بازنمایی غرب در گفتمان سیاسی مرتضی مطهری براساس رویکرد پسااستعماری

ادیبی, مهسا; توسلی رکن آبادی, مجید; تقوی, سیدمحمدعلی

|
|
|
ارجاع به این مقاله
RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
|
اشتراک گذاری

	بازنمایی غرب در گفتمان سیاسی مرتضی مطهری براساس رویکرد پسااستعماری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده ، انتشار آنلاین از تاریخ 01 مهر 1397 اصل مقاله (2975 K)
نوع مقاله: مقاله علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
مهسا ادیبی¹؛ مجید توسلی رکن آبادی ²؛ سیدمحمدعلی تقوی³
¹دانش‌آموختهٔ دورهٔ دکتری اندیشهٔ سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
²دانشیار علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
³دانشیار علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
چکیده
نحوهٔ برخورد با غرب از مهم‌ترین مؤلفه‌های مهم فضای اندیشه‌‌‌ای ایران است. انقلاب اسلامی یکی از محصولات همین دغدغه‌مندی اندیشه‌ای می‌باشد. مطهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ایدئولوگ‌های انقلاب کوشید تا در مقابله با پارادایم غزب‌زدگی با ایجاد ساز و برگی نوین برای باورها و اصول دینیِ سنتی، زمینه‌ای فراهم کند که دین اسلام توان رقابت با ایدئولوژی‌های غربی را داشته باشد. او می‌خواست از این راه ایمان جوانان را در مبارزه با سکولاریسم حفظ کند. در این مسیر، با خلق معناها و مضامین جدیدی که برگرفته از عناصر سنتی، مذهبی، اسطوره‌ای و مدرن بود به بازنمایی غرب پرداخت. در این مقاله سعی شده تا با بهره‌گیری از آموزه‌های مطالعات پسااستعماری در باب غیریت و دیگری‌سازی به‌عنوان چارچوب نظری و روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به‌مثابهٔ روش، به این سؤال پاسخ داده شود که غرب در گفتمان سیاسی مطهری چگونه بازنمایی می‌شود؟ یافته‌های این مقاله مبیّن آن است که مطهری از طریق مکانسیم بازنمایی و غیریت‌سازی به ترسیم یک مرز هویتی میان «ما»ی ایرانی و «دیگری» غربی پرداخته و به تولید تصویری از غرب اقدام کرد که واجد دال‌هایی چون امپریالیست، استثمارگر، شیطان، ظالم، مستکبر، طاغوت و ظلمت است. این مقاله، بر اساس منطق هم‌ارزی، تفاوت غرب را در رویه‌های «استعماری» و«ضدیّت با دین» در گفتمان مطهری بررسی کرده و چگونگی برجسته‌سازی «خود» و حاشیه‌رانی بازنمایی غرب به‌مثابهٔ «دیگری» را نشان می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
گفتمان سیاسی مطهری؛ بازنمایی؛ غرب؛ پسااستعماری؛ غیریت‌سازی
موضوعات
علوم سیاسی


مراجع
آجیلی، هادی (1389). صورت‌بندی گفتمان اسلامی در روابط بین‌الملل. تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع). آریایی‌‌‌نیا، مسعود (1389). درآمدی بر علوم انسانی انتقادی (مجموعه مقالات). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم. ادیب‌زاده، مجید (1387). زبان، گفتمان و سیاست خارجی. تهران: نشر اختران. اشکرافت، بیل؛ گریفیث، گاریث؛ و تیفن، هلن (1395). فرهنگ اصطلاحات پسااستعماری (مترجم: حاجی‌‌‌علی سپهوند). تهران: نشر آریاتبار. امیراحمدی، هوشنگ؛ و پروین،منوچهر (1381). ایران پس از انقلاب (مترجم: علی مرشدی‌زاد). تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران. افتخاری، اصغر (1385). شرعی‌سازی سیاست: چارچوب معرفتی برای تحقق ایده سیاست اسلامی. دوفصلنامه دانش سیاسی، 4(2)، 102-69. بروجردی، مهرزاد (1384). روشنفکران ایرانی و غرب (مترجم: جمشید شیرازی). تهران: نشر فرزان‌روز. پهلوی، محمدرضا (1336). به‌سوی تمدن بزرگ. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. جمشیدی، محمدحسین (1378). غرب از دیدگاه امام خمینی(ره). فصلنامه دانشگاه اسلامی، 9و10، 47-33. حسینی‌‌‌زاده، سیدمحمدعلی (1386). اسلام سیاسی در ایران. قم: نشر دانشگاه مفید قم. خالقی افکند، علی (1378). امام خمینی و غرب. فصلنامه علوم سیاسی، 5(2)، 339-307. درودی، مسعود؛ و انصاری، منصور (1393). مطالعات پسااستعماری، تلاش متن‌محور در جهت وارونه‌‌‌سازی چشم‌‌‌اندازها، با تأکید بر بازشناسی رویکردهای متفاوت. فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، 5(2)، 24-1. دهشیری، محمدرضا (1390). از شرق‌شناسی تا مطالعات پسااستعماری: با رویکردی میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 3(4)، 89-61. doi: 10.7508/ISIH.2011.12.004 رضوی، سیدعباس (1380). شهید مطهری و رویه دیگر تمدّن غرب. فصلنامه حوزه، 105 و 106، 365-344. سعید، بابی (1379). هراس بنیادین (مترجم: غلامرضا جمشیدی‌‌‌ها و موسی عنبری). تهران: نشر دانشگاه تهران. سعید، ادوارد (1377). شرق‌شناسی (مترجم: عبدالرحیم گواهی). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. شاهمیری، آزاده (1389). نقد و نظریه پسااستعماری. تهران: نشر علمی. شیرزادی، رضا (1388). مطالعات پسااستعماری؛ نقد و ارزیابی دیدگاه‌های فرانتس فانون، ادوارد سعید و هومی بابا. فصلنامه مطالعات سیاسی، 2(5)، 174-149. کدی، آرنیکی (1392). نتایج انقلاب ایران (مترجم: مهدی حقیقت‌خواه). تهران: نشر ققنوس. کین، پیتر؛ و هریسون، مارک (1386). صدسال نظریه‌پردازی درباب امپریالیسم (مترجم: رضاشیرزادی). فصلنامه تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، 4(5)، 184-161. کرمی، سعید (1382). امام خمینی و گفتمان غرب. تهران: باشگاه اندیشه. مطهری، مرتضی (1358). نهضت‌‌‌های اسلامی در صدسال اخیر. تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1370). آشنایی با قرآن (14 جلد). تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1376). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1387). آزادی معنوی. تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1389).مجموعه یادداشت‌‌‌ها، سخنرانی‌‌‌ها و مصاحبه‌‌‌های شهید مطهری. تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1392). انسان کامل. تهران: نشر صدرا. مکاریک، ایرناریما (1383). دانش‌نامه نظریّه‌های ادبی معاصر (مترجم: مهران مهاجر و محمّد نبوی). تهران: نشر نگاه. منوچهری، عباس (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: نشر سمت. میرسپاسی، علی (1385). تأملی در مدرنیته ایرانی؛ بحثی درباره گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران (مترجم: جلال توکلیان). تهران: طرح نو. میلز، سارا (1394). گفتمان (مترجم: فتاح محمدی). زنجان: نشر هزاره سوم. نصراصفهانی، مهدی؛ و نصراصفهانی،محسن (1394). مقایسه فرهنگ استعماری و فرهنگ استقلالی در اندیشه امام خمینی. فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، 14، 102-82. هال، استوارت (1391). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی (مترجم: احمد گل‌محمدی). تهران: نشر نی. یانگ، رابرت (1391). درآمدی اجمالی بر پسااستعمارگری (مترجم: فاطمه مدرسی، و فرح قادری). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. یورگنسن، ماریان؛ و فیلیپس، لوئیز (1395). نظریه و روش در تحلیل گفتمان (مترجم: هادی جلیلی). تهران: نشر نی. Jorgensen, M., & Phillips, L. (2016). Nazariye va raveš dar tahlil-e goftmān [Discourse analysis as theory and method] (H. Jalili, Trans.). Tehran, Iran: Ney. Axworthy, M. (2013). Revolutionary Iran: A history of the Islamic Republic. NewYork: Oxford Universiy Press Bhabha, H. (1994). The location of cultuee. London: Routledge. Lacla, E., & Chantal, M. (1985). Hegemony and socialist strategy: toward a radical democratic politics. London: Veso. Spivack, G. C. (1986). A critique of postcolonial reason: toward a history of the vanishing Present. Cambridge, Mass: Harvard University Press. Williams, P., & Chrisman, L. (ed.) (1994). Colonial discourse and Post-colonialism theory: A reader. New York: Columbia University Press.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 15 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5