مهدی فاتحراد؛ محمدرضا جلیلوند؛ محمدمهدی مولایی؛ سعید سمیعی؛ لیلا نصرالهی وسطی
چکیده
آیندهپژوهی، دانشی فرارشتهای برای درک بهتر تغییر و آینده به شمار میرود. مطالعهی حاضر در عرصهی روششناسی فرارشتهای، با مروری بر پارادایمشناسیهای مطالعات آینده با ارجاع به گونهشناسی جوزف ووروس، پنج پارادایم پژوهشی در آیندهپژوهی شامل اثباتگرایی، پسااثباتگرایی، سنجشگرایی، برساختگرایی ...
بیشتر
آیندهپژوهی، دانشی فرارشتهای برای درک بهتر تغییر و آینده به شمار میرود. مطالعهی حاضر در عرصهی روششناسی فرارشتهای، با مروری بر پارادایمشناسیهای مطالعات آینده با ارجاع به گونهشناسی جوزف ووروس، پنج پارادایم پژوهشی در آیندهپژوهی شامل اثباتگرایی، پسااثباتگرایی، سنجشگرایی، برساختگرایی و مشارکتی را معرفی خواهد کرد.دربارهی تفاوتها و شباهتهای این پارادایمها در سطوح هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی بحث میشود و ویژگیهای هر پارادایم از زاویهی دید هدف پژوهش، جایگاه پژوهشگر، طبیعت دانش و انباشت دانش مورد توجه قرار میگیرد. سپس برخی از شاخصترین فنون و روشهای آیندهپژوهی مانند تحلیل اثرات روند، دلفی، سناریوها، تحلیل لایهای علتها و غیره معرفی میگردد. به علاوه، در این مطالعه تلاش میشود موقعیت هر یک از این فنون و روشها در روششناسیهای پنجگانه مشخص شود. در انتها با معرفی رویکرد پژوهشی آیندههای یکپارچه، بهعنوان جدیدترین رویکرد روششناسی در مطالعات آینده، دربارهی نحوهی بهکارگیری این فراپاداریم غیرنسبی گرا و زمینهساز یکپارچگی هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی در آینده پژوهی، بحث خواهد شد.