فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای ارسال مقاله جدید

اصلاحات بعد از اخذ پذیرش

فرم ها و دستورالعمل ها

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

متن، نوشتار و سواد: رویکردی میان‌رشته‌ای به متن و نوشتار در فرهنگ دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار انسان‌شناسی، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، تهران، ایران

2 کارشناس آموزش بین المللل/پژوهشگاه رویان

چکیده

در این مقاله مسئلۀ متن و نوشتن دانشگاهی با رویکردی میان‌رشته‌ای مورد بررسی و واکاوی مفهومی قرار گرفته است. همچنین، مدل‌ها و نظریه‌های متنوع در مفهوم‌سازی متن، نوشتار و سواد در حوزۀ نوشتن دانشگاهی به‌طور خاص با تأکید بر معناسازی و رویکردهای اجتماعی به متن و نوشتار بررسی شده است. پیچیدگی و وسعت مفهوم‌سازی‌های موجود از سواد و نوشتار، در وهلۀ اول مطالعات نوشتار و سواد را از حوزه و محدودۀ مطالعات تک‌رشته‌ای خارج و آن را به‌عنوان یک امر میان‌رشته‌ای مطرح می‌کند. در همین راستا، چیستی و ماهیت نوشتار، متن، هویت نوشتاری و دانشگاهی و مدل‌های سواد دانشگاهی، مدل‌های سواد چندحسی و چندحالتی، که در این مقاله در تقابل با مفهوم کلیشه‌ای «توانایی نوشتن» قرار گرفته، این واقعیت را آشکار ساخته که نوشتار و سواد، چه در پرداختن به مسئله و چه در ارائۀ پاسخ به مسائل آن، از ماهیتی میان‌رشته‌ای برخوردار است. بدین‌ترتیب، مقالۀ حاضر تلاش می‌کند تا علاوه‌بر به‌ دست دادن گسترۀ معنایی نوشتن در پرتو دیدگاه‌های زبان‌شناختی و جامعه‌شناسی تولید متن و دانش، بیش از پیش به ماهیت متن و فرایندهای درگیر در ایجاد و خلق نوشتارِ دانشگاهی از منظری میان‌رشته‌ای تأکید کند و از این منظر نوشتن را نه به‌مثابۀ فعالیت و فرایندی تک‌رشته‌ای و مهارتی، بلکه فعالیتی پیچیده و چندوجهی در تولید متن مدنظر قرار دهد. فهم این رویکرد احتمالاً خواهد توانست نارسایی‌های تحلیل هرکدام از گفتمان‌های بررسی «نوشتار» را با بینشی گسترده‌تر در این خصوص پاسخگو باشد و درعین‌حال امکان بیشتری در تولید و مبادلۀ دانش فراهم کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
پیروزان، علیرضا (۱۴۰۰).‌ سواد دانشگاهی و دانشگاه ایرانی. تهران: مؤسسه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی.
پیروزان، علیرضا؛ فاضلی، نعمت‌الله (1397). شناخت سواد دانشگاهی؛ چیستی و ماهیت آن. دوفصلنامه فلسفی شناخت، 79(1)، 38-74.
حسرتی، مصطفی (1384). نگارش دانشگاهی در دانشگاه‌های ایران: حلقه گمشده آموزش عالی. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، ۱۱(۱)، ۱۰۳-۱۳۸.
روشندل، آرمان؛ امیری، هادی؛ و طغیانی، مهدی (1397). سواد مالی و ضرورت سنجش آن در نظام نوین آموزشی؛ مطالعه موردی شهرستان شهرضا. رویکردهای نوین آموزشی، 13(1)، 86-67. doi: 10.22108/NEA.2018.103011.1059
رولاند، اس. (1387). میان‌رشتگی (مترجم: مجید کرمی). در: سیدمحسن علوی‌پور (ترجمه و تدوین)، مجموعه مقالات مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: مؤسسه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی.
زاپیل، میشل (1387) مقدمه‌ای بر مطالعات میان‌رشتگی (مترجم: مهناز شاه‌علیزاده). در: سیدمحسن علوی‌پور و همکاران، مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی.
طالب‌زاده، سیدحمید (1385)، ادراک حسی در پدیدارشناسی مرلوپونتی. فلسفه،  34(1)، 63-71.
عباباف، زهره؛ پاینار، ویلیام (1398). تأملی بر فهم برنامه درسی و پداگوژی از نگاه مدرسان: مطالعه موردی دپارتمان برنامه درسی و پداگوژی دانشگاه بریتیش کلمبیا. دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 10(20)، 84-57.
فاضلی، نعمت‌الله (1394). تشویش نوشتن: مسئله‌مندی نوشتن در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در ایران. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 19(37)، 24-1.
فاضلی، نعمت‌الله (1397) (ب). صورت‌‌‌بندی مسئلۀ سواد دانشگاهی در ایران: نظریه‌‌‌ای نو در زمینۀ نوشتار و نثر دانشگاهی در ایران. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 42، 1-37.
فاضلی، نعمت‌الله (1397)(الف). نوشتن خلاق: حلقه گمشده علوم انسانی تحلیلی از ضرورت توجه به نقش نوشتار در علوم انسانی و اجتماعی ایران. جامعه فرهنگ رسانه. 7(2), 46-58.
کیا، علی‌اصغر؛ برزگر، حسین؛ و قلی‌زاده گللو، شهریار (۱۴۰۱). بررسی تطبیقی سطح سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان: مورد مطالعه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم شهر اردبیل. مجله دانش‌شناسی، 56، 123-107.
کیخا، بتول؛ کیانی، حسن؛ و غائبی، امیر (1398). مؤلفه‌ها و شاخص‌های مؤثر بر ارتقای مهارت‌های سواد اطلاعاتی کاربران کتابخانه‌های عمومی ایران؛ مطالعه دلفی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 9(2)، 139-114. doi:  10.22067/RIIS.V0I0.81440
مهدی‌زاده، پریسا؛ و صمدی، پروین (۱۴۰۰). تحلیل وضعیت سواد خواندن دانش‌آموزان ایران در مطالعات پرلز. در: مجموعه مقالات دومین همایش ملی مدرسه آینده (صص 34-65)، 23 تیر 1400، اردبیل، ایران.
مهرمحمدی، محمود؛ موسی‌پور، نعمت‌الله؛ کیذوری، امیرحسین (1397). تأملی بر گزینه‌های سیاستی توسعه برنامه‌های میان‌رشته‌ای علوم انسانی در آموزش عالی ایران. دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 9(17)، 35-7.
Bartholomae, D. (1985). Inventing the university. In Rose, M. (Ed.), When A Writer Can’t Write (pp. 134–165). New York: Guilford Press.
Barton, D. (1994). Literacy: An introduction to the ecology of written language. London: Blackwell.
Barton, D. (2007). Literacy: An introduction to the ecology of written language. Chicester: John Wiley and Sons Ltd.
Barton, D., & Hamilton, M. (1998). Local literacies: Reading and writing in one community. London and New York: Routledge.
Bazerman, C. (1988). Shaping written knowledge: The genre and activity of the experimental article in science. Madison, WI: University of Wisconsin Press.
Bereiter, C., Burtis, P. J., & Scardamalia, M. (1988). Cognitive operations in constructing main points in written composition. Journal of Memory and Language, 27(3), 261–278. doi: 10.1016/0749-596x(88)90054-x
Canagarajah, S. (2002). Multilingual writers and the academic community: towards a critical relationship. Journal of English for Academic Purposes, 1(1), 29–44. doi: 10.1016/s1475-1585(02)00007-3
Chandler, D. (1995). The Act of Writing: A Media Theory Approach. Britain: Aberystwyth.
Clark, R. & Ivanic, R. (1997). The Politics of Writing. London: Routledge.
Coffin, C., Curry, M. J., Goodman, S., Hewings, A., Lillis, T. M. & Swann, J. (2003). Teaching academic writing: A toolkit for higher education. London: Routhledge.
Collins, J., & Blot, R. K. (2003). Literacy and literacies: texts, power, and identity. Cambridge: Cambridge University Press.
Cook-Gumperz, J. (ed.) (1986). The social construction of literacy. Cambridge: Cambridge University Press.
Cooper, M. M. (1986). The ecology of writing. College English, 48(4), 364. doi: 10.2307/377264
Fox, T. (1999). Basic writing as a cultural conflict. In I. Shor & C. Pari, C. (Eds.), Critical Literacy in Action: Writing Words, Changing Worlds. (pp.68-86). Portsmouth: Heinemann.
Garman, M. (1990). Psycolinguistics. New York: Cambridge University Press. doi: 10.1017/CBO9781139165914
Gee, J.P. (2008). Social linguistics and literacies: ideology in discourses (3rd ed.). London: Falmer Press.
Gee, J.P. (2015). Literacy & education. New York: Routledge.
Goody, J., & Watt, I. (1963). The consequences of literacy. Comparative Studies in Society and History, 5(3), 304–345. doi: 10.1017/s0010417500001730
Grabe, W., & Kaplan, R. B. (1996). Theory and practice of writing: An applied linguistic perspective. London and New York: Longman.
Graff, H. J. (1982). The legacies of literacy. Journal of Communication, 32(1), 12–26. doi: 10.1111/j.1460-2466.1982.tb00473.x
Graff, H. J. (2010). The Literacy Myth: literacy, education and demography. Vienna Yearbook of Population Research, 8, 17–24. doi: 10.1553/populationyearbook2010s17
Grenfell, M., Bloom, D., Hardy, C., Pahl, K., Rowsell, J. & Street, B. (2012). Language, ethnography and education: Bridging new literacy studies and Bourdieu. New York: Routledge.
Halliday, M. A. (1989). Language, context, and text: aspects of language in a social-semiotic perspective. London: Oxford University Press.
Hamilton, M. (2000). Expanding the new literacy studies: using photographs to explore literacy as social practice. In D. Barton, M. Hamilton, & R. Ivanic (Eds.). Situated Literacies: Reading and Writing in Context. London: Routledge.
Havelock, E. (1986). The alphabetic mind: The gift of Greece to the modern world. Oral Tradition 1(1), 134-150.
Jones, C., Turner, J. & Street, B. (1999). Introduction. In C. Jones, J. Turner, J. &. B. V. Street (Eds.) Students Writing in the University: Cultural and Epistemological Issues. (pp.126-148). Philadelphia: John Benjamin North America.
Kress G., & Leeuwen, T.V. (2007). Reading the Image: The grammar of visual design (2nd ed.). New York: Taylor & Francis.
Kress G., Jewitt, C., Ogborn, J., & Charalampos, T. (2002). Multimodal teaching and learning: The rhetorics of the science classroom. London: Bloomsbury Publishing PLC.
Kress, G. (2003). Literacy in the new media age. London: Routledge.
Lea, M. (1994). I thought I could write till I came here: Student writing in higher education. In Gibbs, G (ed.), Improving Student Learning: Theory and Practice (pp.149-160). Oxford: OSCD.
Lea, M. R. (1999). Academic literacies and learning in higher education: Constructing knowledge through texts and experience. In C. Jones, J. Turner & B. V. Street (Eds.), Student Writing in the University: Cultural and Epistemological Issues. (pp.103-124). Philadelphia: John Benjamin North America.
Lillis, T. (1999). whose 'common sense'? Essayist literacy and the institutional practice of mystery. In C. Jones, J. Turner, J. &. B. V. Street (Eds.) Students Writing in the University: Cultural and Epistemological Issues (pp.126-148). Philadelphia: John Benjamin North America.
Luce-Kapler, R., (2004). Writing with, through and beyond the text: An ecology of language. London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Olson, D. R. (1994). The world on paper: The conceptual and cognitive implications of reading and writing. Cambridge & New York: Cambridge University Press.
Scott, M. (1999). Agency and subjectivity in student writing. In C. Jones, J. Turner & B.V. Street (Eds.) Students Writing in the University: Cultural and Epistemological Issues (pp.171-193). Philadelphia: John Benjamin North America Publication.
Street, B. (1999). Academic literacies, In C. Jones, J. Turner & B, Street (Eds.), Students Writing in the University: Cultural and Epistemological Issues (pp.161-170). Philadelphia: John Benjamin North America.
Street, B. (2003). What’s ‘new’ in new literacy studies? critical approaches to literacy in theory and practice. Current Issues in Comparative Education, 5(2). doi: 10.52214/cice.v5i2.11369
Street, B. V. (1995). Literacy in theory and practice. New York: Cambridge University Press.
Turner, J. (1999). Academic literacy and the discourse of transparency. In C. Jones, J. Turner & B. Street. (Eds.) Students Writing in the University: Cultural and Epistemological Issues. (pp.149-160). Philadelphia: John Benjamin North America.
van Leeuwen, T. (2008). New forms of writing, new visual competencies. Visual Studies, 23(2), 130–135. doi: 10.1080/14725860802276263
Zamel, V. (1987). Emerging traditions in the teaching of writing. TESOL Quarterly, 25(3) 407-430.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی
دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 58
فروردین 1402
صفحه 159-168
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 17 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 18 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 15 بهمن 1401
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار