فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

آب‌ و سیاست: نگاهی به فرایند سیاسی شدن آب

نوع مقاله: مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

بحرانِ آب یکی از جدی‌ترین مسائل پیشِ روی بشریت است که نیاز به اقدام فوری و اصولی دارد. در این زمینه، علوم انسانی، هریک از منظری، به این مسئله پرداخته‌‌اند. در این مقاله مهم‌ترین زاویه‌های روابط آب با بخش‌هایی از علوم انسانی و زیست جمعی انسان‌ها برجسته شده و این مسئله با ارائه شواهد آماری، توضیح داده شده است. پرسش از نقشِ آب در زندگی بشری و تأثیراتی که می‌تواند بر فرایندهای تمدنی بگذارد، و در پی آن، پرسش از چگونگی تأثیر فقدان آب بر روابط میان انسان‌ها، دولت‌ها، و تمدن‌ها در کانون توجه این مقاله قرار گرفته است. البته تمرکز مفهومی مقاله بر مسئلۀ روابط آب و سیاست و بیشترین تمرکز مصداقی بر کشور ایران و منطقه خاورمیانه است. مقاله با مروری بر ادبیات پژوهش و مبانی نظری بحث نشان می‌دهد که بحران آب می‌تواند درنهایت، ماهیتِ امر سیاسی را دگرگون، و مدنیت را تبدیل به بدویت کند. این احتمال از طریق بازخوانی شواهد تجربی و مصداق‌های گوناگونی همچون آب و جنگ، و آب و خشونت به راستی‌آزمایی گذاشته شده است. جمع‌بندی مقاله این است که آب باید به موضوعی برای پژوهش‌های «فرارشته‌ای» تبدیل شود و خروجی آن همچون گونه‌ای «مسئله‌شناسی تحلیلی» در اختیار «سیاست‌گذاری عمومی» قرار گیرد، تا بتوان برنامه‌ای کلان و جامع برای برخورد با این «فرابحران» تدوین کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

ارسطو (1390). سیاست (مترجم: حمید عنایت). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

اشتریان، کیومرث (1394). روششناسیهماهنگیوتلفیقسیاست‌هابااستفادهازرویکرد میانرشته‌ایوارایهالگو. تهران: نشر علم.

اطاعت، جواد؛ و ورزش، اسماعیل(1391). هیدروپولیتیک هیرمند: دلایل، آثار و پیامدها. فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، 44(80)، 212-193.

آرنت، هانا (1390). وضع بشر (مترجم: مسعود علیا). تهران: نشر ققنوس.

بوزان، باری (1378). مردم، دولت‌ها و هراس (ویراستار: مجتبی عطارزاده؛ مترجم: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی). تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.

بهروزی لک، غلامرضا؛ و جلیلوند، محمدرضا (1393). سیر تحولات فرارشته آینده‌پژوهی: مطالعۀ موردی آمریکا. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7(1)، 94-57. doi: 10.7508/isih.2015.25.003

حافظ‌نیا، محمدرضا؛ و نیک بخت، مهدی (1381). آب و تنش‌های اجتماعی‌ـ‌سیاسی؛ مطالعۀ موردی گناباد. مجلۀ تحقیقات جغرافیایی، 17(3-2)، 62-43.

حسینی، سیدرسول؛ و بازرگان، عباس (1388). فرآیند هدف‌گذاری در علوم میان‌رشته‌ای و نقش هدف‌ها در ارزیابی کیفیت نظام دانشگاهی. فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(4)، 145-123. doi: 10.7508/isih.2009.04.005

رنانی، محسن (1394). نقش باورها، ارزش‌ها و سرمایه اجتماعی در حکمرانی آب ]سخنرانی[. اردیبهشت 1394، تهران، ایران.

شعبانی ورکی، بختیار؛ و بابادی، امین (1393). تکثر رشته‌ای؛ علیه فهم رایج از همکاری رشته‌ها. فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7(1)، 25-1. doi: 10.7508/isih.2015.25.001

طباطبایی، سیدجواد (1393). تاریخ اندیشۀ سیاسی جدید در اروپا (دفتر سوم). تهران: انتشارات مینوی خرد.

کِلی، جان (1383). تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب (مترجم: محمد راسخ). تهران: انتشارات طرح نو.

مجتهدزاده، پیروز(1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران: انتشارات سمت.

Adair, J., L. Coêlho & P. Mocellin (2004). Psychological responses to drought in Northeastern Brazil. Interamerican Journal of Psychology, 38, 95-103.

Anderson, E.W. (1988). Water: the next strategic resource. In: Starr, J.R. & D.C. Stoll (Eds). The Politics of Scarcity: Water in the Middle East (pp.1-21). London: Westview Press.

Anderson, E.W. (1988). Water: the next strategic resource. In Starr, J.R.; Stoll, D.C., (eds.), The politics of scarcity: water in the Middle East. Boulder: Westview Press.

Bächler, G. (1993). Konflikt und Kooperation im Lichte globaler humanoekologischer Transformation [Conflict and co-operation in the light of human-ecological transformation]. Zurich and Berne: Swiss Federal Institute of Technology and Swiss Peace Foundation.

Bennet, J.W. (1974).Water resources: Anthropological contributions to the cultural ecology. In: L.D. James (Ed.). Man and Water: The Social Sciences in Management of Water Resources (pp.34-82). Lexington: The University Press of Kentucky.

Brown, L.R. (2000, August 14). How water scarcity will shape the new century [speech] Stockholm Water Conference, Stockholm.

Clarke, R. ( 1991). Water: The international crisis. London: Earthscan.

Clarke, R. (1991). Water: The international crisis. New York: Earthscan Press.

Cowen, T. (2007). Public goods. In: The Concise of Encyclopedia of Economics, 2016, August 29. Reterived from http://www.econlib.org/library/Enc/PublicGoods.html

Elhance, A. (1999). Hydropolitics in the third world: Conflict and cooperation in international river basins. Washington, D. C: US Institute of Peace Press.

Fergusson, J. (2015, April 24). The world will soon be at war over water. Newsweek. Reterived from http://europe.newsweek.com/world-will-soon-be-war-over-water-324328?rm=eu

Friedman, T. (2015, August 19). The world’s hot spot. The NewYork Times. Reterived from  www.nytimes.com

Gebrewold, B. (2009). Anatomy of violence: Understanding the systems of conflict and violence in Africa. Burlington: Ashgate Publishing.

Pacific Institute (n.d.). Water conflict chronology map. Retrieved from http://www.worldwater.org/conflict/map/

Turton, A. R., & Henwood, R. (Ed.). (2002). Hydropolitics in the developing world: A Southern African perspective. Pretoria: University of Pretoria.

Wolf, A., Yoffe, Sh. B., & Giordano, M. (2003). International waters: Indicators for identifying basins at risk. Journal of the American Water Resources Association, 39, 1109–1126.

 

فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی
فایل ها
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار