میان رشتهای
اعظم معتمدی؛ محمد یمنی؛ علی خورسندی طاسکوه؛ محبوبه عارفی
چکیده
پژوهشهای میانرشتهای در دو دهۀ اخیر از رشد کمسابقهای برخوردار شدهاند. مرور ادبیات علمی مربوط نشان میدهد که این دسته از پژوهشها اهمیت روششناختی و نیز گونهشناختی معتنابهای دارند. هدف این پژوهش این است که با استفاده از روش اسنادی و با توجه به روند تاریخی به مقایسه و توصیف و تبیین طبقهبندیهای مختلف از پژوهش میانرشتهای، ...
بیشتر
پژوهشهای میانرشتهای در دو دهۀ اخیر از رشد کمسابقهای برخوردار شدهاند. مرور ادبیات علمی مربوط نشان میدهد که این دسته از پژوهشها اهمیت روششناختی و نیز گونهشناختی معتنابهای دارند. هدف این پژوهش این است که با استفاده از روش اسنادی و با توجه به روند تاریخی به مقایسه و توصیف و تبیین طبقهبندیهای مختلف از پژوهش میانرشتهای، فارغ از طبقهبندیهای که تاکنون انجام شده است، بپردازد. این مطالعه با رویکردی تبارشناسانه بر آن است که بهرغم بههمپیوستگیها، گسستگیها، و طبقهبندیهای گوناگون پژوهش میانرشتهای، به ریشهیابی این گونهها پرداخته و گفتمان جدیدی را در این قلمرو مطرح سازد. این مقاله نشان میدهد که طبقهبندیهای پژوهش در بسیاری از موارد با هم همپوشانی داشته و پژوهش میانرشتهای از اواخر قرن بیستم تا دهههای اخیر همراه با تحولات نقش دانشگاهها در جامعه، از تأکید بر طبقهبندی ساختاری بهسوی تأکید بر طبقهبندی ساختاریـکاربردی سوق یافته است و دانش از ماهیت آکادمیک بهسوی ماهیت پسا آکادمیک تغییر ماهیت داده است.
برنامهریزی شهری
فرشید سامانپور؛ ناصر برکپور؛ منیژه مقصودی
چکیده
شهرسازی دربردارندۀ نظریههای مشارکتی و عملباور است. یادگیری این نظریهها مستلزم کنشگری مدنی و مردم سالار دانشگاهها در محیطی فرارشتهای است، که در برخی کشورها از طریق خدمات مدنی انجام میشود. این خدمات در برنامۀ آموزشی شهرسازی ایران جایی ندارد و هدف مقاله بررسی امکان ارائۀ آن است. پس از مرور برخی از تجربیات جهانیِ خدمترسانیِ ...
بیشتر
شهرسازی دربردارندۀ نظریههای مشارکتی و عملباور است. یادگیری این نظریهها مستلزم کنشگری مدنی و مردم سالار دانشگاهها در محیطی فرارشتهای است، که در برخی کشورها از طریق خدمات مدنی انجام میشود. این خدمات در برنامۀ آموزشی شهرسازی ایران جایی ندارد و هدف مقاله بررسی امکان ارائۀ آن است. پس از مرور برخی از تجربیات جهانیِ خدمترسانیِ دانشگاهی در شهرسازی، با توجه به تمرکز نظام آموزش عالی ایران، گونهای خدمترسانی موسوم به «خدمتآموزی»، که در سطح کارگاههای آموزشی ارائه میشود، در ساختار کنونی آموزش شهرسازی قابل انجام به نظر رسید. مرور تجربیات کشورهای دیگر نشان داد که خدمتآموزی در شهرسازی با موانعی در سطح فنی (بهویژه مشارکت مدنی) و ساختاری (آموزش عالی) روبهروست که به نظر میرسد ناشی از جدایی دانشگاهها از جامعه است. در این تحقیق، با تمرکز بر سطح فنی، برای تبیین مشکلات مبانی نظری عملباورِ (پراگماتیست) خدمات دانشگاهی بررسی و بر اساس آن روشی مبتنی بر تمثیل برای مشارکت مدنی ارائه شد که بتواند خدمتآموزی را در ساختار کنونی آموزش عالی ایران توجیه کند. در یک اقدامپژوهی، خدمتآموزی با کاربرد این روش در دو دانشکدۀ شهرسازی تهران برگزار شد. پس از سه چرخۀ کاربرد و تأمل طی سه نیمسال، نتایج با نگرش چندسویه بررسی شد، که نشان داد کاربرد روش یادشده میتواند مشکل مشارکت را تعدیل و خدمتآموزی را برای دانشجویان توجیه کند، ولی بهتنهایی نمیتواند مدرسان را به پذیرش خدمتآموزی در ساختار کنونی آموزشی قانع نماید. در این مقاله، دلایل احتمالیِ مخالفت مدرسان و سرنخهایی برای بررسی بیشتر و پیشبرد خدمتآموزی ارائه شده است.
علوم انسانی و توسعه
حمید عبداللهیان؛ زهرا اسدی
چکیده
هدف این مقاله ارزیابی تأثیر فنّاوریهای ارتباطی و اطلاعاتی بر سازگاری زیستمحیطی شهروندان ایرانی بهمنظور دستیابی به توسعۀ پایدار محیط زیست ایران است. برای تحلیل یافتههای این مطالعه از یک سنتز نظری که رویکردهای پایداری اکولوژیک، توانمندی اجتماع، و توسعۀ مشارکتی را بههم پیوند میدهد، استفاده شده است. روششناسی این مقاله، ...
بیشتر
هدف این مقاله ارزیابی تأثیر فنّاوریهای ارتباطی و اطلاعاتی بر سازگاری زیستمحیطی شهروندان ایرانی بهمنظور دستیابی به توسعۀ پایدار محیط زیست ایران است. برای تحلیل یافتههای این مطالعه از یک سنتز نظری که رویکردهای پایداری اکولوژیک، توانمندی اجتماع، و توسعۀ مشارکتی را بههم پیوند میدهد، استفاده شده است. روششناسی این مقاله، کمّی و بر اساس پیمایش بوده و از نمونهگیری هدفمند و خوشهای چندمرحلهای برای انتخاب نمونهها استفاده شده است. این مقاله برای دستیابی به اهداف پژوهش، نگرش فعالان محیط زیست را مورد سنجش قرار داده است. برخی یافتهها نشان میدهند که متغیرهای استفاده از فنّاوریهای ارتباطات و اطلاعات و سازگاری زیستمحیطی شهروندان همتغییر بوده و رابطۀ همبستگی دارند (4/0r=). همچنین میزان تأثیر فنّاوریهای ارتباطی و اطلاعاتی بر سرمایۀ اطلاعاتی و آگاهی زیستمحیطی به ترتیب دارای میانگینهای 84/22 و 62/25 است. تأثیر فنّاوریهای ارتباطی و اطلاعاتی بر توانمندسازی زیستمحیطی و مشارکت زیستمحیطی شهروندان بهترتیب میانگینهای40/26 و 61/53 را نشان داده که نسبت به حد متوسط از مقادیر بالاتری برخوردار بودهاند. از سوی دیگر، مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد فنّاوریهای ارتباطات و اطلاعات با ضریب مسیر 58/0β= بر سرمایۀ اطلاعاتی تأثیر میگذارد. نتایج دیگر تحقیق نشان داد سرمایۀ اطلاعاتی با ضریب 65/0β= بر آگاهی زیستمحیطی شهروندان تأثیرگذار بوده است. همچنین، تأثیر سرمایۀ اطلاعاتی بر توانمندی زیستمحیطی مقدار 45/0β= و تأثیر سرمایۀ اطلاعاتی بر مشارکت زیستمحیطی شهروندان مقدار 52/0 β=را نشان میدهند.
علوم ارتباطات
هادی خانیکی؛ یوسف خجیر
چکیده
این مقاله با هدف فراتحلیل پژوهشهای مرتبط با «رسانههای اجتماعی و مشارکت سیاسی» در دو سطح پژوهش خارجی و داخلی نخست به بررسی نقاط قوت و ضعف این پژوهشها و سپس مقایسۀ بین آنها میپردازد. در این فراتحلیل، پژوهشها در سه بخش نظری (چهار معیار)، روشی (ده معیار)، و نتیجهشناختی (دو معیار) بررسی شدند. فراتحلیل بیانگر این است که ...
بیشتر
این مقاله با هدف فراتحلیل پژوهشهای مرتبط با «رسانههای اجتماعی و مشارکت سیاسی» در دو سطح پژوهش خارجی و داخلی نخست به بررسی نقاط قوت و ضعف این پژوهشها و سپس مقایسۀ بین آنها میپردازد. در این فراتحلیل، پژوهشها در سه بخش نظری (چهار معیار)، روشی (ده معیار)، و نتیجهشناختی (دو معیار) بررسی شدند. فراتحلیل بیانگر این است که مهمترین نقاط قوت پژوهشها، تنوع رویکردهای نظری، استفاده از چارچوب نظری تلفیقی، تنوع جامعۀ آماری، تنوع شیوههای انتخاب حجم نمونه، استفاده از آزمونهای آماری متنوع و درعینحال با توان آماری بالا، توجه به سطح تحلیل خرد، تنوع در رسانههای اجتماعی مورد بررسی، و توجه به تأثیرهای گوناگون در بخش نتایج است. همچنین نقاط ضعف پژوهشها، استفاده از نظریهها و دیدگاههای نظری غیرمرتبط در مبانی نظری، استفادۀ ضعیف از چارچوبهای نظری تعیینشده در تحلیل یافتهها، ضعف تبیین ابعاد مشارکت سیاسی در مباحث نظری، غلبۀ پارادایم اثباتگرایی و روش پیمایشی، ناتوانی در استفاده از روشهای کیفی و تلفیقی، ضعف سنجش روایی و پایایی ابزار، ضعف شاخصسازی متغیر مشارکت سیاسی در پرسشنامه و دستیافتن به نتایج متناقض در بحث نوع تأثیر است.
آموزش عالی
فیروزه اصغری؛ عباس عباس پور؛ حمید رحیمیان؛ سعید غیاثی
چکیده
مطالعه درباره فرهنگ هر اجتماع بدلیل ویژگی هویت بخشی و ایجاد مرز در تشخیص اجتماعات گوناگون از هم، از الزامات اصلی برای شناخت آن اجتماع تلقی میگردد. دانشگاه نیز یکی از این اجتماعات است که اگر چه مطالعه درباره فرهنگ آن مورد توجه محققان حوزههای مختلف علمی قرار گرفته است؛ اما برخلاف دیگر مطالعات انجام شده درباره دانشگاه، از کاستیها ...
بیشتر
مطالعه درباره فرهنگ هر اجتماع بدلیل ویژگی هویت بخشی و ایجاد مرز در تشخیص اجتماعات گوناگون از هم، از الزامات اصلی برای شناخت آن اجتماع تلقی میگردد. دانشگاه نیز یکی از این اجتماعات است که اگر چه مطالعه درباره فرهنگ آن مورد توجه محققان حوزههای مختلف علمی قرار گرفته است؛ اما برخلاف دیگر مطالعات انجام شده درباره دانشگاه، از کاستیها و شکاف مطالعاتی قابل توجهی برخوردار است. به نحوی که می توان به صراحت به عدم بلوغ مطالعات فرهنگ دانشگاهی در ایران اشاره نمود. مقاله حاضر با هدف پاسخ به این مساله، به واکاوی مفاهیم، دیدگاهها و نظریههای مرتبط در این حوزه و تحلیل آن پرداخته است. واکاوی انجام شده نشان می دهد که عدم توسعه مفهومی و روشی مطالعات « فرهنگ دانشگاه(ی)» صرف نظر از پیچیدگی سه مفهوم فرهنگ، سازمان و دانشگاه، از سه دلیل اصلی نشات می گیرد: عدم تفکیک مفهومی «فرهنگ دانشگاه» از «فرهنگ دانشگاهی»، عدم توجه به تعلق مطالعات فرهنگ دانشگاه(ی) به حوزه میان رشته ای و عدم تفکیک روش شناختی میان دو رویکرد« داشتن» فرهنگ به مثابه یک متغیر و « بودن» فرهنگ به مثابه استعاره ریشه است.
آموزش عالی
الهام حبیبی؛ عباس منوچهری؛ طاهره میرعمادی؛ رضا مهدی
چکیده
نظریۀ سرمایۀ انسانی نقش مهمی را در ورود و اثرگذاری نظام آموزش عالی در روند توسعه برعهده دارد. هدف از این مقاله، اندیشهشناسی سیاسی نظریۀ توسعهای سرمایۀ انسانی و استخراج دلالتهای سیاستی آن در حوزۀ آموزش عالی است؛ برایناساس، از روایت دلالتی بهعنوان چارچوب مفهومی و روششناسی دلالتپژوهی استفاده شده است. یافتههای این مقاله ...
بیشتر
نظریۀ سرمایۀ انسانی نقش مهمی را در ورود و اثرگذاری نظام آموزش عالی در روند توسعه برعهده دارد. هدف از این مقاله، اندیشهشناسی سیاسی نظریۀ توسعهای سرمایۀ انسانی و استخراج دلالتهای سیاستی آن در حوزۀ آموزش عالی است؛ برایناساس، از روایت دلالتی بهعنوان چارچوب مفهومی و روششناسی دلالتپژوهی استفاده شده است. یافتههای این مقاله نشان میدهد نظریۀ سرمایۀ انسانی با تکیه بر مقومات و دلالتهای اندیشۀ سیاسی مطلوبیتگرایی، مبانی نظری و هنجاری رویکرد اقتصادی و بازارمحور در حوزۀ نظام آموزش عالی را فراهم کرده و با تأکید بیشازاندازه بر بُعد اقتصادی آموزش و اولویتدهی به اهداف اقتصادی، بسیاری دیگر از اهداف و کارکردهای غیراقتصادی و فینفسه ارزشمند نظام آموزش عالی را مورد غفلت و کمتوجهی قرار داده است. طبق نتایج بهدستآمده، نظام آموزش عالی مبتنی بر تئوری سرمایۀ انسانی، با انعکاس نگاه تقلیلگرا و محدودیتهای حاکم بر مطلوبیتگرایی در تکیه بر انگارۀ انسان اقتصادی، بیتفاوتی نسبت به مسئلۀ توزیع، تفاوتهای میانفردی و فراموشکردن سایر ملاحظات ناوابسته به مطلوبیت، از کفایت نظری لازم برای ارائۀ تصویری همهجانبه و جامع از نقش و جایگاه نظام آموزش عالی در توسعه برخوردار نیست.
فاطمه مهاجرانی؛ بهمن حاجی پور؛ شهریار عزیزی؛ اکبر عالم تبریز
چکیده
مهمترین عامل مؤثر در عملکرد بازارگرایی دانشگاه، اشتغال دانشآموختگان در بازار و در نتیجه بهبود عملکرد بازارگرایی است. بازارگرایی در صنعت آموزشی در دید کلنگر با اشتغال دانشآموختگان ارتباط مؤثر و ویژهای دارد. شناسایی عواملی از دانشگاه که در بازار عملکرد دارند و باعث بهبود این عملکرد میشوند با هدف اشتغال دانشآموختگان ...
بیشتر
مهمترین عامل مؤثر در عملکرد بازارگرایی دانشگاه، اشتغال دانشآموختگان در بازار و در نتیجه بهبود عملکرد بازارگرایی است. بازارگرایی در صنعت آموزشی در دید کلنگر با اشتغال دانشآموختگان ارتباط مؤثر و ویژهای دارد. شناسایی عواملی از دانشگاه که در بازار عملکرد دارند و باعث بهبود این عملکرد میشوند با هدف اشتغال دانشآموختگان یکی از مهمترین اهداف این تحقیق است. با توجه به اینکه موضوع عملکرد در بازار، حوزههای مختلف برنامهریزی آموزشی، سیاستگذاریهای کلان آموزش کشور، تدوین و برنامهریزی درسی و سایر موارد را شامل میشود در حوزۀ موضوعات بینرشتهای قرار میگیرد که رشتههای متفاوتی مانند مدیریت آموزشی، مدیریت راهبردی، مهندسی و برنامهریزی درسی، مدیریت عملکرد بازار را درگیر میسازد. منطبق با نیاز فضای حاکم بر مسئله، در این مقاله یک مدل فرایندی سهمرحلهای ارائه شده است. با توجه به تجزیهوتحلیل صورتگرفته بر روی ابعاد و مؤلفههای شناساییشده با استفاده از تکنیک دلفی فازی در روش تحلیل تفسیری ساختاری، ارتباط با صنعت و پروژههای صنعتی اهمیت بسزایی در بازارگرایی و مطابقت آموزشهای دانشگاهی و نیاز بازار ایفا میکند. همینطور میزان برخورداری بهدلیل اینکه دربرگیرندۀ سطح رفاه و زیرساخت دانشکده و منطقۀ پیرامون است، تأثیر زیادی بر سطح عملکرد در بازار مطابق با نتایج حاصل از نمونهای مشتمل بر نه مرکز و آموزشکدۀ این دانشگاه دارد.