فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار جامعه‌شناسی، گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، ارومیه، ایران

² دانشیار جمعیت‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³ استاد جامعه‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

https://doi.org/10.22035/isih.2018.288

چکیده

با توجه به افزایش نگرانی‌ها در ارتباط با مسائل زیست‏‌محیطی، مصرف پایدار ــ که از آن به مصرف سبز نیز تعبیر می‏‌شود ــ و شناسایی عوامل مرتبط با آن به دغدغۀ جدیِ علمی و سیاست‌گذاری در بیشتر جوامع تبدیل شده است. در میان عوامل متعدد تأثیرگذار بر مصرف پایدار، میتوان از ارزش‌ها و جهت‌گیری‏‌های ارزشی اجتماعی، به‌عنوان سنگ‏‌بنای تمامی رفتارها، از جمله رفتارهای مصرفی یاد کرد. مطالعهٔ حاضر با هدف بررسی روابط بین برخی جهت‌گیری‌های ارزشی ــ از جمله مادی‌گرایی، فردگرایی و جمع‌گرایی (در ابعاد مختلف‏شان) ــ با مصرف پایدار انجام یافته است. جامعهٔ آماری پژوهش حاضر شهروندان ارومیه و نمونهٔ آماری آن 516 نفر از شهروندان 64-15 سال می‌باشند که با به‌کارگیری روش پیمایش و استفاده از نمونه‌گیری خوشه‌ای، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد بُعد محوریتِ مادی‌گرایی اثری کاهشی و معنیدار و فردگرایی افقی و جمع‌گرایی افقی اثری افزایشی و معنی‌دار بر میزان مصرف پایدار دارد. همچنین، نتایج تحلیل‌های چند متغیره نشان داد که متغیرهای مذکور در مجموع حدود 19درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

علوم انسانی و توسعه

مراجع

اعظمزاده، آزاده؛ و توکلی، عاطفه (1386). فردگرایی، جمعگرایی و دینداری. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 9، 126-101.

بیرو، آلن (1375). فرهنگ علوم اجتماعی (مترجم: باقر ساروخانی). تهران: انتشارات کیهان.

جمعهپور، محمود (1392). برنامهریزی محیطی و پایداری شهری و منطقهای. تهران: انتشارات سمت.

حبیبی، کیومرث؛ رحیمی کاکه‌جوب، آرمان؛ و عبدی، محمدحامد (1391). ارزیابی جاپای بوم‌شناختی وسایل حمل‌و‌نقل شهری؛ رویکردی نوین به‌منظور برنامه‌ریزی حمل‌و‌نقل پایدار. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 5، 116-99.

علیزاده اقدم، محمدباقر؛ بنی فاطمه، حسین؛ عباسزاده، محمد؛ و سلطانی، سعید (1396). نقش سرمایهٔ فرهنگی در تحقق شهروندی بوم‌شناختی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. 9(2)، 133-107. doi: 10.22631/ISIH.2017.1754.2342

فرهمند، مهناز؛ شکوهی‌فر، کاوه؛ و سیارخلج، حامد (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی؛ مورد مطالعه، شهروندان شهر یزد. مطالعات جامعهشناختی شهری. 10، 141-109.

ملکی، امیر؛ و عبدالهی، عظیمهالسادات (1392). تبیین جامعه‌شناختی محیط‌گرایی ایرانیان در دو سطح خرد و کلان. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. 2(2)، 202-177.

Abd’Razack, T, A., Ahmad Nazri Bin Muhammad Ludin, N., & Umaru, E, T. (2013). Ecological footprint, lifestyle and consumption pattern in Nigeria. American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci, 13(4), 425-432. doi: 10.5829/idosi.aejaes.2013.13.04.1943

Balderjahn, I., Buerke, A., Kirchgeorg M., Peyer, M., Seegebarth, B., &Wiedmann, K. (2013). Consciousness for sustainable consumption: scale development and new insights in the economic dimension of consumers’ sustainability. AMS Review, 3(4), 181-192. doi: 10.1007/s13162-013-0057-6

Balderjahn, I., Peyer, M., & Paulssen, M. (2013). Consciousness for fair consumption: conceptualization, scale development and empirical validation. International Journal of Consumer Studies, 37(5), 546-555. doi: 10.1111/ijcs.12030

Black, I. (2010). Sustainability through anti-consumption. Journal of Consumer Behavior, 9(6), 403–411. doi: 10.1002/cb.340

Dunlap, R, E. (1984). Commitment to the dominant social paradigm and concern for environmental quality. Social Science Quarterly, 65(4), 1013-1028.

Gelfand, M. J., & Triandis, H. C. (1996). Individualism versus collectivism or versus authoritarianism?. European Journal of Social Psychology, 26, 397-410. doi: 10.1002/(SICI)1099-0992(199605)26:3%3C397::AID-EJSP763%3E3.0.CO;2-J

Gilg, A., Barr, S., & Ford, N. (2005). Green consumption or sustainable lifestyles? Identifying the sustainable consumer. Futures, 37(6), 481-504. doi: 10.1016/j.futures.2004.10.016

Goldsmith, E.B. (2015). Social influence and sustainable consumption. Springer International Publishing Switzerland. doi: 10.1007/978-3-319-20738-4

Hofstede, G., Hofstede, G. J., & Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: software of the mind (3^rd ed.) USA, McGraw-Hill.

Holbrook, M. B., & Hirschman, E. C. (1982). The experiential aspects of consumption: Consumer fantasies, feelings and fun. Journal of Consumer Research, 9, 132–140. doi: 10.1086/208906

Hui, C. (1988). Measurement of individualism-collectivism. Journal of Research in Personality, 22(1), 17-36. doi: 10.1016/0092-6566(88)90022-0

Hurst, M., Dittmar, H., Bond, R., & Kasser, T. (2013). The relationship between materialistic values and environmental attitudes and behaviors: a meta-analysis. Journal of Environmental Psychology, 36257-269. doi: 10.1016/j.jenvp.2013.09.003

Kilbourne W. E., & Carlson, L. (2008). The Dominant Social Paradigm, Consumption, and Environmental Attitudes: Can Macromarketing Education Help?. Journal of Macromarketing, 28(2), 106-121. doi: 10.1177/0276146708314586

Kostelijk, E. (2017). The influence of values on consumer behaviour: the value compass, Abingdon, Oxon; New York, Routledge Press.

Lages, L., & Fernandes, J. (2005). The SERPVAL scale: A multi-item instrument for measuring service personal values. Journal of Business Research, 58(11), 1562–1572. doi: 10.1016/j.jbusres.2004.10.001

McCarty, A. J., & Shrum, L. J. (2001). The Influence of Individualism, Collectivism, and Locus of Control on Environmental Beliefs and Behavior. Journal of Public Policy & Marketing, 20(1), 93-104. Doi: 10.1509/jppm.20.1.93.17291

Na Cho, y., Thyroff, A., Rapert, M. I., Park, S.Y., & Lee, H. J. (2013). To be or not to be green: Exploring individualism and collectivism as antecedents of environmental behavior. Journal of Business Research, 66, 1052–1059. Doi: 10.1016/j.jbusres.2012.08.020

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2008). Promoting Sustainable Consumption: Good Practices in OECD Countries. Paris: OECD publications.

Oyserman, D., Coon, H. M., & Kemmelmeier, M. (2002). Rethinking individualism and collectivism: Evaluation of theoretical assumptions and meta-analyses. Psychological Bulletin, 128(1), 3-72. Doi: 10.1037//0033-2909.128.1.3

Ree, E., Uleman, J. S., & Lee, H. K. (1996). Variations in Collectivism and Individualism by Ingroup and Culture: Confirmatory Factor Analyses. Journal of Personality and Social Psychology, 71(5), 1037-1054. doi: 10.1037/0022-3514.71.5.1037

Richins, M. L. (2004). The material values scale: measurement properties and development of a short form. Journal of Consumer Research, 31(1), 209-219. Doi: 10.1086/383436

Richins, M. L., McKeage, K. K. R., & Najjar, D. (1992). An Exploration of Materialism and Consumption-Related Affect. Advances in Consumer Research, 19, 229-236.

Sachs, J. D. (2015). The age of sustainable development. New York: Columbia University Press.

Salonen, A. (2013). Responsible Consumption. In: Idowu, S., Capaldi, N., Zu, L., Das Gupta, A. (Eds.). Encyclopedia of Corporate Social Responsibility. Berlin: Springer, 2048-2055.

Schultz, P. W., Gouveia, V. V., Cameron, L. D., Tankha, G., Schmuck, P., & Franek, M. (2005). Values and their relationship to environmental concern and conservation behavior. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 457-475. doi: 10.1177/0022022105275962

Sharma, R., & Jha, M. (2017). Values influencing sustainable consumption behaviour: Exploring the contextual relationship. Journal of Business Research, 76 , 77–88. doi: 10.1016/j.jbusres.2017.03.010

Shaw, D., & Moraes, C. (2009). Voluntary simplicity: An exploration of market interactions. International Journal of Consumer Studies, 33(2), 215–223. doi: 10.1111/j.1470-6431.2009.00760.x

Shener, A., & Hazer, O. (2008). Values and sustainable consumption behavior of women: a Turkish sample. Sustainable Development, (16), 291-300. doi: 10.1002/sd.329

Shulruf, B., Hattie, J., & Dixon, R. (2007). Development of a New Measurement Tool for Individualism and Collectivism. Journal of Psychoeducational Assessment, 25(4), 385-401. doi: 10.1177/0734282906298992

Stern, P. C., & Dietz, T. (1994). The value basis of environmental concern. Journal of Social Issues, 50, 65-84. doi: 10.1111/j.1540-4560.1994.tb02420.x

Swan, J. A. (1971). Environmental education: one approach to resolving the environmental crisis. Environment and Behavior, 3(3): 223-229. doi: 10.1177/001391657100300301

Triandis, H., & Gelfand, M. (1998). Converging measurement of horizontal and vertical individualism and collectivism, Journal of Personality and Social Psychology, 74(1), 118-128. doi: 10.1037//0022-3514.74.1.118

Triandis, H.C. (2001). Individualism-Collectivism and Pesonality. Journal of Personality, 69(6), 908-924. doi: 10.1111/1467-6494.696169

United Nations Environment Programme )UNEP( (2005). A guidance manual: advancing sustainable consumption in indonesia. Division of Technology, Industry, and Economics. United Nations Environment Programme.

Wackernagel, M. & Yount, J.D. (1998). The ecological footprint: an indicator of progress toward regional sustainability. Environmental Monitoring and Assessment, 51, 511–529.

Wackernagel, M. (1994). Ecological footprint and appropriated carrying capacity: A tool for planning toward sustainability. (Doctoral dissertation). Vancouver, Canada: The University of British Columbia). Retrieved from https://open.library.ubc.ca/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0088048

Wang, C. L., & Lin, X. (2009). Migration of Chinese consumption values: Traditions, modernization and cultural renaissance. Journal of Business Ethics, 88, 399–409. doi: 10.1007/s10551-009

World Commission on Environment and Development (1987). Our common future. Oxford: Oxford University Press.

Zinn, J. (2007). Individualism. In, G. Ritzer (Ed.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology. (pp. 2285-6). USA: Blackwell Publishing Ltd.

Zukin, S., & Maguire, J. S. (2004). Consumers and consumption. Annual Review of Sociology, 173–197. doi: 10.1146/annurev.soc.30.012703.110553

نام و نام خانوادگی *

پست الکترونیکی *

وابستگی سازمانی *

توضیحات *

شناسه امنیتی *

CAPTCHA Image

فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی

دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 40
مهر 1397
صفحه 79-108

فایل ها

سابقه مقاله

تاریخ دریافت: 06 آذر 1396
تاریخ بازنگری: 31 شهریور 1397
تاریخ پذیرش: 11 مرداد 1397
تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1397

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 551
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 482