نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت و کارآفرینی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
2 دانش‌آموختهٔ دکتری کارآفرینی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
چکیده
ظهور برخی بحران‌های مهم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بیولوژیکی نقش مهمی در تغییر رفتار جامعهٔ انسانی دارد. اقدامات پیشگیرانه و کنترل‌کننده بحران ویروس کرونا، که نیاز به رویکردی جامع، نظام‌مند و چندبُعدی دارند، منجر به بروز تغییراتی در رفتار خرید مصرف‌کنندگان شد‌ه‌اند. آنچه اهمیت دارد، لزوم بهره‌گیری از نگاهی میان‌رشته‌ای (اقتصاد، مدیریت، بازاریابی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی) برای درک این پدیده پیچیده است. به‌همین‌منظور، این مقاله با رویکرد کیفی و با هدف مدل‌سازی رفتار خرید مصرف‌کنندگان در شرایط بحران کرونا (کووید-19) با نگاهی چندبُعدی انجام شده است. جهت گردآوری داده‌ها از روش‌های بررسی پایگاه‌های اطلاعات تخصصی، مشاهده و انجام مصاحبه‌های عمیق با 28 نفر از افراد کلیدی مطلع که روایی و پایایی آنها مورد تأیید قرار گرفته بود، استفاده گردید. به اختصار نتایج نشان داد، مدل پیش‌بینی وضعیت تقاضا برای کالاها یا خدمات پس از بحران کرونا به دو شاخص «ماهیت کالا یا خدمت» و «میزان تعامل انسانی در مبادله» و همچنین «سطح درآمد» مصرف‌کنندگان بستگی دارد. همچنین حذف‌کامل، به تأخیر انداختن خرید، جانشین‌سازی خرید و کاهش نسبی خرید، چهار دسته رفتاری است که مصرف‌کنندگان در زمان بحران کرونا اتخاذ می‌کنند و این مدل به متغیرهای مختلفی بستگی دارد. درنهایت، پیشنهادات لازم جهت مدیریت بحران کرونا با رویکردی متأثر از حوزه‌های مختلف دانشی، در راستای تغییرات آمیخته بازاریابی (محصول، قیمت‌گذاری، توزیع و ترویج) در قالب یک مدل ارائه گردید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
رحمان‌نسب امیری، نسیم؛ و پورعزت، علی‌اصغر (1396). ضرورت خط‌مشی گذاری برای مشارکت بخش خصوصی در حل بحران آب: نقش شرکت‌های فراملی در تحقق حق بر آب به منزله یکی از حقوق اقتصادی و اجتماعی بشر. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 9(4)، 112-91. doi: 10.22631/isih.2017.1677.2289
سیدین، سیدحسام (27 فروردین 1399). مردم با کرونا چگونه رفتار می‌کنند؟ بررسی ابعاد بحران کرونا در گفتگو با اصحاب علوم اجتماعی. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران. برگرفته از https://www.irna.ir/news/83751333
مرکز آمار ایران (1397). گزارش مابه‌التفاوت درآمد و هزینه خانوارهای شهری و روستایی کشور در سال 1397 به تفکیک دهک‌های درآمدی. برگرفته از http://amar.org.ir/Portals/0/News/1398/h&d%20.pdf
Bailey, A., Auinger, G., Qian, J., Mao, M., Lin, W., Sun, W., Yip, A., & Ge, B. (2020). Responding to crises and changing consumer behavior. How the retail sector can overcome challenges and capitalize new opportunities. (Online), Available at: https://baijiahao.baidu.com/s?id=1657883555581666077&wfr=spider&for=pc
Gopinath, G. (2020). Limiting the economic fallout of the coronavirus with large targeted policies. In: Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes CEPR Press. (Online), Available at: https://blogs.imf.org/2020/03/09/limiting-the-economic-fallout-of-the-coronavirus-with-large-targeted-policies
Jarus, O. (Mar 20, 2020). 20 of the worst epidemics and pandemics in history, Live Science, (online), Available at: https://www.livescience.com/worst-epidemics-and-pandemics-in-history.html
Mayo Clinic. (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID-19). Symptoms and causes. Overview. (Online), Available at: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/symptoms-causes/syc-20479963
Organization for Economic Co-operation and Development (OECD). (2020). COVID-19 and the Food and Agriculture Sector: Issues and Policy Responses. (Online), Available at: http://www.oecd.org/coronavirus/en
Stephany, F., Stoehr, N., Darius, P., Neuhäuser, L., Teutloff, O., & Braesemann, F. (2020). The CoRisk-Index: A data-mining approach to identify industry-specific risk assessments related to COVID-19 in real-time. (Online), Available at: https://arxiv.org/abs/2003.12432
World Health Organization or WHO. (2020A). Coronavirus disease (COVID-19) Pandemic, Public Advice. (Online), Available at: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
World Health Organization or WHO. (2020B). Coronavirus disease (COVID-19) Pandemic. Available at: https://covid19.who.int
World Health Organization or WHO. (2020C). Coronavirus disease (COVID-19) Pandemic. Available at: https://covid19.who.int/region/emro/country/ir
Wright, O., & Blackburn, E. (2020). How COVID-19 will permanently change consumer behavior. Fast-changing consumer behaviors influence the future of the CPG industry. Accenture Covid-19 Consumer Research. Available at: https://www.accenture.com/_acnmedia/PDF-123/Accenture-COVID19-Pulse-Survey-Research-PoV.pdf
)