آب‌ و سیاست: نگاهی به فرایند سیاسی شدن آب

مرادی طادی, محمدرضا

doi:10.22631/isih.2017.1981.2512

صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله

|
|
|
ارجاع به این مقاله
RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
|
اشتراک گذاری

فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

شماره‌های پیشین نشریه

دوره 10 (1396-1397)

دوره 9 (1395-1396)

شماره 4

شماره 3

شماره 2

شماره 1

دوره 8 (1395-1394)

دوره 7 (1394-1393)

دوره 6 (1393-1392)

دوره 5 (1392-1391)

دوره 4 (1391-1390)

دوره 3 (1390-1389)

دوره 2 (1389-1388)

دوره 1 (1388-1387)

	آب‌ و سیاست: نگاهی به فرایند سیاسی شدن آب
مقاله 12، دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 36، پاییز 1396، صفحه 71-90 اصل مقاله (1093 K)
نوع مقاله: مقاله علمی ـ پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22631/isih.2017.1981.2512
نویسنده
محمدرضا مرادی طادی
پژوهشگر علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
بحرانِ آب یکی از جدی‌ترین مسائل پیشِ روی بشریت است که نیاز به اقدام فوری و اصولی دارد. در این زمینه، علوم انسانی، هریک از منظری، به این مسئله پرداخته‌‌اند. در این مقاله مهم‌ترین زاویه‌های روابط آب با بخش‌هایی از علوم انسانی و زیست جمعی انسان‌ها برجسته شده و این مسئله با ارائه شواهد آماری، توضیح داده شده است. پرسش از نقشِ آب در زندگی بشری و تأثیراتی که می‌تواند بر فرایندهای تمدنی بگذارد، و در پی آن، پرسش از چگونگی تأثیر فقدان آب بر روابط میان انسان‌ها، دولت‌ها، و تمدن‌ها در کانون توجه این مقاله قرار گرفته است. البته تمرکز مفهومی مقاله بر مسئلۀ روابط آب و سیاست و بیشترین تمرکز مصداقی بر کشور ایران و منطقه خاورمیانه است. مقاله با مروری بر ادبیات پژوهش و مبانی نظری بحث نشان می‌دهد که بحران آب می‌تواند درنهایت، ماهیتِ امر سیاسی را دگرگون، و مدنیت را تبدیل به بدویت کند. این احتمال از طریق بازخوانی شواهد تجربی و مصداق‌های گوناگونی همچون آب و جنگ، و آب و خشونت به راستی‌آزمایی گذاشته شده است. جمع‌بندی مقاله این است که آب باید به موضوعی برای پژوهش‌های «فرارشته‌ای» تبدیل شود و خروجی آن همچون گونه‌ای «مسئله‌شناسی تحلیلی» در اختیار «سیاست‌گذاری عمومی» قرار گیرد، تا بتوان برنامه‌ای کلان و جامع برای برخورد با این «فرابحران» تدوین کرد.
کلیدواژه‌ها
آب؛ سیاست؛ هیدروپلیتیک؛ سیاست‌گذاری عمومی؛ بحران
موضوعات
آب و هواشناسی؛ علوم سیاسی


مراجع
ارسطو (1390). سیاست (مترجم: حمید عنایت). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. اشتریان، کیومرث (1394). روششناسیهماهنگیوتلفیقسیاست‌هابااستفادهازرویکرد میانرشته‌ایوارایهالگو. تهران: نشر علم. اطاعت، جواد؛ و ورزش، اسماعیل(1391). هیدروپولیتیک هیرمند: دلایل، آثار و پیامدها. فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، 44(80)، 212-193. آرنت، هانا (1390). وضع بشر (مترجم: مسعود علیا). تهران: نشر ققنوس. بوزان، باری (1378). مردم، دولت‌ها و هراس (ویراستار: مجتبی عطارزاده؛ مترجم: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی). تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. بهروزی لک، غلامرضا؛ و جلیلوند، محمدرضا (1393). سیر تحولات فرارشته آینده‌پژوهی: مطالعۀ موردی آمریکا. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7(1)، 94-57. doi: 10.7508/isih.2015.25.003 حافظ‌نیا، محمدرضا؛ و نیک بخت، مهدی (1381). آب و تنش‌های اجتماعی‌ـ‌سیاسی؛ مطالعۀ موردی گناباد. مجلۀ تحقیقات جغرافیایی، 17(3-2)، 62-43. حسینی، سیدرسول؛ و بازرگان، عباس (1388). فرآیند هدف‌گذاری در علوم میان‌رشته‌ای و نقش هدف‌ها در ارزیابی کیفیت نظام دانشگاهی. فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(4)، 145-123. doi: 10.7508/isih.2009.04.005 رنانی، محسن (1394). نقش باورها، ارزش‌ها و سرمایه اجتماعی در حکمرانی آب ]سخنرانی[. اردیبهشت 1394، تهران، ایران. شعبانی ورکی، بختیار؛ و بابادی، امین (1393). تکثر رشته‌ای؛ علیه فهم رایج از همکاری رشته‌ها. فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7(1)، 25-1. doi: 10.7508/isih.2015.25.001 طباطبایی، سیدجواد (1393). تاریخ اندیشۀ سیاسی جدید در اروپا (دفتر سوم). تهران: انتشارات مینوی خرد. کِلی، جان (1383). تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب (مترجم: محمد راسخ). تهران: انتشارات طرح نو. مجتهدزاده، پیروز(1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران: انتشارات سمت. Adair, J., L. Coêlho & P. Mocellin (2004). Psychological responses to drought in Northeastern Brazil. Interamerican Journal of Psychology, 38, 95-103. Anderson, E.W. (1988). Water: the next strategic resource. In: Starr, J.R. & D.C. Stoll (Eds). The Politics of Scarcity: Water in the Middle East (pp.1-21). London: Westview Press. Anderson, E.W. (1988). Water: the next strategic resource. In Starr, J.R.; Stoll, D.C., (eds.), The politics of scarcity: water in the Middle East. Boulder: Westview Press. Bächler, G. (1993). Konflikt und Kooperation im Lichte globaler humanoekologischer Transformation [Conflict and co-operation in the light of human-ecological transformation]. Zurich and Berne: Swiss Federal Institute of Technology and Swiss Peace Foundation. Bennet, J.W. (1974).Water resources: Anthropological contributions to the cultural ecology. In: L.D. James (Ed.). Man and Water: The Social Sciences in Management of Water Resources (pp.34-82). Lexington: The University Press of Kentucky. Brown, L.R. (2000, August 14). How water scarcity will shape the new century [speech] Stockholm Water Conference, Stockholm. Clarke, R. ( 1991). Water: The international crisis. London: Earthscan. Clarke, R. (1991). Water: The international crisis. New York: Earthscan Press. Cowen, T. (2007). Public goods. In: The Concise of Encyclopedia of Economics, 2016, August 29. Reterived from http://www.econlib.org/library/Enc/PublicGoods.html Elhance, A. (1999). Hydropolitics in the third world: Conflict and cooperation in international river basins. Washington, D. C: US Institute of Peace Press. Fergusson, J. (2015, April 24). The world will soon be at war over water. Newsweek. Reterived from http://europe.newsweek.com/world-will-soon-be-war-over-water-324328?rm=eu Friedman, T. (2015, August 19). The world’s hot spot. The NewYork Times. Reterived from www.nytimes.com Gebrewold, B. (2009). Anatomy of violence: Understanding the systems of conflict and violence in Africa. Burlington: Ashgate Publishing. Pacific Institute (n.d.). Water conflict chronology map. Retrieved from http://www.worldwater.org/conflict/map/ Turton, A. R., & Henwood, R. (Ed.). (2002). Hydropolitics in the developing world: A Southern African perspective. Pretoria: University of Pretoria. Wolf, A., Yoffe, Sh. B., & Giordano, M. (2003). International waters: Indicators for identifying basins at risk. Journal of the American Water Resources Association, 39, 1109–1126.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 801 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 673