سخن سردبیر
چکیده
برنامه‌ریزی توسعه، در کوتاه‌ترین تعریف، یک فرایند جمعی آگاهانه است تا وضعیت موجود را با انتخاب بهترین مسیرهای ممکن، به وضعیتی مطلوب هدایت نماید. خصلت جمعی آن در بهترین حالت، در برنامه‌ریزی از پایین به بالا و شیوه برنامه‌ریزی ارتباطی نمود می‌یابد و در مقابل در شیوه دیگر و در برنامه‌ریزی از بالا به پایین، درگیر شدن تمامی ذینفعان در طی فرایند، از تهیه برنامه تا نظارت بر آن را توصیه می‌کند. ویژگی آگاهانه در ضرورت حاکمیت عقلانیت بر یک فرایند پیچیده و در عین حال درگیر با نظرات کارشناسی و فنی در قبال تمایلات سیاسی اثرگذار در این مسیر، دلالت دارد. پیوست توسعه به واژه برنامه نیز مفهومی چندنظمی یا چند بعدی را به ذهن می‌آورد. همه‌ی این‌ها در کنار یکدیگر بر پیچیدگی و در هم تنیدگی انسانی و نهادی این فرایند حکم می‌کنند.
اندیشه تهیه ویژه‌نامه برای برنامه هفتم توسعه، پیش از شروع این فرایندتوسط دولت برای برنامه هفتم، در موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مطرح گردید و در ابتدا تا اواسط مسیرتوسط آقایان دکتر میرزایی و دکتر مهرمحمدی و سپس توسط آقایان دکتر غلامی و دکتر ابراهیم‌آبادی مورد حمایت قرار گرفت و مدیریت شد. در آغاز راه، اندیشه بر این بود که شاید در چند ویژه‌نامه بتوان به موضوعات مختلف با رویکردی بین‌رشته‌ای پرداخت اما در عمل، محدود شدن به یک شماره از این ویژه‌نامه، هم دامنه موضوعی و هم انتخاب را بسیار دشوار نمود. در نهایت نیز انتشار حاصل این تلاش جمعی، با اخبار آماده شدن و ارسال برنامه هفتم توسعه برای تصویب هم‌زمان شده است.
ویژه‌نامه حاضر با توجه به محدودیت یاد شده، گزیده و در برگیرنده مقالاتی در زمینه‌ها و موضوعات گوناگون است. اگرچه به نظر می‌رسد آسیب‌های شناسایی شده برای بیش از هفت دهه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، همچنان در مجموعه آخر، یعنی در برنامه هفتم توسعه نیز، علیرغم تلاش آن برای انتخاب رویکرد موضوع و/یا مساله‌محوری، سلطه و نمود دارند و آسیب‌هایی چون حکم محوری به جای برنامه‌محوری، شکل و شمایل و قالب برنامه نداشتن (آنچنان‌که در برنامه‌های مصوب همه کشورهای با سابقه نظیر ایران در برنامه‌ریزی، مثل، چین، هندوستان و ترکیه نمایان است) و انتخاب حکم‌محوری و احکامی پراکنده برای اجماع حاکمیتی بر محتوایی با عنوان برنامه توسعه، نبود مشارکت نظام‌مند و اثرگذار ذینفعان و موارد دیگر برقرار است و لاجرم سرنوشت برنامه نیز قابل پیش‌بینی، اما اعلام نظرات علمی و کارشناسی برای توجه دادن و اثرگذاری بر این مسیر و محتوا، در هر برهه، فعالیت و اقدامی است ضرور که هر نهادی به فراخور جایگاه خود باید به آن بپردازد و این شماره نیز تلاشی است کوچک در این مسیر پایدار و همیشگی. در تهیه و تنظیم این ویژه‌نامه علاوه بر حمایت مسئولین و مدیران موسسه و مشارکت ارسال‌کنندگان مقالات علمی و داوران گرامی، خانم شاه‌علیزاده و آقای نورمحمدی پیگیری مستمر داشته‌اند که ضرورت دارد در اینجا، از تلاش آنها در این راستا، قدردانی و تشکر به عمل آید.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله