش؛ مطالعۀ تأثیر تغییر مدیریت رانت منابع طبیعی بر کیفیت آموزش
مطالعۀ حاضر در پاسخ به این سؤال انجام شده است که «آیا میتوان بخشی از تفاوت عملکرد نظام آموزش مدرسهای کشورهای برخوردار از منابع طبیعی را در آزمونهای استاندارد بینالمللی با توجه به چگونگی استفادۀ آنها از رانت منابع طبیعی توضیح داد؟» به این منظور، با معرفی شاخص «نسبت سهم رانت منابع طبیعی به سهم مالیاتها» به عنوان بازتابی از تأثیرات اقتصاد سیاسی منابع طبیعی به کنترل آثار تغییر در مدیریت رانت منابع بر کیفیت، کارایی و اثربخشی آموزش پرداخته شد. امتیازات آزمونهای استاندارد بینالمللی تیمز، پرلز و پیزا به عنوان سنجۀ کیفیت آموزش در نظر گرفته شد و رویکرد دادههای تابلویی و الگوی اثرات ثابت به عنوان روش متریک مطالعه مورد استفاده قرار گرفت. تأثیر متغیرهای توضیحی مدل بر امتیازات آزمون، در قالب یک تابع تولید آموزش برای 79 کشور منتخب در بازۀ زمانی 2015-1995 بررسی شد. یافتههای مطالعه نشان میدهد که اثر اقتصاد سیاسی منابع طبیعی بر کیفیت آموزش معنادار است و بنابراین، با افزایش سهم رانت منابع طبیعی در درآمدهای دولت، کیفیت آموزش کاهش یافته است. ضرائب تخمینزدهشده برای متغیر نسبت سهم رانت منابع به سهم مالیاتها، نسبت به فروض مختلف ناشی از حذف سایر متغیرهای توضیحی در اغلب موارد از استحکام برخوردار است و تأثیر منفی افزایش وابستگی اقتصاد به رانت منابع را بر کیفیت آموزش تأیید میکند.
http://www.isih.ir/article_316_28ac548e5b923ddbb79d4ac22db36bfc.pdf
2019-06-22
139
169
10.22035/isih.2020.3468.3681
آموزش
رانت منابع طبیعی
کیفیت آموزش
مدیریت رانت منابع
مجید
رمضانی
majidramezani@ut.ac.ir
1
دانشجوی دکترای اقتصاد، پردیس بینالمللی ارس، دانشگاه تهران، جلفا، ایران
AUTHOR
علیرضا
رحیمی بروجردی
rahimib@ut.ac.ir
2
استاد اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
علی
نصیری اقدم
alin110@atu.ac.ir
3
استادیار اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
محسن
مهرآرا
mmehrara@ut.ac.ir
4
استاد اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
رمضانی، مجید (1387). بررسی اثر نوسانات درآمدهای نفتی دولت بر بخش غیرقابلتجارت اقتصاد ایران؛ مطالعۀ موردی در بخش مسکن با استفاده از تکنیک VAR (پایان نامهٔ کارشناسی ارشد). دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
1
معدنکار آرانی، عباس؛ و سرکار آرانی؛ محمدرضا (1388). آموزش و توسعه، مباحث نوین در اقتصاد آموزش. تهران: نشر نی.
2
Auty, R. M. (1994). Industrial policy reform in six large newly industrializing countries: The resource curse thesis. World Development, 22(1), 11–26. doi:10.1016/0305-750x (94)90165-1
3
Auty, Richard M. (1993). Sustaining development in mineral economies: The resource curse thesis (1st ed.). London: Routledge
4
Baltagi, Badi H. (2008). Econometric analysis of panel data (4th ed.). Chichester: John Wiley & Sons.
5
Barro, R. J. (2001). Human capital and growth. American Economic Review, 91(2), 12–17. doi:10.1257/aer.91.2.12
6
Barro-Lee educational attainment dataset (2013). Retrieved from Barro-Lee Internet Database.
7
Becker, G. S. (1962). Investment in human capital: A theoretical analysis. Political Economy, 70(5), 9–49. doi:10.1086/258724
8
Boissiere, M., Knight, J., & Sabot, R. (1985). Earnings, schooling, ability, and cognitive skills. The American Economic Review, 75(5), 1016-1030.
9
Bornhorst, F., Gupta, S., & Thornton, J. (2009). Natural resource endowments and the domestic revenue effort. European Journal of Political Economy, 25(4), 439–446. doi: 10.1016/j.ejpoleco.2009.01.003
10
Bowles, S. (1970). Towards an educational production function. In Education, Income, and Human Capital (pp. 11-70). NBER.
11
Bravo-Ortega, C., & de Gregorio, J. (2005). The relative richness of the poor? Natural resources, human capital, and economic growth. Policy Research Working Papers. doi:10.1596/1813-9450-3484
12
Coleman, J. S. (1995). Equality of Educational Opportunity (COLEMAN) Study (EEOS), 1966. ICPSR Data Holdings. doi:10.3886/icpsr06389.v3
13
Corden, W. M. (1984). Booming sector and Dutch disease economics: Survey and consolidation. Oxford Economic Papers, 36(3), 359–380. doi: 10.1093/oxfordjournals.oep.a041643
14
Corden, W. M., & Neary, J. P. (1982). Booming sector and de-industrialization in a small open economy. The Economic Journal, 92(368), 825–848. doi:10.2307/2232670
15
Greene, W. H. (2012). Econometric analysis. ISBN: 978-0-13-139538-1.
16
Glass, G. V., & Smith, M. L. (1979). Meta-analysis of research on class size and achievement. Educational Evaluation and Policy Analysis, 1(1), 2–16. doi:10.3102/01623737001001002
17
Gylfason, T. (2001). Natural resources, education, and economic development. European Economic Review, 45(4-6), 847–859. doi:10.1016/s0014-2921(01)00127-1
18
Hanushek, E. A. (1979). Conceptual and empirical issues in the estimation of Educational Production Functions. Human Resources, 14(3), 351–388. doi:10.2307/145575
19
Hanushek, E. A. (2003). The failure of input‐based schooling policies. The Economic Journal, 113(485), F64–F98. doi:10.1111/1468-0297.00099
20
Hanushek, E. A., & Kimko, D. D. (2000). Schooling, labor-force quality, and the growth of nations. American Economic Review, 90(5), 1184–1208. doi:10.1257/aer.90.5.1184
21
Hanushek, E. A., & Woessmann, L. (2008). The role of cognitive skills in economic development. Journal of Economic Literature, 46(3), 607–668. doi:10.1257/jel.46.3.607
22
Heyneman, S. P. (1976a). A brief note on the relationship between socioeconomic status and test performance among Ugandan primary school children. Comparative Education Review, 20(1), 42–47. doi:10.1086/445862
23
Heyneman, S. P. (1976b). Influences on academic achievement: A comparison of results from Uganda and more industrialized societies. Sociology of Education, 49(3), 200. doi:10.2307/2112231
24
Heyneman, S. P. (1979). Why impoverished children do well in Ugandan schools. Comparative Education, 15(2), 175–185. doi:10.1080/0305006790150206
25
Hoxby, C. M. (2000). The effects of class size on student achievement: New evidence from population variation. The Quarterly Journal of Economics, 115(4), 1239–1285. doi:10.1162/003355300555060
26
Hsiao, C. (2014). Analysis of panel data (No. 54). Cambridge University Press.
27
IEA. (2019). TIMSS & PIRLS International Study Center. Boston College, Lynch School of Education. Retrieved from TIMSS & PIRLS Internet Database.
28
James, A. (2015). US state fiscal policy and natural resources. American Economic Journal: Economic Policy, 7(3), 238–257. doi:10.1257/pol.20130211
29
Jensen, B. (2010). Investing in our teachers, investing in our economy. Melbourne: Grattan Institute.
30
Kern, S., Cornelius, P., Dutta, S., Frenkel, M., Koblenz, W. H. U., Reisen, H., & Walter, N. (2008). Commodity and non-commodity sovereign wealth funds. Deutsche Bank Research, July 2008.
31
Lederman, D., & Maloney, W. F. (Eds.). (2006). Natural resources, neither curse nor destiny. doi:10.1596/978-0-8213-6545-8
32
Lee, J.-W., & Barro, R. J. (2001). Schooling quality in a cross-section of countries. Economica, 68(272), 465–488. doi:10.1111/1468-0335.00257
33
McGuirk, E. F. (2011). The illusory leader: natural resources, taxation and accountability. Public Choice, 154(3-4), 285–313. doi:10.1007/s11127-011-9820-0
34
Murshed, S. M. (2004). When Does Natural Resource Abundance Lead to a Resource Curse? Discussion Papers 24137, International Institute for Environment and Development, Environmental Economics Programme. doi: 10.22004/ag.econ.24137
35
OECD Organization. (2018). Programme for International Student Assessment. Retrieved from PISA Internet Database.
36
Prebisch, R. (1959). Commercial policy in the underdeveloped countries. The American Economic Review, 49(2), 251-273.
37
Sachs, J., & Warner, A. (1995). Natural resource abundance and economic growth. NBER Working Paper Series, doi:10.3386/w5398
38
Schanzenbach, D. W. (2014). Does class size matter? Northwestern University, National Education Policy Center.
39
Schleicher, Andreas. (2012). Knowledge and skills are infinite-Oil is not. Retrieved from https://oecdedutoday.com/knowledge-and-skills-are-infinite-oil-is-not/
40
Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American economic review, 51(1), 1-17.
41
Smith, A. (1776). An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. K. Sutherland (Ed.), Oxford: Oxford University Press. doi: 10.1093/oseo/instance.00043218
42
The World Bank (2019). World Bank Open Data. Retrieved from WB Internet Database.
43
UNESCO Institute for Statistics (2012). International standard classification of education: ISCED 2011. Montreal: UNESCO Institute for Statistics.
44
UNESCO Organization (2019). UNESCO Institute for Statistics. Retrieved from UIS Internet Database.
45
United Nations Development Programme. (2019). Human Development Reports. Retrieved from HDR Internet Database.
46
Varga, Julia. (2011). Economics of education. Department of Economics: ELTE Faculty of Social Sciences
47
Wood, A., & Mayer, J. (1998). Africa's export structure in a comparative perspective (October 1998). dx.doi.org/10.2139/ssrn.141201
48
Woodhall, M., & Psacharopoulos, G. (1985). Education for development: an analysis of investment choices. World Bank.
49
Wooldridge, J. M. (2010). Econometric analysis of cross section and panel data. MIT Press.
50
Zyngier, D. (2014). Class size and academic results, with a focus on children from culturally, linguistically and economically disenfranchised communities. Evidence Base, 1(3), 1-24.
51
ORIGINAL_ARTICLE
تدوین الگوی مفهومی ارتباطات آب؛ ظرفیتهای ارتباطات برای مدیریت بحران آب در ایران
امروزه تقریباً بر همگان آشکار شده است که مسائل محیط زیست و از جمله بحران آب به همان اندازه که موضوع علوم طبیعی است، در علوم اجتماعی هم حائز اهمیت و نیازمند توجه است. این مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش است که ارتباطات و آب از لحاظ نظری چه نسبتی با یکدیگر یافتهاند؟ و ارتباطات آب بهمثابهٔ یک حوزۀ میانرشتهای جدید چه ظرفیتهایی برای حل موضوعات مرتبط با مسائل آب در ایران دارد؟ الگوی ارتباطات آب اروه بازن بهمثابهٔ الگویی مناسب برای طرح مبانی نظری مرتبط و توضیح مسائل ارتباطات آب، این حوزه را محل تلاقی رشتههایی مانند ارتباطات زیستمحیطی، ارتباطات توسعه، ارتباطات ریسک، ارتباطات سلامت و ارتباطات علم میداند. این مقاله با تشریح ابعاد مختلف این مدل و جرح و تعدیل آن، مدل ارتقاءیافتهای برای حوزههای نظری مرتبط با ارتباطات آب ارائه کرده است. در نهایت با تبیین جنبههای مختلف مسائل آب در ایران به این نتیجه رسیده است که فعالان رسانهای و روزنامهنگاران محیطزیست ایران میتوانند با مبنا قراردادن ارتباطات استراتژیک در تولید پیامهای مرتبط با بحران آب در فضای رسانهای، باعث تغییر رویکردهای سازهگرایانه به آب شوند و توجه به ابعاد اجتماعی، فرهنگی بحران آب را که از الزامات اصلی برای حل مسائل آب است، تقویت نمایند.
http://www.isih.ir/article_319_971699b11170902bdc3d353033587ccc.pdf
2019-06-22
171
199
10.22035/isih.2020.3515.3719
ارتباطات استراتژیک
ارتباطات زیستمحیطی
ارتباطات سلامت
ارتباطات علم
ارتباطات توسعه
سیدسعیدرضا
عاملی
ssameli@ut.ac.ir
1
استاد علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
عبدالله
بیچرانلو
bikaranlou@ut.ac.ir
2
استادیار علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
مهری
بهار
mbahar@ut.ac.ir
3
دانشیار علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
فرزاد
غلامی
farzadgholami@ut.ac.ir
4
دکتری علوم ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
احسانی، مهرزاد و خالدی، هومن (1382). بهرهوری آب کشاورزی. تهران: کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
1
اسمیت، رونالد، دی. (1390). برنامهریزی استراتزیک روابط عمومی (مترجم: سیدمحمد اعرابی و فرشاد جلالی). تهران: مؤسسهٔ پژوهشکده مدیریت سما. (تاریخ اصل اثر 2005)
2
باندیوپادهیای، جایانتا (1396). آب، بوم سازگانها و جامعه، تلاقی رشتهها (مترجم: ویدا نوشینفر)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. (تاریخ اصل اثر 2009)
3
بوزان، بری (1387). مردم، دولتها و هراس (مترجم: پژوهشکده مطالعات راهبردی). تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی. (تاریخ اصل اثر 2001)
4
ساتن، فیلیپ. دبلیو. (1393). درآمدی بر جامعهشناسی محیط زیست (مترجم: صادق صالحی). تهران: سمت. (تاریخ اصل اثر 2007)
5
سیگر، متیو. دابلیو. (1392). بهترین اقدامات در ارتباطات بحران (مترجم: سیدمحمد دشتیان مقدم). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 3(2)، 211-210. (تاریخ اصل اثر 2006)
6
شاه قاسمی، زهره؛ فرقانی، محمدمهدی؛ و خانیکی، هادی (1395). مطالعه رویکرد برنامههای توسعه در ایران به ارتباطات. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 9(3)، 182-147. doi: 10.22035/IJCR.2016.324
7
صالحی، صادق (1393). مقدمه مترجم. در آروین، آلن، جامعهشناسی و محیط زیست (مترجم: صادق صالحی). بابلسر: دانشگاه مازندران. (تاریخ اصل اثر 2001)
8
قانعیراد، محمدامین (21 شهریور، 1394). آگاهی زیستمحیطی یا جنبش نان؟. روزنامه شرق، شمارۀ 2395. برگرفته از http://sharghdaily.com/1394/06/21/Vijeh/PDF/13940621-2395-132-278.pdf
9
کهیل، کایکل (1393). محیط زیست و سیاست اجتماعی (مترجم: حسین حاتمینژاد و سهراب امیریان). تهران: دانشگاه تهران. (تاریخ اصل اثر 2002)
10
گلیک، دبورا سی. (1392). ارتباطات ریسک برای شرایط اضطراری، بهداشت عمومی (مترجم: علیاکبر قهرمانی). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 3(3)، 312-294. (تاریخ اصل اثر 2007)
11
مرادی طادی، محمدرضا (1396). آب و سیاست؛ نگاهی به فرایند سیاسیشدن آب. فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 9(4)، 90-71. doi: 10.22631/ISIH.2017.1981.2512
12
ملکات، سرینیواس آر.؛ و استوز، لزلی (1388). ارتباطات توسعه در جهان سوم (مترجم: شعبانعلی بهرامپور). تهران، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. (تاریخ اصل اثر 2001)
13
ملکمحمدی، مهرداد؛ و مظفری، محمدمهدی (1397). کاربرد بازاریابی اجتماعی در مدیریت بهینه مصرف آب. مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 10(4)، 197-218. doi: 10.22035/ISIH.2018.298
14
واتزر، جودی (1395). توسعهٔ پایدار. در ولفگانگ دونزباخ، ارتباطات توسعه (مترجم: حسین حسنی؛ صص 281-298). سرویراستار فارسی حسن بشیر. تهران: انتشارات علمی فرهنگی (تاریخ اصل اثر 2008)
15
ویسوناث، کاسیسومایاجولا (1397). ارتباطات سلامت (مترجم:حبیب راثی تهرانی). در شیرین احمدنیا، آشنایی با ارتباطات سلامت. تهران: تیسا. (تاریخ اصل اثر 2008)
16
ویلکینز، کارین گوین (1395). ارتباطات توسعه. در ولفانگ دونزباخ، ارتباطات توسعه (مترجم: حسین حسنی؛ صص 80-63). سرویراستار فارسی حسن بشیر. تهران: انتشارات علمی فرهنگی. (تاریخ اصل اثر 2008)
17
همتی، زهرا؛ و شبیری، سیدمحمد (1394). تحلیلی بر مؤلفههای ارتقای فرهنگ زیستمحیطی مطالعه موردی: شهر وندان شهر شیراز. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 8(4)، 215-197. doi: 10.7508/IJCR.2015.32.008
18
هینز، جفری (1390). مطالعات توسعه (مترجم: رضا شیرزادی و جواد قبادی). تهران: آگه. (تاریخ اصل اثر 2008)
19
Bakar, D. A. (2015). Good, the bad and the ugly: Framing the country development through environmental communication. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 168, 8-12. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.10.204
20
Biagi, M., & Ferro, M. (2011). Ecological citizenship and social representation of water, Case study in two argentine cities. Sage Open, 1(2). doi: 10.1177%2F2158244011417897
21
Burns, T. W., O'Connor, D. J., & Stocklmayer, S. M. (2003). Science communication، a contemporary definition. Public Understanding of Science, 12(2), 183-202. doi: 10.1177%2F09636625030122004
22
Corbett, J. B., & Durfee, J. L. (2004). Testing public (un) certainty of science، Media representations of global warming. Science Communicatio., 26(2), 129-151. doi: 10.1177%2F1075547004270234
23
Dianne, B. (2007). Health communication, theory and practice. Open University Press.
24
Diedring, K. (2008). Framing environmental messages: Examining audience response to humor, shock, and emotional treatments (Master’s thesis). University of South Florida, Us.
25
Dunwoody, S. (2014). Science journalism، prospects in the digital age. In Routledge handbook of public communication of science and technology (pp. 43-55). Routledge.
26
Entman, R. M. (1993). Framing, toward clarification of a fractured paradigm. Journal of communication, 43(4), 51-58.
27
Fischhoff, B. (2013). The sciences of science communication. Proceedings of the National Academy of Sciences, 110 (Supplement 3), 14033-14039.
28
Hannawa, A. F., Kreps, G. L., Paek, H. J., Schulz, P. J., Smith, S., & Street Jr, R. L. (2014). Emerging issues and future directions of the field of health communication. Health Communication, 29(10), 955-96. doi: 10.1080/10410236.2013.814959
29
Hänska-Ahy, M. (2012). Public communication as ideal and practice، Definitions of the common good in Persian-language transnational newswork (Unpulished doctoral dissertation). The London School of Economics and Political Science (LSE).
30
Hänska-Ahy, M. (2012). Public communication as ideal and practice: efinitions of the common good in Persian-language transnational newswork (doctoral dissertation). The London School of Economics and Political Science (LSE).
31
Herve-Bazin, C. (2014). Water communication. IWA Publishing.
32
Jucan, M. S., & Jucan, C. N. (2014). The power of science communication. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 149, 461-466.
33
Lakoff, G. (2010). Why it matters how we frame the environment. Environmental Communication, 4(1), 70-81.
34
Mayeda, A. M., Boyd, A. D., Paveglio, T. B., & Flint, C. G. (2019). Media representations of water issues as health risks. Environmental Communication, 13(7), 926-942.
35
Peters, H. P., Brossard, D., de Cheveigné, S., Dunwoody, S., Kallfass, M., Miller, S., & Tsuchida, S. (2008). Science communication. Interactions with the mass media. Science (New York, NY), 321(5886), 204.
36
Pezzullo, P. C., & Cox, R. (2017). Environmental communication and the public sphere. SAGE Publications.
37
Rice, R. E., & Atkin, C. K. (Eds.). (2013). Public communication campaigns. Sage.
38
Schiele, B. (2008). Science museums and science centres. In Handbook of public communication of science and technology (pp. 41-54). Routledge.
39
Thomas, R. K. (2006). Health communication. Springer Science & Business Media.
40
Working Party on Development Cooperation and Environment )1999). Environmental communication، applying communication tools towards sustainable development. Paris، OECD publication.
41