نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
1 استاد، علوم ارتباطات، دانشکدۀ علوم ارتباطات، دانشگاه علامهطباطبائی، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری، علوم ارتباطات، دانشکدۀ علوم ارتباطات، دانشگاه علامهطباطبائی، تهران، ایران
چکیده
در حال حاضر، برداشت آب در ایران بیش از ظرفیت منابع تجدیدپذیر است. افزونبراین، شاهد کاهش آبهای سطحی و زیرزمینی هستیم، اما بهنظر میرسد مسئلۀ آب، چنانکه باید، در جامعه درک نشده است و فهم مشترکی از آن وجود ندارد. رسانه، نهادی است که میتواند در این زمینه نقش مهمی ایفا کند. در چند سال گذشته، با جدیتر شدن مسئلۀ آب و آشکارتر شدن پیامدهای آن، توجه رسانهها به این موضوع افزایش یافته است، اما چگونگی تصویری که رسانهها از مسئلۀ آب برساختهاند، نامشخص است. هدف این پژوهش، شناخت بازنمایی مسئلۀ آب ایران در روزنامههای سراسری است. برای دستیابی به این اهداف، با بهکارگیری روش تحلیل محتوای کمی و کیفی، مطالب چهار روزنامۀ سراسری را طی هفت سال (از 1/1/1391 تا 29/12/1397) بررسی کردهایم. براساس نتایج بهدستآمده، عوامل طبیعی، برجستهترین علت مسئلۀ آب قلمداد شدهاند و دیدگاه مسئولان، بیشتر از دیدگاه مردم برجسته شده است. بهعبارت روشنتر، مطالب منتشرشده با دیدگاههای دولتی هماهنگ است. «بحران»، «کمآبی»، و «خشکسالی» برجستهترین واژگان عنوانهای روزنامههای موردبررسی بودهاند. این واژهها، مسئولیت را از دوش مردم و مسئولانی که خواهناخواه، وضع فعلی را ایجاد کردهاند، برمیدارد و آن را به طبیعت ارجاع میدهد. در مطالب این روزنامهها، آب، بهعنوان مسئلهای برجسته شده است که در درجۀ نخست، دولت باید آن را حل کند و نقش مردم به صرفهجویی محدود شده است؛ درحالیکه حکمرانی خوب، نیازمند مشارکت بیشتر جامعۀ مدنی در تصمیمگیریها است. افزونبراین، روزنامههای موردبررسی، آیندهنگر نیستند و تا حد زیادی از بررسی پیامدهای مسئله چشم پوشیدهاند.
کلیدواژهها
موضوعات
آذرخشی، مریم؛ فرزادمهر، جلیل؛ اصلاح، مهدی؛ و صحابی، حسین (1392). بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی بارش و پارامترهای دما در مناطق مختلف آب و هوایی ایران. مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، 1، 16-1. doi: 10.22059/jrwm.2013.35324
آلیاسین، احمد (1384). بحران آب. تهران: جامعه مهندسان مشاور ایران.
سلامتنیوز (1397). وضعیت ایران در بارندگی چگونه است؟ سلامت نیوز. برگرفته از http://www.salamatnews.com/news/259544
شرکت مهندسی آب و فاضلاب (1393). صنعت آب و فاضلاب کشور-آگاهی، برنامهها و اقدامها برای مواجه با شرایط پیشروی. تهران: روابطعمومی و امور بینالملل.
عابدی کوپایی، جهانگیر (1393). ایران وارد دورۀ تنش آبی شده است. هفتهنامه تجارت فردا. برگرفته از http://www.tejaratefarda.com
عمید، حسن (1389). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
مهدیزاده، سیدمحمد (1387). رسانهها و بازنمایی. تهران: دفتر مطالعات و برنامهریزی رسانهها.
Althaus, S. L. (2003). When news norms collide, follow the lead: new evidence for press independence. Political Communication, 20, 381-414. doi: 10.1080/10584600390244158
Arntzen, J. (2003). Incorporation of water demand management in national and region water policies and strategies. Gaborone: IUCN South African Country Office. doi: 10.1.1.467.8527&rep=rep1&type=pdf
Bennett, W. L. (1990). Toward a theory of press-state relations in the United States. Journal of Communication British Columbia Press. 40(2), 103-127. doi: 10.1111/j.1460-2466.1990.tb02265.x
Branston, G., & Stafford, R. (2010). The media student's book (5th ed.). New York: Routledge.
Entman, R. (1993). Framing: toward clarification of a fractured paradigm. Journal of Communication, 43(4), 51-58. doi: 10.1111/j.1460-2466.1993.tb01304.x
James, J. (2005). Media and good governance. Paris: UNESCO.
Kampragou, E., Lekkas, D. F., & Assimacopoulos, D. (2011). Water demand management: implementation principles and indicative case studies, Water and Environment Journal, 25(4), 466-476. doi: 10.1111/j.1747-6593.2010.00240.x
Madani, K., Agha Kouchak, A., & Mirchi, A. (2016). Iran’s socio-economic drought: challenges of a water-bankrupt nation. Iranian Studies, 49)6(, 997-1016. doi: 10.1080/00210862.2016.1259286
McCombs, M. E., & Mauro, J. B. (1977). Predicting newspaper readership from content characteristics. Journalism Quarterly, 54, 3-49. doi: 10.1177/107769907705400101
McCombs, M. E., & Shaw, D. L. (1972). The agenda-setting function of mass media. Public Opinion Quarterly, 36, 176–187. doi: 10.1086/267990
Semsar Yazdi, A.A., & Labbaf Khaneiki, M., (2007). The drought of 2001 and the measures taken by Yazd regional water authority. In Groundwater for Emergency Situations. J. Verba & A. R. Salamat (Eds). Paris: UNESCO. Retrived from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000155960
Soroka, S., Lawlor, A., Farnsworth, S., & Young, L. (2012). Mass media and policymaking in the Routledge handbook of public policy. New York: Routledge. doi: 10.4324/9780203097571.ch16
Turnbull, Joanna. (2011). Oxford advanced learner’s dictionary. New York: Oxford University Press.
Vitkovic, A.S. & Soleimani, D. (2019). The economic and social impacts of water scarcity in the Islamic Republic of Iran. International Journal Social Sciences and Education, 4(13), 342-359. doi: 10.18769/ijasos.531330
Wei, J., Wei, Y., & Western, A. (2017). Evolution of the societal value of water resources for economic development versus environmental sustainability in Australia from 1843 to 2011. Global Environmental Change, 42, 82-92. doi: 10.1016/j.gloenvcha.2016.12.005
Xiong, Y., Wei, Y., Zhang, Z., & Wei, J. (2016). Evolution of China’s water issues as framed in Chinese mainstream newspaper. Ambio, 45(2), 241-253. doi: 10.1007/s13280-015-0716-y