نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تهران، ایران.

چکیده

گذر از رشته به میان‌رشته، علاوه بر کثرت‌گرایی معرفت‌شناختی، دلالت بر نوعی کثرت‌گرایی روش‌شناختی نیز دارد. آن‌گاه که امکان برداشت‌های متنوع و غیراختصاصی امری بدیهی فرض می‌شود و میان‌رشتگی شکل می‌گیرد، ابزار روش نیز متغیر و دگرگون می‌شود. از این نظر، میان‌رشتگی حاوی دو تغییر مهم در نظام معرفت است: از یک سو مرزهای ادعایی یا تصوری هر رشته یا دانش خاص از سوی مفاهیم و متغیرهای رشته یا دانش دیگر در نوردیده می‌شود؛ و از سوی دیگر، روش‌های پژوهش و آموزش نیز از یک رشته به رشته دیگر مهاجرت می‌کنند. اما این دو تغییر، اگر با مبنایی محکم و معیارهایی از پیش‌تدوین‌شده صورت نگیرد به جای اثربخشی، به آشفتگی ذهنی و آشوب روشی منجر می‌شود. این مقاله گذر از رشته به میان‌رشته را با عطف توجه به دو چالش بالا و با نگاه به پیامدهای آن در جامعه علمی ایران، به بحث می‌گذارد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آزاد ارمکی، تقی (1375). نظریه در جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بحرانی، مرتضی (1389). میان‌رشته‌ای به مثابه مسئولیت؛ نگاهی هنجاری. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 3(1)، 20-1. doi: 10.7508/isih.2011.09.001
بورنهام، پیتر و دیگران (1388). روش‌های پژوهش در سیاست (مترجم: سیدمحمدکمال سروریان). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بوویه، پیر (1387). روش رشته‌ای و روش میان‌رشته‌ای (مترجم:‌ توحیده ملاباشی). در مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پینارین، آهتی ویکو (1387). میان‌رشتگی و دسته‌بندی پیرس از علوم: بازنگری پس از یک سده (مترجم: ناصح قلی‌پور). در مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
چانداراموهان، بالاساب‌رامانیام؛ و فالوز، استفن (1389). پیش به‌سوی میان‌رشته‌گرایی در قرن بیست‌و یکم.  در بالاساب موهان، ‌یادگیری و تدریس میان‌رشته‌ای در آموزش عالی (مترجم: محمدرضا دهشیری). تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ۱۳۸۹.
خبرگزاری مهر . (1394). پیچیدگی پدیده‌ها موجب نیازمندی به مطالعات میان‌رشته‌ای شد. برگرفته از: http://www.mehrnews.com/news/2581300.
خورسندی‌طاسکوه، علی (1388). تنوع گونه‌شناختی در آموزش و پژوهش میان‌رشته‌ای. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(4)، 83-57. doi: 10.7508/isih.2009.04.003
دانشگاه تهران (1387). آئین‌نامه تأسیس رشته‌های بین‌رشته‌ای. برگرفته از http://pamedu.ut.ac.ir/documents/98412/103508
دانشگر، امیر (1389). تحقیقات میان‌رشته‌ای. برگرفته از  sharif.ir/~daneshgar/Papers/Farhangestan.../Farhangestan-89-9-10
رولاند، اس. (1387). میان‌رشتگی (مترجم: مجید کرمی). در مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سلیمی، حسین (1392). ماهیت میان‌رشته‌ای دانش سیاست. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 6(1)، 134-117.    doi: 10.7508/isih.2014.21.006
فی، برایان (1383). پارادایم‌شناسی علوم انسانی (مترجم: مرتضی مردیها). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کانت، ایمانوئل (1362). سنجش خرد ناب (مترجم:‌ میرشمس‌الدین ادیب سلطانی). تهران: انتشارات امیرکبیر.
گوندران، ناتاشا و کامن، دنیل م. (1387). از چندرشتگی برای مهندسان عمومی به سوی نوعی میان‌رشتگی برای مهندسان عرصه زندگی (مترجم:‌ توحیده ملاباشی) در مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
مارش، دیوید؛ و استوکر، جری (1378). روش و نظریه در علوم سیاسی (مترجم: امیر‌محمد حاجی‌یوسفی). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ملکیان، مصطفی (1387). تقریر حقیقت و تقلیل مرارت. در  راهی به رهایی، جستارهایی در عقلانیت و معنویت. تهران: نگاه معاصر.
مورن، ادگار (1387). پیرامون میان‌رشتگی (مترجم: توحیده ملاباشی). در مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی واجتماعی.
هاچئون، پت دافی (1387). رویکرد میان‌رشته‌ای در پژوهش‌های علوم اجتماعی (مترجم: مهناز شاه‌علیزاده). در مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
Dearden, R. F. (1968). The philosophy of primary education. London: Routledge & Kegan Paul.
Flood, R, & Carson, E. (1993).Dealingwith complexity: An introduction to the theory and application ofsystems science. New York: Plenum Press.
Kanpur, R. (2001). Qual-Quant: Qualitative and quantitative povertyappraisal-complementarities, tensions and the way forward. Ithaca, N. Y.: Cornell University.
Klein, J. T., & Newell, W. H. (2010). Advancing Interdisciplinary Studies. In W. H. Newell (Ed.), Interdisciplinarity: Essays from the Literature. New York: College Entrance Examination Board.
Newell, W. H. (1998). Interdisciplinarity: Essays from the literature. New York: College Entrance Examination Board.
CAPTCHA Image