نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، گروه ترویج کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

چکیده

هدف اصلی این مقالۀ کیفی که به شیوۀ پدیدارشناسی انجام شده است، تحلیل محیط‌زیست‌گرایانۀ بحران آب و خشکسالی برمبنای نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده آجزن، از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام است. الگوی به‌کاررفته برای تحلیل نگرش رفتاری در این پژوهش، رفتار برنامه‌ریزی‌شدۀ آجزن بوده است. در این مطالعه از تلفیق دانش روان‌شناسی، مردم‌شناسی و دانش فنی کشاورزی (رویکرد میان‌رشته‌ای) استفاده ‌شده است. جامعۀ مورد مطالعه، کشاورزان شهرستان ایلام ــ که بیشترین خشکسالی را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌اند ــ کارشناسان مسائل آبیاری اداره ‌کل جهاد کشاورزی شهرستان ایلام‌، و کارشناسان مدیریت بحران استان بوده‌اند. افراد مطلع از طریق روش‌ گلوله‌برفی شناسایی شدند. داده‌های پژوهش به روش مصاحبه عمیق و مشاهده مستقیم جمع‌آوری، و براساس الگوی کلابزی تجزیه‌و‌تحلیل شده‌اند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که کشاورزان، روش‌هایی سنتی و بومی مانند تغییر الگوی کشت، ذخیره علوفه، تغییر زمان کاشت، تنوع معیشت، و ترمیم جوی‌های آب را به‌جهت سازگاری با خشکسالی و چرای مزارع ‌خشک‌شده، خرید ‌آب از همسایگان، کاهش تعداد دام‌ها، و قطع درختان، به‌منظور مقابله با خشکی به‌کار می‌گیرند. نتایج به‌دست‌آمده از جامعۀ کارشناسان نشان می‌دهد که آنان اقداماتی ‌را در سه مرحلۀ پیش از وقوع بحران (مدیریت تلفیقی منابع آب و ظرفیت‌سازی نهادی)، در حین وقوع بحران (حمایت‌گری هدفمند و برنامه‌ریزی سیستمی) و پس از وقوع بحران (توسعه کشاورزی و معیشت پایدار) انجام داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

CAPTCHA Image