اعتماد نهادی، دانشگاه‌های دولتی و جامعه‌پذیری سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله: مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دکتری علوم سیاسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله تلاش می‌کنیم تا ارتباط بین سه مفهوم اعتماد نهادی، دانشگاه، و جامعه‌پذیری سیاسی را بررسی کنیم. اعتماد نهادی از مهم‌ترین سرمایه‌های هر نهاد برای پیشبرد کارکردهایش است. از سویی، یکی از مهم‌ترین کارکردهای  دانشگاه‌های دولتی در جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذاری بر روند جامعه‌پذیری سیاسی مخاطبان اصلی خود، یعنی دانشجویان است. پرسش اصلی این مقاله این است که اعتماد نهادی به‌مثابۀ مهم‌ترین شاخص سرمایۀ اجتماعی چه تأثیری بر فرایند جامعه‌پذیری سیاسی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران به‌مثابۀ جامعۀ آماری این مقاله دارد. این مقاله با مبنا قراردادن نظریۀ رابرت پاتنام درخصوص مفهوم سرمایۀ اجتماعی این فرضیه را مطرح می‌کند که جامعه‌پذیری سیاسی در هر جامعه به‌طور عمده از طریق نهادهای دولتی صورت می‌پذیرد  و میزان اعتماد نهادی افراد جامعه به نهادهای دولتی که از آن با عنوان «اعتماد نهادی» یاد می‌شود در فرایند اجرا و اثربخشی جامعه‌پذیری سیاسی بسیار حائز اهمیت است. بررسی یافته‌های آماری مربوط به مطالعۀ موردی این مقاله نشان داد که با افزایش سطح اعتماد نهادی در دانشگاه‌های دولتی شهر تهران میزان اثربخشی آن‌ها بر جامعه‌پذیری سیاسی دانشجویان مقطع کارشناسی افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اکبری، امین (1383). نقش سرمایه اجتماعی بر مشارکت: بررسی تأثیر سرمایه  اجتماعی بر مشارکت سیاسی‌ـ‌‌اجتماعی (مطالعه موردی روستای فارسنج از توابع سقز) (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

آلموند، گابریل؛ پاول‌، جی‌بینگهام؛ و مونت، رابرت‌جی (1376). چارچوبی نظری برای بررسی سیاست تطبیقی (مترجم: علیرضا طیب). تهران: نشر مدیریت دولتی. (تاریخ اصل اثر 1993)

اوفه، کلاوس (1384). سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه (مترجمان: افشین خاکباز، و حسن پویان). تهران: نشر شیرازه. (تاریخ اصل اثر 1999)

باتامور، تام (1378). جامعه‌شناسی سیاسی (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: انتشارات کیهان. (تاریخ اصل اثر 1993)

بوستانی، داریوش (1384). سرمایه اجتماعی و توسعه سیاسی در ایران. تهران: انتشارات وزارت امور اقتصاد و دارایی.

پاتنام، رابرت (1380). دموکراسی و سنت‌های مدنی: (ت‍ج‍رب‍ه‌ ای‍ت‍ال‍ی‍ا و درس‌ه‍ای‍ی‌ ب‍رای‌ ک‍ش‍وره‍ای‌ در ح‍ال‌ گ‍ذار) (مترجم: محمد‌تقی دلفروز). تهران: نشر سلام. (تاریخ اصل اثر 1993)

تنهایی، حسین‌ابوالحسن (1379). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی .مشهد :نشر نی‌نگار.

توسلی، غلامعباس (1386). جامعه‌شناسی و آموزش و پرورش: دیروز، امروز، فردا. تهران: نشر علم.

جوادی، ریحانه (1396).جستارهایی در سرمایه اجتماعی در ایران. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

خضری، محمد (1385). دولت و سرمایه اجتماعی. فصلنامه مطالعات راهبردی، 9(31)، 52-31.

دارا، جلیل (1389). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در موفقیت جریان اسلام‌گرا. مطالعات انقلاب اسلامی، 7(21)، 106-75.

درانی، کمال؛ و رشیدی، زهرا (1387). بررسی تعاریف، مفاهیم و چگونگی ایجاد سرمایه اجتماعی (با تاکید بر اعتماد اجتماعی). مهندسی فرهنگی، 18-17، 19-8.

راش، مایکل (1377). جامعه و سیاست: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: انتشارات سمت. (تاریخ اصل اثر 1992)

رفیع، حسین (1387). سرمایه اجتماعی و جامعه‌پذیری سیاسی. فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی، 2(41)، 41-36.

زتومکا، پیوتر (1386). اعتماد نظریه جامعه‌شناختی (مترجم: غلامرضا غفاری). تهران: نشرشیرازه. (تاریخ اصل اثر 1999)

سید‌امامی، کاووس؛ و منتظری‌مقدم، رضا (1391). نقش فرهنگ اعتماد و عملکرد نهادهای سیاسی در ایجاد اعتماد سیاسی: بررسی پیمایشی دانشجویان دانشگاه‌های تهران. پژوهشنامه علوم سیاسی، 7(4)، 216-189.

شارع‌پور، محمود (1386). جامعه‌شناسى آموزش و پرورش. تهران: انتشارات سمت.

شارع‌پور، محمود؛ رازقی، نادر؛ و غلام‌زاده، خلیل (1390). بررسی رابطه انواع اعتماد با اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه مازندران. فصلنامه مطالعات اجتماعی ایران، 4(3)، 55-42.

صبوری، منوچهر (1381). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: نشر سخن.

عالم، عبدالرحمن (1383). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.

فیروزآبادی، سیداحمد (1384). بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آن در شهر تهران (پایان‌نامه منتشرنشده دکتری). دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

قنادان، منصور؛ مطیع، ناهید؛ و ستوده، هدایت‌الله (1384). جامعه‌شناسی (مفاهیم کلیدی). تهران: نشر آوای نور.

گلشنی‌فومنی، رسول (1385). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش. تهران: نشر دوران.

گیدنز،آنتونی (1380). جامعه‌شناسی (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: نشر نی. (تاریخ اصل اثر 2006)

محسنی، منوچهر (1378). مقدمات جامعه‌شناسی. تهران: نشر دوران.

محمدعبدالرحمن، عبدالله (12/5/1388). جامعه‌پذیری سیاسی و ظهور اندیشه شهروندی (مترجم: کامیار صداقت). روزنامه اعتماد.

مقدم‌فر،گلناز (19/7/88). جامعه‌پذیری سیاسی. روزنامه رسالت.

منصوری، جواد (1386). سیاست و نهادهای اجتماعی. تهران: نشر امیرکبیر.

مهرداد، هرمز (1376). زمینه‌های جامعه‌شناسی سیاسی: جامعه‌پذیری سیاسی. تهران: نشر پاژنگ.

نصوحیان، محمد‌مهدی (1387). نقش اعتماد متقابل حکومت و مردم در روند توسعه سیاسی. فصلنامه راهبرد توسعه، 2(14)، 182-165.

نصیری، مرتضی (1387). سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر سیاست‌گذاری عمومی. تهران: انتشارات پژهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

الوانی، مهدی؛ و سیدنقوی، میرعلی (1381). سرمایه اجتماعی: مفاهیم و نظریه‌ها. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 9(33و34)، 26-9.

Misztal, B. (1996). Trust in modern societies. Cambridge: Polity Press.

Putnam, R. D. (1993). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton: Princeton University Press.

Pye, L. W. (1966). Aspects of political development; An analytic study. Boston: Little Brown & Company.

Winter, I. (2000). Towards a theorised understanding of family life and social capital. Australian Institute of Family Studies: Research Paper.

 

 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار