نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان، خوراسگان.

2 استادیار معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان، خوراسگان

چکیده

کریستین نوربرگ شولتز در تبیین نظریات خود در رابطه با پدیدارشناسی معماری، وامدار اندیشه‌های مارتین هایدگر بوده و یکی از راهکارهای هویت‌بخشی به مکان را ایجاد محیط‌های واجد معنا دانسته است. شولتز را می‌توان از جمله نظریه‌پردازانی به‌شمار آورد که پس از گیدئون، به ایجاد نگرش‌های نوین در معماری پرداخت و توجه به دیگر زمینه‌های علمی را لازمه دستیابی به ماهیت واقعی معماری دانست. در واقع رویکرد پدیدارشناسی را می‌توان یکی از گونه‌های میان‌رشته‌ای دانست که در راستای تبیین هستی و معرفت در دیگر زمینه‌ها همچون طراحی فضاهای مختلف گام برمی‌دارد. بر این اساس تأکید بر گرایش‌ها و مطالعات میان‌رشته‌ای می‌تواند شناخت و فهم موضوعات چندوجهی را میسر نموده و با بررسی راهکارهای گوناگون، بسط و گسترش علمی ابعاد مسئله را امکان‌پذیر سازد. مقاله حاضر در رویکردی میان‌رشته‌ای و پدیدارشناسانه و با تأثیرپذیری از نظریه‌های نوربرگ شولتز، به بررسی مفهوم مکان و فضا و لزوم توجه به آن در فضاهای کودکان پرداخته است. در این میان ابتدا شناخت مختصری راجع به کتاب نوربرگ شولتز در رابطه با رویکرد پدیدارشناختی به‌دست آمده و با بررسی ایده‌های دیگر نظریه‌پردازان، نتایجی پیرامون اهمیت القاء مفهوم روح مکان در فضاهای معماری حاصل می‌شود. در این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از ابزار گردآوری اطلاعات، همچون مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، سعی شده است تا مفاهیم و اصول مرتبط با ارتقای کیفیت فضاهای کودکان مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.  بر این اساس می‌توان گفت، معانی، فرهنگ و تاریخ یک مکان از جمله عوامل هویت‌بخش آن بوده که باعث ایجاد خاطرات و حس تعلق افراد به مکان و در نتیجه شکل‌گیری شخصیت افراد در دوران کودکی می‌گردد. لذا یکی از وظایف اصلی معماران امروز، ایجاد معانی در فضاهای کودکان و یادآوری سنت‌ها و هویت فرهنگی آن‌ها از این طریق می‌باشد، تا در نتیجه آن کودکان بتوانند ارتباطی تنگاتنگ میان گذشته، حال و آینده خود برقرار نمایند.

کلیدواژه‌ها

آراسته، حمیدرضا (1388). میان‌رشته‌ای‌ها در آموزش عالی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم‌انسانی، 1(2): 40-25.
افشار نادری، کامران (1378). از کاربری تا مکان. مجله معمار، 2(6): 5-2.
الکساندر، کریستوفر (1381). معماری و راز جاودانگی: راه بی‌زمان ساختن (ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
تنهایی، حسین ابوالحسن (1385). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: نشر مرندیز - بامشاد.
توفیقی، جعفر، جاودانی، حمید (1387). مفاهیم، رویکردها، دیرینه‌شناسی و گونه‌شناسی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم‌انسانی، 1(1): 24-1.
جاودانی، حمید و توفیقی، جعفر (1388). میان‌رشته‌ای‌ها: مفاهیم، رویکردها، دیرینه شناسی و گونه شناسی، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم‌انسانی، 2(5): 56-37.
جمادی، سیاوش (1385). زمینه و زمانه پدیدارشناسی؛ جستاری در زندگی و اندیشه‌های هوسرل و هایدگر. تهران: نشر ققنوس.
خاتمی، محمود (1384). جهان در اندیشه هایدگر (چاپ دوم). تهران: اندیشه معاصر.
خورسندی طاسکوه، علی (1387). گفتمان میان‌رشته‌ای دانش. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ریاضی، سیدابوالحسن (1391). تحلیل فضایی مسجدالحرام؛ رویکردی میان‌رشته‌ای. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم‌انسانی، 4(3): 61-87.
طهوری، نیر (1380). پدیده مکان. مجله معمار، 4(14): 9-4.
علوی‌پور، محسن و همکاران (1387). مبانی نظری و روش‌شناختی مطالعات میان‌رشته‌ای، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
کوکلمانس، یوزف (1384). هایدگر و هنر (ترجمه: محمد جواد صافیان). آبادان: پرسش فرهنگستان هنر.
لاتوکا، لیسا آر.، لوییس جی وویگت، و کیمبرلی کیو فات (1387). آیا میان‌رشتگی به بهبود یادگیری می‌انجامد (ترجمه سیدمحسن علوی‌پور). در علوی‌پور و همکاران (1387 الف) چالش‌ها و چشم‌اندازهای مطالعات میان‌رشته‌ای، صص81-130.
محمودی‌نژاد، هادی، پورجعفر، محمدرضا، بمانیان، محمدرضا، انصاری، مجتبی، تقوایی، علی‌اکبر (1387). پدیدارشناسی محیط شهری: تأملی در ارتقای فضا به مکان شهری. فصلنامه علوم  و  تکنولوژی  محیط‌زیست، 10(4): 297-282.
مدنی‌پور، علی (1384). طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرایندی اجتماعی- مکانی (ترجمه: فرهاد مرتضایی). تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
نوربرگ شولتز، کریستین (1381). مفهوم سکونت: به سوی معماری تمثیلی (ترجمه: محمود امیر یار احمدی). چاپ اول، تهران: نشر آگه.
نوربرگ شولتز، کریستین (1389). روح مکان به سوی پدیدارشناسی معماری (ترجمه: محمدرضا شیرازی). تهران: نشر رخ‌داد نو.
هایدگر، مارتین (1381). شعر زبان و اندیشه رهایی: هفت مقاله از مارتین هایدگر، همراه با زندگینامه تصویری هایدگر (ترجمه: عباس منوچهری). تهران: مولی.
هرست، پل، پیترز و استنلی، ریچارد (1389). منطق تربیت: تحلیل فهوم تربیت از نگاه فلسفه تحلیلی (ترجمه: فرهاد کریمی). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
 
Abbott, D., et al. (2006).Development and presentation of the interdisciplinary course petroleum project evaluation: Integrating entrepreneurial and business concepts into a petroleum engineering curriculum. Washington, D.C:  American Society for Engineering Education.
Aboelela, S. W., Larson, E., Bakken, S., Carrasquillo, O., Formicola, A., Glied, S. A., et al. (2007). Defining interdisciplinary research: Conclusions from a critical review of the literature. Health Research and Educational Trust, 42(1), 329-346.
Augsburg, T. (2005). Becoming interdisciplinary: An introduction to interdisciplinary studies. Kendall/Hunt Publishing Company.
Augustin, S. (2009). Place advantage: Applied psychology for interior design. New  Jersey: John Wiley & Sons. 
Colins, J. (2002). May you live in interesting times: Using multidisciplinary and interdisciplinary programs to cope with changes in life sciences, BioScience, 52(1), 75-83.
Davies, M. & Martin, D. (2007). Interdisciplinary higher education: Implications for teaching and learning. Australia: The University of Melbourne.
Day, C. (2007). Environment and children – passive lessons from the everyday environment. USA: Elsevier Press.
Dudek, M. (2005). Children’s spaces. Oxford: Architectural Press.
Gardner, H. (2000). The disciplined mind. New York: John Wiley & Sons.
Isbell, C & Isbell, R. (2007). Sensory integration: A guide for preschool teachers. Beltsville: Gryphon House.
Kennedy, D. (1991). The young childs experience of space and child care center design: A practical meditation. Childrens environments quarterly, 8(1), 37-48.
Klein, J. T. (1999). Mapping interdisciplinary studies. Washington, D. C. Association of American Colleges and Universities.
Klein, J. T. (2002). Assessing interdisciplinary learning K-16. In: J. T. Klein (Ed.) Interdisciplinary education in K-12 and college, New York: College Board Publications, PP. 179–96.
Kroner, W. (1994). Architecture for Children. Stuttgart, Zurich: Karl Kramer.
Mansilla, B. V. (2005). Assessing student work at disciplinary crossroads. Change Magazine, 37(1), 14-21.
Max-Neef, M. A. (2005). Commentary: Foundations of transdisciplinarity. Ecological Economics, 53(1), 5-16.
Menin, S. (2003). Constructing place: Mind and matter. London: Routledge.
Mistrey, M. (2011). Architectural psychology and its impact On child development: A Proposed Educational Facility for Physically Disabled Children. Durban: University of KwaZulu-Natal.
Mostaedi, A. (2006). Preschool and kindergarten architecture. Spain: Carles Broto i Comerma.
Newell, W. H. & Green, W. J. (1982). Defining and teaching interdisciplinary studies. Improving College and University Teaching, 31(1), 22–30. 
Relph, E. (1976). Place and Placelessness. London: Pion Limited.
Rowland, S. (2002). Interdisciplinarity as a site of contestation. Paper presented at the annual conference of the British Education Research Association, University of Exeter, 12-14 September.
Said, I. (2006). Architecture for children: Understanding children’s perceptions towards built environment. Malaysia: Paper written for the Department of Landscape Architecture, Faculty of the Built Environment, University of Teknologi Malaysia.
Seamon, D. & Sowers, J. (2008). Place and placelessness, Edward Relph, London: Sage, PP.43-51.
Seipel, M. (2005). Interdisciplinarity: An introduction. Missouri, kirksville: Truman State University.
Spencer, C. & Blades, M. (2006). Children and their environments-learning, Using and designing spaces. United Kingdom: Cambridge University Press. 
Squires, G. (1992). Interdisciplinarity in higher education in the United Kingdom. European Journal of Education, 27(3), 201–210.
Szostak, Rick. (2007). How and why to teach interdisciplinarity research practice. Journal of Research Practice, 3(2), 1-16.
Vogler, A. & Vittori, A. (2006). Genius loci in the space-age. 1st Infra- Free Life Symposium, Istanbul, December 11-15.
CAPTCHA Image