حمدالله سجاسی قیداری؛ طاهره صادقلو؛ سید رضا حسینی کهنوج؛ خدیجه یزدانی مروی لنگری
چکیده
کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی روستاییان است و بیشترین سهم مصرف آب، مربوط به این بخش میباشد. کمبود آب در این بخش میتواند موجب بروز بحرانهای جدی از جمله تنشهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و... در زندگی انسانها بهویژه روستاییان کشاورز شود. باتوجه به اهمیت میانرشتهای بودن این موضوع، هدف از این مقاله تحلیل تنشهای ...
بیشتر
کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی روستاییان است و بیشترین سهم مصرف آب، مربوط به این بخش میباشد. کمبود آب در این بخش میتواند موجب بروز بحرانهای جدی از جمله تنشهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و... در زندگی انسانها بهویژه روستاییان کشاورز شود. باتوجه به اهمیت میانرشتهای بودن این موضوع، هدف از این مقاله تحلیل تنشهای اجتماعی ناشی از کمبود آب بین کشاورزان روستایی دهستان میانجام میباشد. روش بهکار رفته، توصیفیـتحلیلی است. ابزار اصلی برای جمع آوری دادهها، روش کتابخانهای، اسنادی و میدانی است و از پرسشنامه استفاده شده است. برای پردازش و تحلیل دادههای حاصل از تنش اجتماعی، از نرمافزار SPSS و جهت رتبهبندی روستاهای موردنظر از نرمافزار پرومیته استفاده شده است. بهمنظور بررسی متغیر تحلیل تنشهای اجتماعی ناشی از کمبود آب باتوجه به نرمالبودن شاخصها از آزمون T تکنمونهای استفاده شد. با توجه به اینکه حدّ بالا (1/1969) و حدّ پایین (0/3279) شاخصها مثبت بوده و میانگین جامعه در این شاخصها، بیشتر از مقدار مورد آزمون میباشد، نتایج گویای این است که شاخصهای مذکور در روستاهای مورد بررسی در وضعیت متوسط رو به بالا قرار گرفته است. جهت بررسی ارتباط بین دو متغیر خشکسالی و تنش اجتماعی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که مقدار این عدد (0/395) بهدست آمد. این مقدار نشان میدهد که با بالارفتن معضلات آبی، به همان میزان تنشهای اجتماعی افزایش مییابد. نتایج حاصل از نرمافزار پرومیته نیز نشان داد، بهلحاظ تنش اجتماعی بهوجود آمده، روستاهای امغان و کلاتهمروی دارای بیشترین میزان جریان خالص میباشد.
محمد باقر آرایش
چکیده
هدف اصلی این مقالۀ کیفی که به شیوۀ پدیدارشناسی انجام شده است، تحلیل محیطزیستگرایانۀ بحران آب و خشکسالی برمبنای نظریه رفتار برنامهریزیشده آجزن، از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام است. الگوی بهکاررفته برای تحلیل نگرش رفتاری در این پژوهش، رفتار برنامهریزیشدۀ آجزن بوده است. در این مطالعه از تلفیق دانش روانشناسی، مردمشناسی ...
بیشتر
هدف اصلی این مقالۀ کیفی که به شیوۀ پدیدارشناسی انجام شده است، تحلیل محیطزیستگرایانۀ بحران آب و خشکسالی برمبنای نظریه رفتار برنامهریزیشده آجزن، از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام است. الگوی بهکاررفته برای تحلیل نگرش رفتاری در این پژوهش، رفتار برنامهریزیشدۀ آجزن بوده است. در این مطالعه از تلفیق دانش روانشناسی، مردمشناسی و دانش فنی کشاورزی (رویکرد میانرشتهای) استفاده شده است. جامعۀ مورد مطالعه، کشاورزان شهرستان ایلام ــ که بیشترین خشکسالی را در سالهای اخیر تجربه کردهاند ــ کارشناسان مسائل آبیاری اداره کل جهاد کشاورزی شهرستان ایلام، و کارشناسان مدیریت بحران استان بودهاند. افراد مطلع از طریق روش گلولهبرفی شناسایی شدند. دادههای پژوهش به روش مصاحبه عمیق و مشاهده مستقیم جمعآوری، و براساس الگوی کلابزی تجزیهوتحلیل شدهاند. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که کشاورزان، روشهایی سنتی و بومی مانند تغییر الگوی کشت، ذخیره علوفه، تغییر زمان کاشت، تنوع معیشت، و ترمیم جویهای آب را بهجهت سازگاری با خشکسالی و چرای مزارع خشکشده، خرید آب از همسایگان، کاهش تعداد دامها، و قطع درختان، بهمنظور مقابله با خشکی بهکار میگیرند. نتایج بهدستآمده از جامعۀ کارشناسان نشان میدهد که آنان اقداماتی را در سه مرحلۀ پیش از وقوع بحران (مدیریت تلفیقی منابع آب و ظرفیتسازی نهادی)، در حین وقوع بحران (حمایتگری هدفمند و برنامهریزی سیستمی) و پس از وقوع بحران (توسعه کشاورزی و معیشت پایدار) انجام دادهاند.