مطالعه ارتباط بین جهت‌گیری‌های ارزشی اجتماعی و مصرف پایدار در بین شهروندان ارومیه

نوع مقاله: مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی، گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، ارومیه، ایران

2 دانشیار جمعیت‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 استاد جامعه‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

با توجه به افزایش نگرانی­‌ها در ارتباط با مسائل زیست‏‌محیطی، مصرف پایدار ــ که از آن به مصرف سبز نیز تعبیر می‏‌شود ــ و شناسایی عوامل مرتبط با آن به دغدغۀ جدیِ علمی و سیاست‌گذاری در بیشتر جوامع تبدیل شده است. در میان عوامل متعدد تأثیرگذار بر مصرف پایدار، می­توان از ارزش‌ها و جهت­‌گیری­‏‌های ارزشی اجتماعی، به‌عنوان سنگ‏‌بنای تمامی رفتارها، از جمله رفتارهای مصرفی یاد کرد. مطالعهٔ حاضر با هدف بررسی روابط بین برخی جهت­‌گیری­‌های ارزشی ــ از جمله مادی­‌گرایی، فردگرایی و جمع­‌گرایی (در ابعاد مختلف‏شان) ــ با مصرف پایدار انجام یافته است. جامعهٔ آماری پژوهش حاضر شهروندان ارومیه و نمونهٔ آماری آن 516 نفر از شهروندان 64-15 سال می­‌باشند که با به‌کارگیری روش پیمایش و استفاده از نمونه‌گیری خوشه­‌ای، مورد بررسی قرار گرفته­‌اند. نتایج به‌دست آمده نشان می­‌دهد بُعد محوریتِ مادی­‌گرایی اثری کاهشی و معنی­دار و فردگرایی افقی و جمع­‌گرایی افقی اثری افزایشی و معنی­‌دار بر میزان مصرف پایدار دارد. همچنین، نتایج تحلیل­‌های چند متغیره نشان داد که متغیرهای مذکور در مجموع حدود 19درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌نماید. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

اعظم­زاده، آزاده؛ و توکلی، عاطفه (1386). فردگرایی، جمع­گرایی و دینداری. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 9، 126-101.

بیرو، آلن (1375). فرهنگ علوم اجتماعی (مترجم: باقر ساروخانی). تهران: انتشارات کیهان.

جمعه­پور، محمود (1392). برنامه­ریزی محیطی و پایداری شهری و منطقه­ای. تهران: انتشارات سمت.

حبیبی، کیومرث؛ رحیمی کاکه‌جوب، آرمان؛ و عبدی، محمدحامد (1391). ارزیابی جاپای بوم‌شناختی وسایل حمل‌و‌نقل شهری؛ رویکردی نوین به‌منظور برنامه‌ریزی حمل‌و‌نقل پایدار. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 5، 116-99.

علیزاده اقدم، محمدباقر؛ بنی فاطمه، حسین؛ عباس­زاده، محمد؛ و سلطانی، سعید (1396). نقش سرمایهٔ فرهنگی در تحقق شهروندی بوم‌شناختی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. 9(2)، 133-107. doi: 10.22631/ISIH.2017.1754.2342

فرهمند، مهناز؛ شکوهی‌فر، کاوه؛ و سیارخلج، حامد (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی؛ مورد مطالعه، شهروندان شهر یزد. مطالعات جامعه­شناختی شهری. 10، 141-109.

ملکی، امیر؛  و عبدالهی، عظیمه­السادات (1392). تبیین جامعه‌شناختی محیط‌گرایی ایرانیان در دو سطح خرد و کلان. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. 2(2)، 202-177.

Abd’Razack, T, A., Ahmad Nazri Bin Muhammad Ludin, N., & Umaru, E, T. (2013). Ecological footprint, lifestyle and consumption pattern in Nigeria. American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci, 13(4), 425-432. doi: 10.5829/idosi.aejaes.2013.13.04.1943

Balderjahn, I., Buerke, A., Kirchgeorg M., Peyer, M., Seegebarth, B.,  &Wiedmann, K. (2013). Consciousness for sustainable consumption: scale development and new insights in the economic dimension of consumers’ sustainability. AMS Review, 3(4), 181-192. doi: 10.1007/s13162-013-0057-6

Balderjahn, I., Peyer, M., & Paulssen, M. (2013). Consciousness for fair consumption: conceptualization, scale development and empirical validation. International Journal of Consumer Studies, 37(5), 546-555. doi: 10.1111/ijcs.12030

Black, I. (2010). Sustainability through anti-consumption. Journal of Consumer Behavior, 9(6), 403–411. doi: 10.1002/cb.340

Dunlap, R, E. (1984). Commitment to the dominant social paradigm and concern for environmental quality. Social Science Quarterly, 65(4), 1013-1028.

Gelfand, M. J., & Triandis, H. C. (1996). Individualism versus collectivism or versus authoritarianism?. European Journal of Social Psychology, 26, 397-410. doi: 10.1002/(SICI)1099-0992(199605)26:3%3C397::AID-EJSP763%3E3.0.CO;2-J

Gilg, A., Barr, S., & Ford, N. (2005). Green consumption or sustainable lifestyles? Identifying the sustainable consumer. Futures, 37(6), 481-504.  doi: 10.1016/j.futures.2004.10.016

Goldsmith, E.B. (2015). Social influence and sustainable consumption. Springer International Publishing Switzerland.  doi: 10.1007/978-3-319-20738-4

Hofstede, G., Hofstede, G. J., & Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: software of the mind (3rd ed.) USA, McGraw-Hill.

Holbrook, M. B., & Hirschman, E. C. (1982). The experiential aspects of consumption: Consumer fantasies, feelings and fun. Journal of Consumer Research, 9, 132–140. doi: 10.1086/208906

Hui, C. (1988). Measurement of individualism-collectivism. Journal of Research in Personality, 22(1), 17-36. doi: 10.1016/0092-6566(88)90022-0

Hurst, M., Dittmar, H., Bond, R.,  & Kasser, T. (2013). The relationship between materialistic values and environmental attitudes and behaviors: a meta-analysis. Journal of Environmental Psychology, 36257-269. doi: 10.1016/j.jenvp.2013.09.003

Kilbourne W. E., & Carlson, L. (2008). The Dominant Social Paradigm, Consumption, and Environmental Attitudes: Can Macromarketing Education Help?. Journal of Macromarketing, 28(2), 106-121. doi: 10.1177/0276146708314586

Kostelijk, E. (2017). The influence of values on consumer behaviour: the value compass, Abingdon, Oxon; New York, Routledge Press.

Lages, L., & Fernandes, J. (2005). The SERPVAL scale: A multi-item instrument for measuring service personal values. Journal of Business Research, 58(11), 1562–1572.  doi: 10.1016/j.jbusres.2004.10.001

McCarty, A. J., & Shrum, L. J. (2001). The Influence of Individualism, Collectivism, and Locus of Control on Environmental Beliefs and Behavior. Journal of Public Policy & Marketing, 20(1), 93-104. Doi: 10.1509/jppm.20.1.93.17291

Na Cho, y., Thyroff, A., Rapert, M. I., Park, S.Y., & Lee, H. J. (2013). To be or not to be green: Exploring individualism and collectivism as antecedents of environmental behavior. Journal of Business Research, 66, 1052–1059. Doi: 10.1016/j.jbusres.2012.08.020

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2008). Promoting Sustainable Consumption: Good Practices in OECD Countries. Paris: OECD publications.

Oyserman, D., Coon, H. M., & Kemmelmeier, M. (2002). Rethinking individualism and collectivism: Evaluation of theoretical assumptions and meta-analyses. Psychological Bulletin, 128(1), 3-72. Doi: 10.1037//0033-2909.128.1.3

Ree, E., Uleman, J. S., & Lee, H. K. (1996). Variations in Collectivism and Individualism by Ingroup and Culture: Confirmatory Factor Analyses. Journal of Personality and Social Psychology, 71(5), 1037-1054. doi: 10.1037/0022-3514.71.5.1037

Richins, M. L. (2004). The material values scale: measurement properties and development of a short form.  Journal of Consumer Research, 31(1), 209-219. Doi: 10.1086/383436

Richins, M. L., McKeage, K. K. R., & Najjar, D. (1992). An Exploration of Materialism and Consumption-Related Affect. Advances in Consumer Research, 19, 229-236.

Sachs, J. D. (2015). The age of sustainable development. New York: Columbia University Press.

Salonen, A. (2013). Responsible Consumption. In: Idowu, S., Capaldi, N., Zu, L., Das Gupta, A. (Eds.). Encyclopedia of Corporate Social Responsibility. Berlin: Springer, 2048-2055.

Schultz, P. W., Gouveia, V. V., Cameron, L. D., Tankha, G., Schmuck, P., & Franek, M. (2005). Values and their relationship to environmental concern and conservation behavior. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 457-475. doi: 10.1177/0022022105275962

Sharma, R., & Jha, M. (2017). Values influencing sustainable consumption behaviour: Exploring the contextual relationship. Journal of  Business Research, 76 , 77–88. doi: 10.1016/j.jbusres.2017.03.010

Shaw, D., & Moraes, C. (2009). Voluntary simplicity: An exploration of market interactions. International Journal of Consumer Studies, 33(2), 215–223. doi: 10.1111/j.1470-6431.2009.00760.x

Shener, A., &  Hazer, O. (2008). Values and sustainable consumption behavior of women: a Turkish sample. Sustainable Development, (16), 291-300. doi: 10.1002/sd.329

Shulruf, B.,  Hattie, J.,  & Dixon, R. (2007). Development of a New Measurement Tool for Individualism and Collectivism. Journal of Psychoeducational Assessment, 25(4), 385-401. doi: 10.1177/0734282906298992

Stern, P. C., & Dietz, T. (1994). The value basis of environmental concern. Journal of Social Issues, 50, 65-84. doi: 10.1111/j.1540-4560.1994.tb02420.x

Swan, J. A. (1971). Environmental education: one approach to resolving the environmental crisis. Environment and Behavior, 3(3): 223-229. doi: 10.1177/001391657100300301

Triandis, H., & Gelfand, M. (1998). Converging measurement of horizontal and vertical individualism and collectivism, Journal of Personality and Social Psychology, 74(1), 118-128. doi: 10.1037//0022-3514.74.1.118

Triandis, H.C. (2001). Individualism-Collectivism and Pesonality. Journal of Personality, 69(6), 908-924. doi: 10.1111/1467-6494.696169

United Nations Environment Programme )UNEP( (2005). A guidance manual: advancing sustainable consumption in indonesia. Division of Technology, Industry, and Economics. United Nations Environment Programme.

Wackernagel, M. & Yount, J.D. (1998). The ecological footprint: an indicator of progress toward regional sustainability. Environmental Monitoring and Assessment, 51, 511–529.

Wackernagel, M. (1994). Ecological footprint and appropriated carrying capacity: A tool for planning toward sustainability. (Doctoral dissertation). Vancouver, Canada: The University of British Columbia). Retrieved from https://open.library.ubc.ca/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0088048

Wang, C. L., & Lin, X. (2009). Migration of Chinese consumption values: Traditions, modernization and cultural renaissance. Journal of Business Ethics, 88, 399–409. doi: 10.1007/s10551-009

World Commission on Environment and Development (1987). Our common future. Oxford: Oxford University Press.

Zinn, J. (2007). Individualism. In, G. Ritzer (Ed.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology. (pp. 2285-6). USA: Blackwell Publishing Ltd.

Zukin, S., & Maguire, J. S. (2004). Consumers and consumption. Annual Review of Sociology, 173–197.  doi: 10.1146/annurev.soc.30.012703.110553

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار