نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری اندیشۀ سیاسی، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران
2 استاد علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 دانشیار سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
4 استادیار برنامهریزی توسعۀ آموزش عالی، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران
چکیده
نظریۀ سرمایۀ انسانی نقش مهمی را در ورود و اثرگذاری نظام آموزش عالی در روند توسعه برعهده دارد. هدف از این مقاله، اندیشهشناسی سیاسی نظریۀ توسعهای سرمایۀ انسانی و استخراج دلالتهای سیاستی آن در حوزۀ آموزش عالی است؛ برایناساس، از روایت دلالتی بهعنوان چارچوب مفهومی و روششناسی دلالتپژوهی استفاده شده است. یافتههای این مقاله نشان میدهد نظریۀ سرمایۀ انسانی با تکیه بر مقومات و دلالتهای اندیشۀ سیاسی مطلوبیتگرایی، مبانی نظری و هنجاری رویکرد اقتصادی و بازارمحور در حوزۀ نظام آموزش عالی را فراهم کرده و با تأکید بیشازاندازه بر بُعد اقتصادی آموزش و اولویتدهی به اهداف اقتصادی، بسیاری دیگر از اهداف و کارکردهای غیراقتصادی و فینفسه ارزشمند نظام آموزش عالی را مورد غفلت و کمتوجهی قرار داده است. طبق نتایج بهدستآمده، نظام آموزش عالی مبتنی بر تئوری سرمایۀ انسانی، با انعکاس نگاه تقلیلگرا و محدودیتهای حاکم بر مطلوبیتگرایی در تکیه بر انگارۀ انسان اقتصادی، بیتفاوتی نسبت به مسئلۀ توزیع، تفاوتهای میانفردی و فراموشکردن سایر ملاحظات ناوابسته به مطلوبیت، از کفایت نظری لازم برای ارائۀ تصویری همهجانبه و جامع از نقش و جایگاه نظام آموزش عالی در توسعه برخوردار نیست.
کلیدواژهها
موضوعات
مالجو، محمد (1393). کالاییسازی آموزش عالی در ایران. فصلنامه نگاه نو، 101، 66-55.
محدثی، حسن (1392، 17 مهر). آسیبهای جدی تجاری شدن دانشگاهها و راهکارهای رفع پیامدهای آن. خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، برگرفته از[c1] https://www.isna.ir/news/92071711362/
محدثی، حسن (1393). دانشگاه به مثابه بازار، پیامد تجاریشدن فزآینده آموزش عالی ایران. روزنامه ایران، ص 18.بر گرفته از http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2964081
مظفرینیا، مهدی (1395). اندیشهشناسی برنامههای توسعه در ایران: برنامه اول تا پنجم بعد از انقلاب (رساله دکتری). دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. [c2]
منوچهری، عباس (1395). فراسوی رنج و رویا: روایتی دلالتی ـپارادایمی از تفکر سیاسی (جلد اول). تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام با همکاری موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.[M3]
Becker, G. (1976). The economic approach to human behavior. Chicago: University of Chicago.
Brighouse, H. (2006). On education. London: Routledge.
Hirsch, F. (1976). Social limits to growth. Cambridge: Harvard University Press.
Locke, J. (1947). On politics and education. Roslyn, NY: Black.
Marginson, S. (2010). Creating global public goods, opening keynote for seminar on the Global University at the University of Virginia, USA.[S4]
Marginson, S. (2016). Higher education and the common good. Australia: Melbourne University Press.
Rizvi, F., & Lingard, R. (2010). Globalizing education policy. London: Routledge.
Thomson, A. (2008). Exploring the relationship between higher education and development: A review and report, Guerrand-Hermes Foundation for Peace.[S5]