نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران
2 دانشجوی دکترای خطمشیگذاری عمومی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
توسعهنیافتگی، مسئله اصلی جوامع درحالتوسعه ازجمله ایران است. این مسئله پس از انقلاب اسلامی همواره دغدغه اندیشمندان و سیاستگذاران بوده که در دورههای مختلف، موجد طرح گفتمانهای چندگانهای شده و نسبتهای متفاوتی را با برنامهریزی توسعه برقرار کرده است. بهمنظور بررسی موانع برنامهریزی توسعه، دورهٔ زمانیِ بعد از انقلاب اسلامی تا سال 1392 براساس روش تحلیل موقعیتی (منطق موقعیت)، موردمطالعه قرارگرفته و در قالب پنج موقعیت اجتماعی توصیف شده است. تلاش شده در هر دوره، وضعیت برنامهریزی توسعه بهویژه در نسبت با علوم انسانی انتقادی مورد تحلیل قرار گیرد. همچنین کنشگران، نهادها و جریانهای مؤثر در فرایند برنامهریزی و تصمیمگیری کشور نیز ارزیابی شدهاند. یافتهها نشان میدهند برنامهریزی توسعه و فرایندهای نوسازی در ایران در دو سطح نظری (عقلگرایی انتقادی) و عملی (مهندسی اجتماعی) با چالشهای اساسی مواجه است. موفقیت در برنامهریزی توسعه از حیث معرفتشناسی مستلزم فهم واقعگرایانه مسائل، پیشرفت علوم انسانی و نقد اندیشههاست و از بعد اجتماعی نیز منوط به اصلاحات تدریجی، نقد عملکردها و رشد مشارکت اجتماعی در فرایندهای سیاستگذاری است.
کلیدواژهها
موضوعات
اباذری، یوسف (1387). خرد جامعهشناسی. تهران: انتشارات طرح نو.
احمدی امویی، بهمن (1385). اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی. تهران: نشر گام نو.
بوردیو، پیر (1388). درسی درباره درس (مترجم: ناصر فکوهی). تهران: نشر نی.
خجسته رحیمی، رضا (1389). هایدگر ایرانی در جاده سیراکیوز. مهرنامه، 3، 11-10.
داوری اردکانی، رضا (1389). علوم انسانی و برنامهریزی توسعه. تهران: نشر در انتظار فردایی دیگر.
داوری اردکانی، رضا (1390). درباره علم. تهران: نشر هرمس.
رنانی، محسن (1391). اقتصاد ایران در محدوده سیاست. دو ماهنامه چشم انداز ایران، 74، 32-23.
سروش، عبدالکریم (1387). آئین شهریاری و دینداری. تهران: انتشارات صراط.
شادلو، عباس (1386). تکثّرگرایی در جریان اسلامی. تهران: نشر وزراء.
غفاری، غلامرضا؛ و امیدی، رضا (1388). کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی. تهران: نشر شیرازه.
غنینژاد، موسی (1386). تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر. تهران: نشر مرکز.
فراستخواه، مقصود (1388). سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران. تهران: نشر رسا.
کاظمی، عباس (1387). جامعهشناسی روشنفکری دینی در ایران. تهران: انتشارات طرح نو.
کاظمی، عباس (7/3/1389). روشنفکران دینی و چرخش به علوم انسانی. روزنامه شرق، 974. برگرفته از www.sharghdaily.ir
گامهای پنجساله توسعه ملی (1392). فصلنامه اجتماع و توسعه، 1، 19-15.
گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از عملکرد دولت در برنامه چهارم توسعه (1390)، برگرفته از: https://www.mehrnews.com/news/1493077
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (13/5/1392). بررسی وضعیت متغیرهای اقتصاد کلان ایران (حوزههای فرابخشی؛ ویرایش دوم). برگرفته از www.rc.majlis.ir/fa/report/show/853043
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (27/6/1391). مستندسازی سیر تحوّل برنامه پنجم توسعه از لایحه تا قانون. برگرفته از https://rc.majlis.ir/fa/report/show/820744
مؤمنی، فرشاد (1386). اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری. تهران: انتشارات نقش و نگار.
هادی زنور، بهروز (2/6/1391). مهندسان اقتصاد ایران را منحرف کردند. روزنامه دنیای اقتصاد، 2721. برگرفته از https://donya-e-eqtesad.com
Faludi, A. (1987). A Decision centered view of environmental planning. Oxford: Pergamum.