سبک زندگی؛ عنصر مغفول معماری اسلامی

نوع مقاله: مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

2 دانشیار معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

چکیده

در ادبیات معماری جهان، معماری اسلامی به‌عنوان یک سنت تاریخی مهم و قابل‌اعتنا مطرح شده است. این سنت برای ایرانیان، جایگاه به‌مراتب بالاتری از صِرف یک سنت تاریخی دارد و به‌عنوان بخشی از هویت معماری در ایران اسلامی شناخته می‌شود. نظریه‌های مختلفی به‌منظور تبیین معماری اسلامی مطرح شده‌اند که هرکدام، به پیروی از روشی که اتخاذ کرده‌اند، بخشی از مختصات معماری اسلامی را مشخص کرده‌اند، ولی به‌طورکلی، این نظریه‌ها به‌دلیل غفلت از مؤلفه‌های عملی و انضمامی‌ای که به‌طور مشخص می‌توان آن را در واژۀ «سبک زندگی»خلاصه کرد، قابلیت کاربست درست و کارآمد خود را در زیست امروزین مسلمانان از دست داده‌اند. هدف این مقاله، پس از طرح و نقد نظریه‌های مختلف دربارۀ معماری اسلامیِ مطرح در ادبیات پژوهش، بازگرداندن عنصر «سبک زندگی» به معماری اسلامی است؛ عنصری که به‌نظر می‌‌رسد حلقۀ گم‌شدۀ نظریه‌های معماری اسلامی است و امکان بازگشت معماری اسلامی به متن زندگی اجتماعی ایرانیان را فراهم می‌کند. «سبک زندگی» به‌عنوان یکی از اصطلاحات معتبر و رایج در حوزۀ روان‌شناسی و علوم اجتماعی، دارای این قابلیت است که به‌عنوان عنصری کارآمد به تعریف‌های معماری اسلامی بازگشته و وجوه کارکردی معماری اسلامی را به آن بازگرداند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

ابراهیم‌آبادی، حسین (1392). رویکردی میان­رشته­ای به سبک‌زندگی؛ با نگاهی به جامعه ایران. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای درعلوم انسانی، 5(4)، 53-33. doi: 10.7508/isih.2014.20.002

اردلان، نادر (1380). حس وحدت: س‍ن‍ت‌ ع‍رف‍ان‍ی‌ در م‍ع‍م‍اری‌ ای‍ران‍ی (مترجم: حمید شاهرخ). اصفهان: خاک.

بوردیو، پیر (1395). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی (مترجم: حسن چاوشیان). تهران: ثالث. (تاریخ اصل اثر: 1979).

پالاسما، یوهانی (1392). دست متفکر؛ حکمت وجود متجسد در معماری (مترجم: علی اکبری). تهران: نشر پرهام نقش. (تاریخ اصل اثر: 2009).

پیرنیا، محمدکریم (1384). سبک­شناسی معماری ایرانی (مترجم: غلامحسین معماریان). تهران: سروش دانش.

توسلی، غلامعباس (1373). نظریه­های جامعه­شناسی (چاپ چهارم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).

توسلی، محمود (1371). طراحی فضای شهری 1: ف‍ض‍اه‍ای‌ ش‍ه‍ری‌ و ج‍ای‍گ‍اه‌ آن‍ه‍ا در زن‍دگ‍ی‌ و س‍ی‍م‍ای‌ ش‍ه‍ری. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.

تیلیش، پل (1376). الهیات فرهنگ (مترجم: مراد فرهادپور، و فضل‌الله پاکزاد). تهران: طرح نو. (تاریخ اصل اثر: 1959).

حجت، عیسی (1384). هویت انسان­ساز، انسان هویت­پرداز (تأملی در رابطه هویت و معماری). نشریه هنرهای زیبا، 24، 62-55.

حجت، عیسی (1391). سنت و بدعت در آموزش معماری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

دهخدا، علی اکبر (1373). لغت­نامه. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

ذوالفقارزاده، حسن (1391). زیبایی­شناسی در جهان­بینی دینی و فلسفی و علمی. دو فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش­های علم و دین، 3(6)، 66-45.

ذوالفقارزاده، حسن (1393). تحلیلی بر شیوه­های نگرش به معماری اسلامی. فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش­های معماری اسلامی، 2(2)، 45-29.

سروش، عبدالکریم (1370). تفرج صنع: گفتارهایی در اخلاق و صنعت و علم انسانی. تهران: نشر صراط.

شصتی، شیما؛ و فلامکی، محمدمنصور  (1393). رابطه میان سبک زندگی و مسکن ایرانی (باتکیه برنظریة «جامعة کوتاه مدت» و نظریة «راهبرد و سیاست سرزمینی جامعة ایران»).  فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای درعلوم انسانی، 6(3)، 137-117. doi: 10.7508/isih.2014.23.005

قیومی بیدهندی، مهرداد (1390). گفتارهایی در مبانی و تاریخ معماری و هنر. تهران: علمی و فرهنگی.

کاویانی، محمد (1392). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1392). دو راهکار تولید علم دینی بر مبنای آرای دکتر سروش. فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای فلسفة دین، 2(1)، 133-119.

مهدوی­کنی، محمدسعید (1393). دین و سبک زندگی؛ مطالعه موردی شرکت‌کنندگان در جلسات مذهبی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

میرباقری، سیدمحمدمهدی (1394). نسبت دین با علم و فناوری: مبانی مفهومی نظریه علم دینی. تهران: نشر تمدن نوین اسلامی.

نصر، سیدحسین (1394). هنر و معنویت اسلامی (مترجم: رحیم قاسمیان). تهران: موسسه انتشارات حکمت. (تاریخ اصل اثر: 1987).

نقره­کار، عبدالحمید (1393). تعامل ادراکی انسان با ایده های فضایی-هندسی در معماری. تهران: امیرکبیر.

Adler, A. (1956). The individual psychology of Alfred Adler: A systematic presentation in selections from his writings. New York: Basic Book Inc.

Simmel, G. (1948). "The Metropolis and Mental life" (E. A. Shills, Trans.), In Georg Simmel on Individuality and Social Forms (Heritage of Sociology Series) 1st Edition, Edited by Donald N. Leving, Chicago: University of Chicago press, pp 324-340.

 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار