فراتحلیل کیفی وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان در ایران

منصوریان راوندی, فاطمه; گنجی, محمد; نیکخواه قمصری, نرگس

doi:10.22035/isih.2020.3466.3679

نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

² دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

³ استادیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

https://doi.org/10.22035/isih.2020.3466.3679

چکیده

در سال‌های اخیر، به‌رغم انجام پژوهش‌های فراوان در مورد اشتغال دانش‌آموختگان در کشور، همچنان ابعادی از این موضوع ناشناخته مانده و براین‌اساس، انجام فراتحلیل کیفی در این زمینه می‌تواند ضمن مشخص کردن ویژگی‌های روش‌شناختی و محتوایی این پژوهش‌ها، خلأهای پژوهشی موجود در این حوزه را شناسایی کند؛ بنابراین، در این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل کیفی، 92 پژوهش انجام‌شده در این حوزه در بازۀ زمانی (1397-1357)، در قالب پایان‌نامه و مقاله‌های پژوهشی، با جست‌وجوی دو کلیدواژۀ «اشتغال و دانش‌آموختگان» در دو منبع علمی «پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات علمی ایران (ایران‌داک)» و «پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» واکاوی شده‌اند. در بررسی پژوهش‌های موجود طی چند دهۀ اخیر، پرداختن به مسئله اشتغال دانش‌آموختگان با تأکید بر چند موضوع مشخص، مانند وضعیت اشتغال و بیکاری دانش‌آموختگان، ضرورت توجه به کیفیت آموزش عالی و برنامه درسی موجود در دانشگاه و توجه به موضوع کارآفرینی دانش‌آموختگان بوده است. با توجه به نتایج پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه، تکرار پژوهش در این موضوعات و فقدان یک مطالعۀ جامع در حوزه اشتغال دانش‌آموختگان را می‌توان به عواملی مانند سهم نامتناسب رشته‌های تحصیلی، عدم تعادل در استفاده از رویکردهای روشی، خلأ تحلیل‌های نظری هماهنگ با شرایط جامعۀ ایران، کم‌رنگ بودن موضوع جنسیت، عدم تمرکز بر مسائل و چالش‌های درون‌سازمانی دانش‌آموختگان شاغل، توجه ناکافی به موضوعاتی مانند مهارت‌افزایی و فعالیت در بخش تعاون، و فقدان پژوهش‌های مبتنی‌بر آینده‌پژوهی نسبت داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

میان رشته‌ای

مراجع

احمدی جویبای،مریم (1396). ارزشیابی کیفیت درونی و بیرونی دوره آموزشی هتلداری بر اساس عناصر نه‌گانه فرانسیس کلاین (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه مازندران، ایران.

امینی،علیرضا (1396). تحلیل اجمالی وضعیت بازارکار فارغ‌التحصیلان دانشگاه و ارائه اقدامات و راهکارهای لازم برای افزایش اشتغال آن‌ها. امور اقتصاد کلان، 121-8.

انتظاری،یعقوب(1387). کارآفرینی مبتنی بر علم؛ شرایط لازم برای اشتغال اثربخش دانش آموختگان آموزش عالی. مجلس و راهبرد، 59، 56-35.

انتظاری،یعقوب (1393). تحلیلی بر چالش‌های اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی. گزارش دفتر مطالعات اجتماعی معاونت پژوهش‌های اجتماعی‌ـ‌فرهنگی کد موضوعی: 210، شماره مسلسل: 14168.

انتظاریان،‌ناهید، و طهماسبی،‌طاهره (1390). بررسی میزان هماهنگی و انطباق نظام آموزش عالی و آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای با نیازهای بازارکار.‌ ماهنامه کار و جامعه، 140، 71-59.

آقامیری،فاطمهالسادات (1391). بررسی رابطه وضعیت تحصیلی دانش‌آموختگان ورودی سال (1383) دانشگاه مازندران با وضعیت اشتغال آنان (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه مازندران، ایران.

بخشی،آزاده (1390). تأثیر مرکز آموزش جهاد کشاورزی محمدیه استان خراسان جنوبی در ارتقاء فرهنگ کارآفرینی از دیدگاه دانش آموختگان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

بهادری،حجت‌الله (1396). اثربخشی آموزشی رشته مکانیک خودرو در هنرستان‌های فنی‌حرفه‌ای و کار و دانش (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.

ترکمان،فرح؛ و افزار، ستار (1391). وضعیت اشتغال و رضایت شغلی دانش‌آموختگان نابینای شاغل در شهر تهران. مجله مطالعات جامعه‌شناسی ایران، 4، 23-42.

جدی تازه کند، لیلا (1390). بررسی شاخص‌های کارآفرینی و رابطه آن با وضعیت اشتغال دانشجویان رشته تربیت‌بدنی شهر تهران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

جهانبانی وشاره، فریبا (1394). بررسی جایگاه عناصر برنامه درسی کارآفرینانه در آموزش عالی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه کاشان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه کاشان، ایران.

چاوشی، زهرا (1388). نقش سرفصل کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی در تأمین مهارت‌های کارآفرینی دانش‌آموختگان از نظر کارفرمایان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام‌نور مرکز تهران، ایران.

حسین‌نژاد، قدم (1394). بررسی وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان علوم انسانی دانشگاه یاسوج و ارتباط آن با برخی متغیرهای اجتماعی و جمعیتی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه یاسوج، ایران.

حسینی،پروانه(1396). بررسی عوامل مؤثر بر اشتغال دانش‌آموختگان زن کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی دانشگاه علم و فرهنگ، (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.

خادمی حبیب آبادی (1362). ارائه یک الگوی سیستمی برای مطالعه اثرات اشتغال دانش آموختگان دانشگاهها بر توسعه (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه اصفهان،ایران.

خسروی‌پور، بهمن؛ و سلیمان‌پور،محمدرضا (1389). تبیین نقش ویژگی‌های فردی موثر بر اشتغال دانش‌آموختگان دختر آموزش عالی (مطالعه موردی: دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین – اهواز). زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 8(4)، 220-203.

ذاکر صالحی، غلامرضا (1386). فراتحلیل مطالعات انجام شده در زمینۀ جذب نخبگان و پیشگیری از مهاجرت آنها. مجلۀ جامعه شناسی ایران، 8(1)، 113-135.

رحمانی، فرشته (1391). بررسی صلاحیت‌های حرفه‌ای موردنیاز دانش‌آموختگان کشاورزی برای اشتغال در بخش تعاون در استان ایلام (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

سلگی،معصومه (1391). موانع جذب دانش‌آموختگان رشته مدیریت جهانگردی در صنعت گردشگری، مطالعه موردی: دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد رشته مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

سلیمی، قاسم، و راثیان، زهرا (1390). ارائه چارچوب مفهومی ارزیابی سرمایه فکری در آموزش عالی: رهیافتی برای مراکز آموزش عالی فنی و مهندسی. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 13(49)، 19-14.

سنایی‌نسب، هرمز؛ دلاوری، عبدالرضا؛ غنجال، علی؛ تیمورزاده، احسان؛ صداقت، علی؛ میرهاشمی، صدیقه؛ و صمدی‌نیا،حسین (1388). وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان رشته مدیریت خدمات بهداشتی‌ـ‌درمانی، مجله طب نظامی، 11(3)، 280-203.

شرفی،محمد، و عباس‌پور،عباس (1394). شناسایی قابلیت‌های اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان بر اساس نظریۀ داده‌بنیاد. دوفصلنامۀ نوآوری و ارزش آفرینی، 3(7)، 33-48.

شریف زاده،مریم (1382). بررسی نیازهای آموزشی دانشجویان کشاورزی در راستای تقویت روحیه کارآفرینی (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه شیراز،ایران.

صالحی‌عمران، ابراهیم؛ و رحمانی قهدریجانی، الهه (1392). مسأله اشتغال دانش‌آموختگان آموزش عالی و ضرورت توجه به مهارت‌های اشتغال زای بازارکار در طرح آمایش آموزش عالی. فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، 5 (3)، 57-27.

صالحی عمران،ابراهیم (1385). وضعیت اشتغال دانش‌‎آموختگان زن: مطالعه‌‎ای موردی. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 12 (39)، 60-41.

صالحی‌عمران،ابراهیم (1386). جامعه، کار و مشاغل: مروری بر نقش مهارت‌های اشتغال‌زا در بازار کار. تهران: انتشارات سمت.