فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای ارسال مقاله جدید

اصلاحات بعد از اخذ پذیرش

فرم ها و دستورالعمل ها

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

آینده‌پژوهی توسعۀ دانش‌های میان‌رشته‌ای‌ در آموزش عالی: بررسی تجارب دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار آینده‌پژوهی، مطالعات آینده‌نگر، مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران

2 استاد فارماسیوتیکس، گروه فارماسیوتیکس، دانشکدۀ داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران

چکیده

پیچیدگی روزافزون حاکم بر مسائل اکنون و آیندۀ جهان، درهم‌تنیدگی و به‌هم‌پیوستگی حوزه‌های موضوعی، تنوع نقش‌آفرینان و موقعیت‌های شکل‌دهنده به این مسائل از هنجارها و رویه‌های معمول جهان امروز است. این تحولات موجب توسعۀ دانش‌های میان‌رشته‌ای در نهادهای علمی و فناورانه و تبدیل آن‌ها به روندهای جهان‌شمول سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری شده است. موضوعاتی ازقبیل تغییرات آب و هوا، آلودگی‌های زیست‌محیطی، افزایش طول عمر و پیری جوامع، فقر جهانی، بحران‌های مالی بین‌المللی، بیماری‌های عالمگیر، تروریسم، اعتیاد و بی‌عدالتی از جمله مسائلی است که تدبیر، اندیشه‌ورزی و آینده‌نگری آن‌ها از حوزه و توان تخصص‌های فردی خارج بوده و نیازمند هم‌اندیشی، گفت‌وگو و همکاری حوزه‌های تخصصی متفاوت است. با توجه به این نکات، پرسش اصلی این مقاله آن است که در آینده‌ کدام سناریوها می‌توانند باعث پیشرفت دانش‌های میان‌رشته‌ای‌ در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور شوند؟ روش‌‌های استفاده‌شده در این مقاله عبارت‌اند از: مطالعات اسنادی، پانل خبرگان، ذهن‌انگیزی و تحلیل‌ لایه‌لایۀ علت‌ها. دستاوردهای مقاله عبارت‌اند از: نخست، دانش‌های میان‌رشته‌ای در پاسخ به مسائل پیچیده که در زمان اکنون و آینده ریشه دارد، هویت پیدا می‌کنند؛ دوم، توسعۀ میان‌رشته‌ای‌ها در علوم پزشکی نیازمند فرایند توسعۀ هم‌زمان از بالا به پایین و از پایین به بالای نظام خط‌مشی‌گذاری و اقدام در اجتماعات علمی علوم پزشکی است؛ سوم، ساخت آیندۀ مطلوب توسعۀ دانش‌های میان‌رشته‌ای در علوم پزشکی کشور مستلزم توجه به واقعیت‌‌های شکل‌دهنده به موضوع در لایه‌های متفاوت عینی تا ذهنی است و براین‌اساس، به رویکردها، برنامه‌ها و اقدامات کوتاه‌مدت تا بلندمدت برای ساخت عینیت‌ها و ذهنیت‌های مرتبط نیاز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
نسل سراجی، جبرائیل؛ جهاندیده، اصغر؛ اجاقی، علی محمد؛ جمعه‌ای، مرضیه (1396). آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی ایران. طب و تزکیه،(1) 26، 23-21.
شورای عالی انقلاب فرهنگی(۱۳۹۴). «سیاست‌ها و ضوابط اجرایی آمایش آموزش عالی در عرصه سلامت» مصوبه جلسه ۷۶۲ مورخ ۸/۲/۱۳۹۴. قابل دسترس در https://rc.majlis.ir
فراستخواه، مقصود (1390). میان‌رشته‌گرایی و ظهور علم جلودارِ سرحدّی بررسی خاستنگاه، ظرفیت‌ها و بایسته‌های میان‌رشته‌ای‌شدن. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 4(1), 1-24. doi:10.7508/isih.2012.13.001
معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1394). طرح تحول در آموزش پزشکی.  تهران: معاونت آموزشی وزارت بهداشت. برگرفته از https://dme.behdasht.gov.ir
Asante Antwi, H., Zhou, L., Xu, X., & Mustafa, T. (2021). Beyond COVID-19 Pandemic: An Integrative Review of Global Health Crisis Influencing the Evolution and Practice of Corporate Social Responsibility. Healthcare, 9(4), 453. doi:10.3390/healthcare9040453
Bruun, H., Hukkinen, J. I., Huutoniemi, K. I., & Thompson Klein, J. (2005). Promoting interdisciplinary research: The case of the Academy of Finland. Helsinki: Academy of Finland.
Davé, A., Hopkins, M., Hutton, J., Krcál, A., Kolarz, P., Martin, B., & Stirling, A. (2016). Landscape review of interdisciplinary research in the UK. Report to HEFCE and RCUK by Technopolis and the Science Policy Research Unit (SPRU), University of Sussex, 184. doi:10.13140/RG.2.2.34848.79364
Galvini, G., Sessa, C., Wallace, D., Taylor-Wesselink, K., Ohlmeyer, J., Lyall, C., & Caro González, A. (2019). SHAPE-ID: Shaping Interdisciplinary Practices in Europe: Deliverable 3.1: Matrix for integration of learning cases and framework of analysis, 500, 3. doi: 10.3929/ethz-b-000516061
Gleed, A., & Marchant, D. (2016). Interdisciplinarity: Survey report for the Global Research Council 2016 annual meeting. Stockport, UK: DJSResearch.
Harvard University (2020a). About Harvard University. Reterived from https://www.harvard.edu/about-harvard/harvard-glance/about-faculty/university-professorships
Harvard University (2020b). The François-Xavier Bagnoud Center for Health and Human Rights at Harvard University (FXB Centre). Reterived fromhttps://fxb.harvard.edu/our-history/
Harvard University( 2020c). Bieenial Report, The Harvard FXB Center. Available at https://cdn1.sph.harvard.edu
Harvard University (2020d). Harvard Ph.D. Program in Health Policy. Reterived fromhttps://healthpolicy.fas.harvard.edu
Harvard University(2020e). Learn more about the Harvard PhD program in Health Policy. Reterived from https://www.hks.harvard.edu
Harvard University (2020f). Division of women's health BIRCWH. Reterived from https://www.brighamandwomens.org/medicine/womens-health/building-interdisciplinary-research-careers-in-womens-health-bircwh
Harvard University (2020g). Harvard Global Health Institute.Reterived fromhttps://globalhealth.harvard.edu/about/our-work
Harvard University (2020h). The Department of Global Health and Social Medicine. Reterived fromhttps://ghsm.hms.harvard.edu/about-us
Inayatullah, S. (1998). Causal layered analysis: Poststructuralism as method. Futures, 30(8), 815-829. doi:10.1016/S0016-3287(98)00086-X
Inayatullah, S. (2004). Causal layered analysis: Theory, historical context, and case studies. In The causal layered analysis reader: Theory and case studies of an integrative and transformative methodology (pp. 1-52). University of the Sunshine Coast, Queensland.
Kopyto, M., Lechler, S., Heiko, A., & Hartmann, E. (2020). Potentials of blockchain technology in supply chain management: Long-term judgments of an international expert panel. Technological Forecasting and Social Change, 161, 120330. doi:10.1016/j.techfore.2020.120330
Lyall, C., Bruce, A., Tait, J., & Meagher, L. (2021). Departure Point: Our approach to interdisciplinarity. In Interdisciplinary research journeys: Practical strategies for capturing creativity (Chapter 2; Pp. 7-24). London: Bloomsbury Academic. doi:10.5040/9781849661782.ch-002
Martin, C. M., & Sturmberg, J. P. (2005). General practice—chaos, complexity and innovation. Medical Journal of Australia, 183(2), 106-109. doi:10.5694/j.1326-5377.2005.tb06943.x
Miles, I., & Keenan, M. (2003). Practical guide to regional foresight in the UK. European Commision. Available at www.researchgate.net
Morton, L., Eigenbrode, S., & Martin, T. (2015). Architectures of adaptive integration in large collaborative projects. Ecology and Society,20(4).
National Academy of Sciences, National Academy of Engineering, and Institute of Medicine (2005). Facilitating Interdisciplinary Research. Washington, DC: The National Academies Press. doi:10.17226/11153
Nikolova, B. (2014). The rise and promise of participatory foresight. European Journal of Futures Research, 2(1), 33. doi:10.1007/s40309-013-0033-2
Popp, R. (2013). Participatory futures research. Research or practice consulting? European Journal of Futures Research, 1(1), 1-10. doi:10.1007/s40309-013-0016-3
Saritas, O. (2013). Systemic foresight methodology. In Science, technology and innovation policy for the future (pp. 83-117). Springer, Berlin, Heidelberg. doi:10.1007/978-3-642-31827-6_6
Spaapen, J., Vienni Baptista, B., Buchner, A., & Pohl, C. E. (2019). SHAPE-ID: Shaping Interdisciplinary Practices in Europe: Deliverable 2.2 Report on Survey among interdisciplinary and transdisciplinary researchers and post-survey interviews with policy stakeholders, 500, p. 2. ETH Zurich. doi: 10.3929/ethz-b-000516056
Standford University (2020a). The Stanford University facts. Retrieved from https://facts.stanford.edu/wp-content/uploads/sites/20/2020/02/StanfordFactBook-2020.pdf
Stanford University (2020b). Independent Laboratories, Centers, and Institutes. Retrieved fromhttps://interdisciplinary.stanford.edu/labs-centers-institutes
Urbano, V. M., Arena, M., & Azzone, G. (2021). Future-oriented technology analysis: A classification framework. In Digitalization (pp. 19-37). Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-69380-0_2
Van Noorden, R. (2015). Interdisciplinary research by the numbers. Nature, 525(7569), 306-307. doi:10.1038/525306a
Vienni Baptista, B., Fletcher, I., Maryl, M., Wciślik, P., Buchner, A., Lyall, C., & Pohl, C. E. (2020). SHAPE-ID: Shaping Interdisciplinary Practices in Europe: Deliverable 2.3: Final Report on Understandings of Interdisciplinary and Transdisciplinary Research and Factors of Success and Failure. 500. ETH Zurich. doi: 10.3929/ethz-b-000516065
Vienni Baptista, B., Maryl, M., Wciślik, P., Fletcher, I., Buchner, A., Wallace, D., & Pohl, C. E. (2019). SHAPE-ID: Shaping Interdisciplinary Practices in Europe: Deliverable 2.1: Preliminary Report of Literature Review on Understandings of Interdisciplinary and Transdisciplinary Research. doi:10.3929/ethz-b-000516070
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی
دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 55
تیر 1401
صفحه 87-122
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 04 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 18 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 15 اردیبهشت 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 15 اردیبهشت 1401
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار