نوع مقاله : مقاله علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای آیندهپژوهی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
2 استاد جامعهشناسی سیاسی، گروه آیندهپژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
3 دانشیار علوم سیاسی، گروه آیندهپژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
چکیده
ظهور فرارشتۀ آیندهپژوهی پس از جنگ جهانی دوم، سبب کنار نهاده شدن غیبگویی و پیشگوییهای پیامبرگونه شد. این فرارشته با وجود فرازوفرودهای گوناگون در طول دهههای اخیر، همواره سعی در ارائه گزارههایی علمی درباره آینده داشته است. در این میان، رویکردها و مفاهیم مختلفی در عرصه آیندهپژوهی تولید شده است که هریک با وجود برخی نقاط مشترک، دارای ویژگیها و ممیزههایی هستند. یکی از مهمترین این مفاهیم، آیندهنگاری راهبردی است. این مقاله در پی بررسی چیستی و چرایی این مفهوم است. در این راستا ابتدا به تعریف و تعیین جایگاه آیندهنگاری راهبردی در آیندهپژوهی پرداخته شده و سپس ماهیت میانرشتهای این مفهوم و مبانی معرفتشناسی آن، مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته است. یافتههای این مقاله نشان میدهند که آیندهنگاری راهبردی بهعنوان یک میانرشته به مسیر روبهرشد خود ادامه میدهد و برخلاف برخی دیگر از رویکردهای آیندهپژوهی با شکست و افول روبهرو نشده است. این میانرشته از نوعی عقلانیت درونپارادایمی برخوردار است و متناسب با ویژگیهایی که دارد، میتواند در زمینههای مختلف برنامهریزی بلندمدت کشور، بهویژه در حوزههای اقتصادی، بسیار رهگشا و کارساز باشد. در پایان مقاله، پیشنهادهایی در راستای توجه و بهکارگیری هرچه بیشتر آیندهنگاری راهبردی در کشور ارائه شده است.
کلیدواژهها
موضوعات
تریگ، راجر (1394). فهم علم اجتماعی (مترجم: شهناز مسمیپرست). تهران: نشر گل آذین.
چالمرز، آلن (1393). چیستی علم (چاپ چهاردهم؛ مترجم: سعید زیباکلام). تهران: سمت.
غفاریان، وفا؛ و کیانی، غلامرضا (1380). استراتژی اثربخش. تهران: نشر فرا.
ناظمی، امیر؛ و قدیری، روحالله (1385). آیندهنگاری از مفهوم تا اجرا. تهران: مرکز صنایع نوین.
Ackoff, R. (1981). Creating the corporate future: Plan or be planned. New York: John Wiley.
FOREN (2001). A practical guide to regional foresight. Seville, Spain: IPTS.
Godet, M. (1994). From anticipation to action. Paris: UNESCO publication.
Kuhn, T. (1970). The structure of scientific revolutions. Chicago: university of Chicago press.
Popper, K. R. (1969). Conjectures & refutations. London: Routledge and Kegan Paul.
Shimizu, K. (2011). The cores of strategic management. Oxfordshire: Routledge.