مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوریفصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی2008-46419420170923An Assessment of the Influence of Climate Change on Urmia Lake’s Water Level Reductionارزیابی سهم تغییر اقلیم بر کاهش تراز آب دریاچه ارومیه12126410.22631/isih.2017.2482.2901FAقاسمعزیزیدانشیارآبوهواشناسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.سارانظیفاستادیار مهندسی عمران، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تهران، تهران، ایران.فائزهعباسیدانشجوی دکتری آبوهوا شناسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.Journal Article20161119The subject of this study concerns Urmia Lake which is one of the most valuable water habitats in Iran and investigation of crisis in the drop n of water level, significant decrease in the lake’s surface area and increase in its salinity.. In order to have better understanding of the processes that affect the lake's water level fluctuations and assess the contributions of every responsible parameter, System water consumption was designed. System water consumption was designed in The Lake Basin in the Vensim and the effects of each variable on the water level of the lake were evaluated using a set of different scenarios The findings suggest that in comparison to other variables, the operation of dams (26%) as well as an increase of water requirement (16%) by variables have played a role in reducing the input to the lake. Climate variables had an effect of 16% within the time span of 1999-2014. Although Hydrograph indicates the aquifer deterioration in some of them, the entrance to the lake water budget is negligibleدریاچه ارومیه یکی از مهمترین و ارزشمندترین زیستبومهای آبی ایران است که در حال حاضر در شرایط بحرانی قرار گرفته و تغییرات زیادی در ویژگیها و عملکردهای آن بهوجود آمده است که افت تراز آب، کاهش بسیار شدید مساحت دریاچه و افزایش شوری آب، ازجمله این موارد است. هدف این مقاله، شناخت بهتر فرایندهای مؤثر بر نوسانات تراز آب دریاچه و ارزیابی سهم هریک از مؤلفههای تأثیرگذار است؛ ازاینرو، سیستم منابع و مصارف آب در محدوده حوضه آبریز دریاچه در قالب الگوی ونسیم طراحی شد. در طراحی الگو، اندرکنش و روابط متقابل مؤلفههای اثرگذار، شامل سدهای حوضه، برداشت از آبخوانها، و متغیرهای اقلیمی، بر سطح دریاچه در مقیاس ماهانه در بازه زمانی 1393-1378 درنظر گرفته شد. پس از واسنجی الگو، روند تأثیرگذاری هریک از متغیرها بر تراز آب دریاچه با طراحی سناریوهای مختلف ارزیابی شد. یافتهها حاکی از این است که بهرهبرداری از سدهای حوضه (26 درصد) بههمراه افزایش نیاز آبی (16 درصد) بهویژه در بخش کشاورزی، درمجموع سبب کاهش 42 درصدیِ جریان سطحی ورودی به دریاچه شدهاند. متغیرهای اقلیمی نیز سهمی معادل 16 درصد داشتهاند. در مورد نقش آبخوانهای ساحلی دریاچه نیز، هرچند آبنگاری معرف آبخوانها، روند افت تراز آبخوانها و پیشروی جبهه آب شور را در برخی از آنها نشان میدهد، بااینحال تراز آب زیرزمینی ورودی به دریاچه، مقدارِ ناچیزی بهدست آمد. لازم به ذکر است که میزان آب زهکشیشده از دریاچه به آبخوانهای مجاور همزمان با افت شدید سطح آبخوانها، بهدلیل دردسترس نبودن دادههای موردنیاز، محاسبه نشد.http://www.isih.ir/article_264_d16ace4b381dd7fd7ca648f7fb842d4e.pdfمؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوریفصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی2008-46419420170923Sustainability of Zayande-Rood’s Water Governance Regimes in the Course of Developmentپایداری نظامهای حکمرانی آبِ حوزه زایندهرود در گذر توسعه234826510.22631/isih.2017.1940.2493FAعلییوسفیاستادیار گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهانامیر مظفرامینیدانشیار گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهانآمنهیادگاریدانش اموخته کارشناسی ارشد، گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهانامیدفتحیدانش آموخته کارشناسی ارشد گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهانJournal Article20160730Iran has reached critical level of water crisis, although long been facing water scarcity. Currently, the belief gained ground that the challenges of today and tomorrow are more related to poor governance than water shortage and the main strategy to cope with water crisis lies in water governance reform. The new research agenda of water governance underlines on interdisciplinary examination of theories drawn from public economics, institutional economics, political economy and public administration. The aim of this study is to analysis the past and present sustainability of water governance in Zayandeh-Rood basin. By combining quantitative and qualitative approaches, data were collected through documentary and survey research by structured interviews with 171 farmers and 68 experts. The results showed that the current water governance is not favorable with equity, effectiveness and efficiency, transparency, accountability, responsiveness, coherency, participation and rule of law principles. Further, this study tried to explain the fundamental principles of sustainability in traditional water governance which can facilitate the transition to effective and fit-for-purpose water governance.هرچند ایران از دیرباز با «مشکل» کمآبی روبهرو بوده، اما این مشکل در سالهای اخیر به «بحران» کمبود آب تبدیل شده است. امروزه این نگرش وجود دارد که مشکلات امروز و فردا، بیشتر از کمبود آب، پیامد حکمرانی نامطلوب هستند و راهکار اصلی خروج از بحران آب، بازنگری در نظام مدیریت آب است. دستورکار جدید مطالعات مدیریت آب با تأکید بر ماهیت میانرشتهای، بر چارچوبی مشترک از نظریههای اقتصاد بخش عمومی، اقتصاد نهادگرا، اقتصاد سیاسی و سیاستگذاری و امور عمومی متمرکز است. هدف این مقاله، ارزیابی پایداری نظامهای حکمرانی آب در حوزۀ آبخیز زایندهرود، پیش و پس از ملی شدن آب در کشور است. روش پژوهش مقاله، مبتنیبر تلفیق دو رویکرد کمی و کیفی است و دادههای موردنیاز به دو شیوۀ اسنادپژوهی و پیمایشی از طریق مصاحبه ساختیافته با 171 کشاورز و 68 کارشناس، گردآوری شده است. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که در نظام حکمرانی فعلی آب، اصول هشتگانۀ عدالت، اثربخشی و بازدهی، شفافیت، مسئولیتپذیری، پاسخدهی، انسجام، مشارکت، و حاکمیت قانون در شرایط مطلوبی نیست. همچنین، در این مقاله دلایل پایداری نظام حکمرانی سنتی آب تبیین شده است که میتوان از این اصول برای گذار به حکمرانی مؤثر و پایدار آب بهره جست.http://www.isih.ir/article_265_207fac4c1f4ab0e20b2f8fde46fb3f5a.pdfمؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوریفصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی2008-46419420170923Evaluate the usage of information and communication technology in agricultural water use optimization using soft system approachارزیابی کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در بهینهسازی مصرف آب کشاورزی با رویکرد سیستمی نرم497026610.22631/isih.2017.1936.2479FAسودابهسرائیدانشآموخته دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایرانحسنافراختهاستاد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایرانوحیدریاحیدانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایرانحمیدجلالیاندانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایرانJournal Article20160720The dependence of the agricultural sector to water input is undeniable. In the era of information and communication, due to population growth and limited water resources, it is essential to employee information and communication technologies in order to provide food for people. This interdisciplinary article, considering Agricultural, Information Technology, Management and Geography sciences; has tried to analyze the role of ICT in agricultural water use optimization using soft system approach that is the methodology of systematic thinking approach in management science. The issue of water use in agriculture has structural complexity, and the different stakeholders, have different views on it. Therefore, it is considered a soft issue. In this study, the basic question is answered that ICT through what mechanism could help to refine the pattern of water use in agriculture. The population of the study was all the farmers located in the Gavkhooni zone (N =145381) and a number of statistical sample was estimated at 383 using Cochran's formula. Using questionnaire required information was collected. Also, using semi-structured interviews with experts and officials of relevant agencies, stakeholders' views on the issue were identified. In the end, some suggestions for how to use ICT to solve this problem are presented. The results showed that from the viewpoints of stakeholders, an irrigation system through notification to farmers can help them in decision-making related to irrigation and can be effective in the amount of water use by farmers. Of course, setting up such a system demands of coordination between the concerned authorities and training the primary consumers.وابستگی بخش کشاورزی به آب، غیرقابلانکار است. در عصر حاضر که عصر اطلاعات و ارتباطات نام دارد، با توجه به رشد فزاینده جمعیت و محدودیت منابع آب، بهرهگیری از دانش و فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات برای تأمین غذای مردم، امری ضروری است. این مقاله با رویکردی میانرشتهای و با نگاهی به علوم کشاورزی، فناوری اطلاعات، مدیریت، و جغرافیا، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات را در بهینهسازی مصرف آب کشاورزی با بهرهگیری از روش «سیستمهای نرم» که از روشهای تفکر سیستمی در علم مدیریت است، تحلیل کرده است. مسئله آب مصرفی در کشاورزی، دارای پیچیدگی ساختاری بوده و ذینفعان مختلف، دیدگاههای متفاوتی درباره آن دارند؛ ازاینرو جزء مسائل نرم بهشمار میآید. در این مقاله به این پرسش اساسی پاسخ داده شده است که ICT از چه راهی و با چه سازوکاری میتواند به اصلاح الگوی آب مصرفی در کشاورزی کمک کند. جامعه آماری پژوهش، همه بهرهبرداران حوضه آبریز گاوخونی (145381N=) است و تعداد نمونه با فرمول کوکران برابر با 383 کشاورز برآورد شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه، گردآوری، و دیدگاههای موجود و نظرات ذینفعان مسئله با انجام مصاحبههای نیمهساختاریافته با متخصصان و مسئولان سازمانهای مربوطه، شناسایی شدند. نتایج بیانگر این بود که از دیدگاه ذینفعان، ایجاد یک سامانه آبیاری میتواند از طریق اطلاعرسانی به کشاورزان و کمک به آنها در تصمیمگیریهای مربوط به آبیاری، در میزان مصرف آب توسط کشاورزان، اثرگذار باشد. بیتردید راهاندازی چنین سامانهای نیازمند هماهنگی بین دستگاههای ذیربط و آموزش و فرهنگسازی بین مخاطبان اصلی است.http://www.isih.ir/article_266_0218da1e8017c68213d36172ec6169e0.pdfمؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوریفصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی2008-46419420170923water, politics, hydropolitics, crisis, public policyآب و سیاست: نگاهی به فرایند سیاسی شدن آب719026710.22631/isih.2017.1981.2512FAمحمدرضامرادی طادیپژوهشگر علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایرانJournal Article20160813One of the most serious issues facing humanity is the water crisis that requires systematic and immediate action. It has been addressed from different viewpoints across academic disciplines. In this paper, the most important dimensions between water and some areas of human sciences and sociology of humans are highlighted. The question of the role of water upon human life, its effects on the processes of civilization, and subsequently how the lack of water effects the relations between people, nations, and civilizations are the focus of this article. Likewise, it clarifies the problems through quantitative analysis. The conceptual focus of this paper is on the relationship between water and politics in Iran and the Middle East. After a literature of review, it demonstrates how water crisis can finally change the essence of ‘the politics’ tremendously while turning civilization into primitivism. Empirical facts such as water and war, or water and violence are used to support this claim. The paper concludes that water should be the subject for trans-disciplinary research. Its outcome, as a ‘problem identification’, paves the way for public policy to manage comprehensive plans and to cope with this huge crisis.بحرانِ آب یکی از جدیترین مسائل پیشِ روی بشریت است که نیاز به اقدام فوری و اصولی دارد. در این زمینه، علوم انسانی، هریک از منظری، به این مسئله پرداختهاند. در این مقاله مهمترین زاویههای روابط آب با بخشهایی از علوم انسانی و زیست جمعی انسانها برجسته شده و این مسئله با ارائه شواهد آماری، توضیح داده شده است. پرسش از نقشِ آب در زندگی بشری و تأثیراتی که میتواند بر فرایندهای تمدنی بگذارد، و در پی آن، پرسش از چگونگی تأثیر فقدان آب بر روابط میان انسانها، دولتها، و تمدنها در کانون توجه این مقاله قرار گرفته است. البته تمرکز مفهومی مقاله بر مسئلۀ روابط آب و سیاست و بیشترین تمرکز مصداقی بر کشور ایران و منطقه خاورمیانه است. مقاله با مروری بر ادبیات پژوهش و مبانی نظری بحث نشان میدهد که بحران آب میتواند درنهایت، ماهیتِ امر سیاسی را دگرگون، و مدنیت را تبدیل به بدویت کند. این احتمال از طریق بازخوانی شواهد تجربی و مصداقهای گوناگونی همچون آب و جنگ، و آب و خشونت به راستیآزمایی گذاشته شده است. جمعبندی مقاله این است که آب باید به موضوعی برای پژوهشهای «فرارشتهای» تبدیل شود و خروجی آن همچون گونهای «مسئلهشناسی تحلیلی» در اختیار «سیاستگذاری عمومی» قرار گیرد، تا بتوان برنامهای کلان و جامع برای برخورد با این «فرابحران» تدوین کرد.http://www.isih.ir/article_267_3b7ef0d931db4f1799ff36dd74d3169e.pdfمؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوریفصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی2008-46419420230321Imperative Participation of Private Sector in Solving Water Crisis:
The Role of Transnational Enterprises in Implementation of Right to Water as an Economic and Social Rightضرورت خطمشیگذاری برای مشارکت بخش خصوصی در حل بحران آب: نقش شرکتهای فراملی در تحقق حق بر آب بهمنزله یکی از حقوق اقتصادی و اجتماعی بشر9111226810.22631/isih.2017.1677.2289FAنسیمرحمان نسب امیریدانشآموخته دکترای حقوق بینالملل عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایرانعلی اصغرپورعزتاستاد مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایرانJournal Article20190321The crisis in global natural water will be an issue of concern in this century for several reasons. Some of them are population growth, climate changes and specifically unsustainable use of water resources that makes provision of safe drinking water one of the most important global concerns. As one of the human rights, the right to water will be a major concern. Undoubtedly, states have an international duty to ensure individual’s access to safe drinking water. But solving water crisis and finding further methods to use the water resources more sustainably shall not be attainable without the participation of the private sector. The engagement of transnational enterprises with high financial, technical and human resources from the private sector in water provision and management with respect to the right to water, reveals the importance of reviewing the role and responsibility of private sector, specifically transnational corporations in implementation of right to water. The present article, choosing interdisciplinary approach, attempts to review the legal and ethical justifications of private enterprises’ responsibility for human right to water as well as determine the nature and scope of such responsibility as a financial entity, not as public interest provider.آب، موضوع بسیاری از بحرانهای احتمالی قرن جاری خواهد بود. کاهش ذخایر آب شیرین دنیا، به دلایل فراوان، ازجمله افزایش جمعیت، تغییرات آبوهوایی و بهویژه استفادۀ ناپایدار از منابع آب، سبب شده است که موضوع تأمین آب آشامیدنی سالم، به یکی از مهمترین دغدغههای جهانی تبدیل شود؛ دغدغهای که اهمیت آن با توجه به طرح حق بر آب آشامیدنی سالم ــ بهمنزله یکی از حقهای مهم بشری ــ بیشتر مدنظر قرار میگیرد. هرچند، تضمین حق دسترسی به آب آشامیدنی سالم و تحقق آن، یکی از تعهدات بینالمللی مهم دولتها است، اما حل بحران آب و بهویژه یافتن روشهایی برای استفادۀ پایدار از منابع آب، بدون همراهی و مشارکت همه افراد جامعه، ازجمله بخش خصوصی فعال در این عرصه بسیار دشوارتر خواهد بود. در بخش خصوصی، بهویژه شرکتهای فراملی که از توان مالی، فنی و انسانی بسیار بالایی بهرهمند هستند، در عرصه مدیریت و تأمین منابع آب، مؤثر ظاهر شدهاند؛ بنابراین، بهلحاظ اهمیت رعایت حق بر آب، بررسی موضوع مسئولیت و نقش بخش خصوصی در تحقق حق بر آب، اهمیت فراوانی دارد. مقاله حاضر با اتخاذ رویکردی میانرشتهای، مبانی حقوقی و اخلاقی مسئولیت بخش خصوصی در برابر تحقق حق آب را بررسی کرده، ماهیت و قلمرو این مسئولیت را با توجه به اهمیت سود برای شرکتهای خصوصی مدنظر قرار داده است.http://www.isih.ir/article_268_2f76aa14e9b7fa516608ee017cb11114.pdfمؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوریفصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی2008-46419420170923A Historical Account on Tehran Urban Water Resources Management in a Relationship with Alteration of Iranian Mentality on Waterسیر تطور مدیریت منابع آب در تهران و تغییر ذهنیت ایرانیان در مورد آب در گذر زمان: تبیین رابطه11313326910.22631/isih.2017.2007.2539FAزینبتمسکیدانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایرانJournal Article20160830Contrary to our current approachto water, as a colorless, odorless and tasteless liquid, Iranians were used to understand it as apurifier; the most precious substancewhich was dowry of their profit’s daughter, andthe resource of whole life on earth. The main aim of this article is to present an explanation for how the alteration of Iranian mentality on water has led to the excessive water consumption today by illuminating the factors which have affected this change. In pursuit of this goal, the article proceeds in five steps. First, the theoretical basis which the paper relies on is discussed by using the psychology of advertising and cultural studies findings; As a prologue for the historical account, a brief outline of water supernal value among Iranians before the modern era, through secondary written sources, is raised; Then urban water resources management in Qajar Tehran is described by analyzing the data gained through historical maps and documents besides memories, both in macro and micro levels of the city to show the physical organization of water resources and problems associated with the operation of water; after that, Iranian mentality on water during Qajar period is explained based on historical evidence; and at the main part, taking advantage of all the previous stages, it is discussed how the promotion of tap water has led to the alteration of water concept and its value in the Iranian mind; Finally, according to previous steps, two categories of strategies and tactics for the propagation of optimizing water use is proposed.برای تحقق مصرف بهینۀ آب، این موهبت همزمان زمینی و آسمانی، نخستین گام پیش از جستوجوی هرگونه راهکاری، توجه به ذهنیت مصرفکننده است؛ ذهنیتی که در ارتباط با عالم واقع و نحوۀ سازماندهی منابع آب شکل گرفته است. این مقاله درصدد است با رویکردی میانرشتهای، در چارچوب بررسی تاریخ شهر تهران و با دیدی مبتنیبر معماری، نحوۀ سازماندهی منابع آب این شهر را پیش از ورود آب لولهکشی توصیف کند و ضمن این توصیف، برمبنای مفروضات دریافتشده از روانشناسی و مطالعات فرهنگی، به این پرسش پاسخ دهد که چگونه ذهنیت ایرانی دربارۀ آب بهمثابه نعمتی محدود و ارزشمند، به نگرش به آن بهمنزله منبعی نامحدود و بهآسانی دردسترس و رایگان، تغییر کرده است. به این منظور، نحوۀ سازماندهی کالبدیـفضایی آب در شهر تهران دورۀ قاجاریه از دیدی کلان توصیف شده و همچنین، ذهنیتی را که این سازماندهی قابلمشاهده در شهر در مورد آب امکانپذیر میکرد، توضیح داده شده است. علاوهبر این، با تمرکز بر نقطهای از شهر تهران در دوره قاجاریه، سازوکارهای دستیابی به آب و مشکلات هنگام بهرهبرداری آن از دیدی خرد توصیف شده و درنهایت، روند تدریجی تغییر ذهنیت در مورد آب پس از لولهکشی آن و با تغییر میزان مشاهدهپذیری منابع آب در شهر، بررسی شده است؛ تغییر ذهنیتی که بر میزان و نحوۀ مصرف کنونی، مؤثر بوده و در هر تصمیمگیریای برای بهینهسازی مصرف آب باید به راهکارهای درازمدت بازسازی آن اندیشید.http://www.isih.ir/article_269_8c072379700f79c14cabd988990212c3.pdfمؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوریفصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی2008-46419420170923Pro-environmental analysis of the water and drought scenario based on the theory of planned behavior of Ajzen from the viewpoint of farmers in Ilam Countyتحلیل محیط زیست گرایانه سناریوی بحران آب و خشکسالی بر مبنای تئوری رفتار برنامه ریزی شده آجزن از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام13517027010.22631/isih.2017.2127.2628FAمحمد باقرآرایشاستادیار ترویج و آموزش کشاورزی، گروه ترویج کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایرانJournal Article20161110The main purpose of this qualitative study carried out in a phenomenological manner was to pro- environmental analysis of the water and drought crisis scenario based on the theory of planned behavior of Ajzen from the view point of farmers in Ilam County. The theory of planned behavior was used to analyze Behavioral pattern. The study used a combination of psychology, anthropology sciences and technical knowledge of agriculture. The studied population of current research was framers who have faced with the most droughts in recent years and irrigation experts of office of jihad Agriculture of Ilam Township and crisis management experts of Ilam Governorship. Subjects were identified through snowball method. The data were collected using in-depth interviews and direct observation and were analyzed based on the clabzi pattern. The results showed that farmers employ indigenous ways such as changing crop patterns, feed store, changing the time of planting, livelihood diversification, restoration of waterways for the adaptation to drought and grazing dry farms, buying water from neighbors, reduce livestock, cut down the trees in order to cope with drought. The results of the experts population indicated that experts are doing actions in three phases before the crisis (integrated management of water resources and institutional capacity building), during the crisis (targeted support and planning system) and after the crisis (agricultural development and sustainable livelihoods). هدف اصلی این مقالۀ کیفی که به شیوۀ پدیدارشناسی انجام شده است، تحلیل محیطزیستگرایانۀ بحران آب و خشکسالی برمبنای نظریه رفتار برنامهریزیشده آجزن، از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام است. الگوی بهکاررفته برای تحلیل نگرش رفتاری در این پژوهش، رفتار برنامهریزیشدۀ آجزن بوده است. در این مطالعه از تلفیق دانش روانشناسی، مردمشناسی و دانش فنی کشاورزی (رویکرد میانرشتهای) استفاده شده است. جامعۀ مورد مطالعه، کشاورزان شهرستان ایلام ــ که بیشترین خشکسالی را در سالهای اخیر تجربه کردهاند ــ کارشناسان مسائل آبیاری اداره کل جهاد کشاورزی شهرستان ایلام، و کارشناسان مدیریت بحران استان بودهاند. افراد مطلع از طریق روش گلولهبرفی شناسایی شدند. دادههای پژوهش به روش مصاحبه عمیق و مشاهده مستقیم جمعآوری، و براساس الگوی کلابزی تجزیهوتحلیل شدهاند. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که کشاورزان، روشهایی سنتی و بومی مانند تغییر الگوی کشت، ذخیره علوفه، تغییر زمان کاشت، تنوع معیشت، و ترمیم جویهای آب را بهجهت سازگاری با خشکسالی و چرای مزارع خشکشده، خرید آب از همسایگان، کاهش تعداد دامها، و قطع درختان، بهمنظور مقابله با خشکی بهکار میگیرند. نتایج بهدستآمده از جامعۀ کارشناسان نشان میدهد که آنان اقداماتی را در سه مرحلۀ پیش از وقوع بحران (مدیریت تلفیقی منابع آب و ظرفیتسازی نهادی)، در حین وقوع بحران (حمایتگری هدفمند و برنامهریزی سیستمی) و پس از وقوع بحران (توسعه کشاورزی و معیشت پایدار) انجام دادهاند.http://www.isih.ir/article_270_2b7fb8df703470e1e237bde27466b56a.pdf