فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای ارسال مقاله جدید

اصلاحات بعد از اخذ پذیرش

فرم ها و دستورالعمل ها

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

فراتحلیل پژوهش‌های مرتبط با عوامل تأثیرگذار بر نگرش‌ها، تمایلات و قصد باروری در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی،دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشیارِ جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران

3 دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

4 استادیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی،دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22035/isih.2021.4546.4509

چکیده

این مقاله‌ با هدف ترکیب کمّی نتایج مطالعاتی دربارۀ عوامل تأثیرگذار بر نگرش‌ها، تمایلات و قصد باروری در ایران نوشته شده است. بدین‌منظور با استفاده از روش فراتحلیل و نرم‌افزار جامع فراتحلیل (CMA3)، 26 مقاله در بازۀ زمانی 1389 تا 1398 بررسی شده است. 16 مقاله به بررسی تمایلات و قصد باروری و 10 مقاله نیز به بررسی نگرش‌های فرزندآوری پرداخته‌اند. نتایج نشان داد تأثیر متغیرهای تحصیلات، سن ازدواج، تعداد فرزندان موجود، مشارکت اقتصادی‌ـ‌اجتماعی، فردگرایی، نگرش به اشتغال، رسانه‌های خارجی، و اینترنت بر تمایل و قصد باروری منفی بوده و درمقابل، متغیرهای سن، سکونت روستایی، درآمد، دین‌داری، حمایت اجتماعی، تعداد خواهر و برادر، و کیفیت زندگی بر تمایل و قصد باروری اثر مثبت داشته‌اند. اندازۀ اثر این متغیرها همگی کمتر از 3/0 بوده و بیشترین میزان اندازۀ‌ اثر متعلق به متغیرهای فردگرایی (296/0-) و تعداد فرزندان موجود (224/0-) است. همچنین، از بین متغیرهای تأثیرگذار بر نگرش‌های فرزندآوری، تأثیر درآمد و اختلاف سنی با همسر مثبت بوده و درمقابل، سرمایه و مصرف فرهنگی، تحصیلات، پایگاه اقتصادی‌ـ‌‌اجتماعی، سن و شبکه‌های مجازی اثر منفی داشتند. اندازۀ اثر این متغیرها همگی کمتر از 3/0 بوده و بیشترین میزان اندازۀ اثر متعلق به متغیرهای درآمد (272/0) و سن (258/0-) است. ازاین‌رو، عوامل و نیروهای اجتماعی متعددی در تغییر نگرش به فرزند و کاهش فرزندآوری اثرگذار بوده‌اند که نشان‌دهندۀ ناهمگونی‌های موجود در جامعۀ‌ ایرانی بوده و لزوم توجه به تفاوت‌های موجود در بین گروه‌های اجتماعی مختلف را به مسئولان امر یادآور می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
آفرینی، فاطمه سادات؛ و اکبری، ناهید؛ منتظری، علی (1397). ارتباط بین حمایت اجتماعی و قصد فرزندآوری در زنان ساکن شهر تهران. نشریه پایش، 17(2)، 328-315.
پژهان، علی؛ و افشاری، پروانه (1396). نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری در شهر تهران. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 4(11)، 213-185.doi:10.22054/rjsw.2017.9656
پیلتن، فخرالسادات؛ و رحمانیان، محمود (1394). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر تمایل به فرزندآوری زنان و مردان متأهل (مورد مطالعه، زنان و مردان 25 تا 45 ساله شهر جهرم). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 7(2)، 134-121.
ترابی، فاطمه؛ قربانی، فرزاد؛ و کوچانی، مسعود (1396). مقایسه نگرش زنان و مردان نسبت به زمان فرزندآوری. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27(154)، 183-179.
تقوایی‌فرد، لیلا؛ کریمی، مجیدرضا؛ و راسخ، کرامت‌الله (1398). تأثیر مصرف رسانه‌ای بر نگرش زنان به فرزندآوری در شهر جهرم. دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 8(15)، 87-67.doi: 10.22084/csr.2020.19808.1691
چمنی، سولماز؛ شکربیگی، عالیه؛ و مشفق، محمود (1395). مطالعه تعیین‌کننده جامعه‌شناختی فرزندآوری (موردکاوی: زنان متأهل شهر تهران). فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5(3)، 165-137.
حسینی، حاتم؛ و بگی، بلال (1391). فرهنگ و فرزندآوری: بررسی تمایلات باروری زنان کرد شهر مهاباد. مطالعات راهبردی زنان، 15(57)، 161-121.
خانیکی، هادی؛ و خجیر، یوسف (1397). رسانه‌های اجتماعی و مشارکت سیاسی؛ فراتحلیل مشارکت سیاسی کاربران رسانه‌های اجتماعی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 11(1)، 127-101.doi: 10.22035/isih.2019.3122.3422
خیراندیش، مهدی؛ بهفر، سارا؛ و عباس‌پور، جعفر (1394). فراتحلیل پژوهش‌های ارتباط رضایت شغلی و تعهد سازمانی در سازمان‌های ایران. فصلنامه مطالعات منابع انسانی، 5(16)، 22-1.
رسول‌زاده اقدم، صمد؛ افشار، سیمین؛ عدلی‌پور، محمد؛ و میرمحمدتبار، سید احمد (1395). تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با گرایش به فرزندآوری (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان). فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5(3)، 135-107.
شاه‌آبادی، زهرا؛ سرایی، حسن؛ و خلج‌آبادی فراهانی، فریده (1392). نقش فردگرایی در قصد باروری زنان در شرف ازدواج (مطالعه شهرستان نیشابور). نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 8(16)، 54-29.
شعاع‌کاظمی، مهرانگیز؛ و عقیلی، رخساره (1398). فراتحلیل توصیفی پژوهش‌های مرتبط با تغییرات خانواده و نرخ فرزندآوری (طی دهه‌ی گذشته). مجموعه مقالات همایش‌ علمی- پژوهشی پژوهش‌های کاربردی در علوم انسانی و علوم اسلامی، 1(1)،223-209.
شعاع، صدیقه؛ و نیازی، محسن (1395). فراتحلیلی بر ارتباط سرمایه‌ فرهنگی و مدیریت بدن. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 9(1)، 81-61.doi: 10.22035/ijcr.2016.300
صادقی، حنانه سادات؛‌ و سرایی، حسن (1395). عوامل مؤثر بر گرایش به فرزندآوری زنان شهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی،8(27)، 32-1.doi: 10.22054/qjsd.2016.5920
عباس‌زاده، محمد؛ آقایاری هیر، توکل؛ علیزاده اقدم، محمدباقر؛ و عدلی‌پور، صمد (1398). نقش دینداری، خانواده‌گرایی، رسانه‌های نوین و بازاندیشی مدرن در نگرش به فرزندآوری در زنان و مردان متأهل 49-18 ساله. نشریه پایش، 18(2)،182-173.
عنایت،‌ حلیمه؛ و پرنیان، لیلا (1392). مطالعه رابطه جهانی‌شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری. فصلنامه علمی ـ پژوهشی زن و جامعه، 4(2)، ‌136-109.
عنایت، حلیمه؛ موحد، مجید؛ و مهرابی، محبوبه (1390). مطالعه‌ رفتار و نگرش باروری دو نسل مادران و دختران و عوامل فرهنگی مرتبط با آن: مطالعه‌ی موردی؛ شهرهای گراش و اوز در استان فارس. پژوهشنامه جامعه‌شناسی جوانان، 1(1)، 118-97.
فروتن، یعقوب، و شجاعی قلعه‌نی، مینا (1399). ملاحظات جنسیتی مرتبط با نگرش‌های جمعیت‌شناختی در ایران. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 13(4)، 27-1.doi: 10.22035/jicr.2021.434
فروتن، یعقوب؛ ایزی، الهه‌سادات؛ و نعیمی، سمیه (1395). تمایلات شیعه‌ـ‌سنی فرزندآوری در شهرستان‌های بجنورد و گنبدکاووس. فصلنامه رفاه اجتماعی، 16(62)، 223-187.
فروتن، یعقوب؛ و کرمی، فرشاد (1395). الگوها و تعیین‌کننده‌های تمایلات فرزندآوری در ایران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 11(21)، 100-71.
کاوه‌فیروز، زینب؛ زارع، بیژن؛ و جهانبخش گنجه، صادق (1396). تأثیر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی و فرهنگی بر نگرش به فرزندآوری (مورد مطالعه: زوجین در آستانه ازدواج شهر تهران). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 6(1)، 143-119.doi: 10.22059/jisr.2017.61834
کاوه‌فیروز، زینب؛ زارع، بیژن؛ و شمس‌الدینی، حسین (1395). تأثیر مؤلفه‌های سبک زندگی بر نگرش به فرزندآوری (مطالعه موردی: زنان در آستانه‌ی ازدواج شهر تهران). زن در توسعه و سیاست، 14(2)، 234-217.doi: 10.22059/jwdp.2016.59201
کریمیان، سیده‌نرگس؛ و حجازی، مسعود (1398). نقش میانجی خودکارآمدی در رابطه بین کیفیت زندگی و بلوغ عاطفی با تمایل به فرزندآوری. نشریه روان‌پرستاری، 7(5)، ‌61-54.
کلانتری، صمد؛ عباس‌زاده، محمد؛ امین‌مظفری، فاروق؛ و راکعی‌بناب، ندا (1389). بررسی جامعه‌شناختی گرایش به فرزندآوری و برخی عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: جوانان متأهل شهر تبریز). جامعه‌شناسی کاربردی، 21(1)، 104-83.
کیانی، مژده (1389). بررسی عوامل مؤثر بر نگرش زنان نسبت به باروری؛ مطالعه موردی شهر اصفهان. نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی (علوم اجتماعی)، 13(30-31)، 177-155.
مدیری، فاطمه (1396). بررسی مقایسه‌ای تأثیر دینداری و نگرش‌های جنسیتی بر قصد فرزندآوری به تفکیک جنسیت در شهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 9(32)،‌ 202-171.doi: 10.22054/qjsd.2017.8429
مدیری، فاطمه؛ و رازقی نصرآباد، حجیه‌ بی‌بی (1394). بررسی رابطه دینداری و قصد باروری در شهر تهران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 10(20)، 162-127.
مدیری، فاطمه؛ و قاضی‌طباطبایی، محمود (1397). بررسی تأثیر کیفیت زندگی زناشویی بر قصد فرزندآوری. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 5(12)، 94-73.doi: 10.22080/ssi.1970.2133
مرادی، علی؛ و صفاریان، محسن (1397). مطالعه جامعه‌شناختی نگرش مردم به فرزندآوری. فصلنامه جمعیت، 25، 90-59.
مشفق، محمود؛ مرادی ثانی، قدرت؛ و حسین‌خانی، سحر (1395). تحلیلی بر رابطه اشتغال و تمایل به فرزندآوری در بین زنان شاغل در آستانه ازدواج در سطح استان‌های کشور. فصلنامه جمعیت، 23(95-96)، 24-1.
موسوی، سیده فاطمه؛ و قافله‌باشی، مهدیه سادات (1392). بررسی جایگاه و نگرش به فرزندآوری در خانواده‌های جوان شهر قزوین. مطالعات زن و خانواده، 1(2)، 134-111.doi: 10.22051/jwfs.2014.1504
نیازی، محسن؛ تورنجی‌پور، فاطمه؛ نوروزی، میلاد؛ و عسگری‌کویری، اسماء (1395). فراتحلیل عوامل اجتماعی مؤثر بر باروری در ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 7(29)، 118-69.doi: 10.22054/qjsd.2016.7886
Abbasi Shavazi, M.J., Morgan, S.P., ChavoshiMeimanat, H., &Mcdonald, P. (2009). Family change and continuity in Iran: Birth control use before first pregnancy. Journal of Marriage and Family, 71(5), 1309-1324.doi: 10.1111/j.1741-3737.2009.00670.x
Balen, F.V., &Trimbos-Kemper, T.C.M. (1995). Involuntarily childless couples: their desire to have children and their motives. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 16, 137-144. doi: 10.3109/01674829509024462
Fux, B. (2008). Pathaway of welfare and population-ralated policies. In People, population change and policies. (1st ed., Pp. 59-91). Springer.
Höhn, C. (2008). Introduction. In People, population change and policies. (1st ed., Pp. 1-15). Springer.
Johnstone, M., Lucke, J., & Hewitt, B. (2020). Life transitions and women’s desired number of children: the impact of motherhood, relationships and employment. Community, Work & Family, 1-20. doi: 10.1080/13668803.2020.1744526
Khadivzadeh, T., Rahmanian, S.A., &Esmaily, H. (2018). Young women and men’s attitude towards childbearing. Journal of Midwifery & Reproductive Health, 6(3), 1345-1356. doi: 10.22038/jmrh.2018.20033.1212
Liefbroer, A.C., Klobas, J.E., Philipov, D., & Ajzen, I. (2015). Reproductive decision-making in a macro-micro perspective. Springer: New York.
Matysiak, A., &Vignoli, D. (2008). Fertility and women’s employment: A meta-analysis. European Journal of Population, 24(4), 363-384. doi: 10.4054/MPIDR-WP-2006-048
RazeghiNasrabad, H.B., & Abbasi Shavazi, M.J. (2020). Ideal fertility in Iran: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Women’s Health and Reproduction Sciences, 8 (1), 10-18. doi:10.15296/ijwhr.2020.02
Rhea, A.C. (2002). The individual, institutional, and interactional influences on women’s decisions to have a child: A multi-level examination (Unpublished doctoral dissertation). North Carolina State University.
Spéder, Z., &Kapitány, B. (2015). Realization, postponement or abandonment of childbearing intentions in four European countries. Population, 64, 599-629.doi: 10.3917/popu.1204.0711
VanEvery, J. (2004). From modern nuclear family households to postmodern diversity? The sociological construction of families. Changing Family Values (Jagger and Wright, Eds.). Routledge: London and New York.
Zaidi, B., & Morgan, S.P. (2017). The second demographic transition theory: A review and appraisal. Annu.Rev.Sociol, 43, 473-492.doi: 10.1146/annurev-soc-060116-053442
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی
دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 56
مهر 1401
صفحه 63-92
فایل ها
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار