علوم سیاسی
مهسا ادیبی؛ مجید توسلی رکن آبادی؛ سیدمحمدعلی تقوی
چکیده
نحوهٔ برخورد با غرب از مهمترین مؤلفه‌های مهم فضای اندیشهای ایران است. انقلاب اسلامی یکی از محصولات همین دغدغه‌مندی اندیشهای میباشد. مطهری به‌عنوان یکی از مهمترین ایدئولوگ‌های انقلاب کوشید تا در مقابله با پارادایم غزب‌زدگی با ایجاد ساز و برگی نوین برای باورها و اصول دینیِ سنتی، زمینه‌ای فراهم کند که دین اسلام توان ...
بیشتر
نحوهٔ برخورد با غرب از مهمترین مؤلفه‌های مهم فضای اندیشهای ایران است. انقلاب اسلامی یکی از محصولات همین دغدغه‌مندی اندیشهای میباشد. مطهری به‌عنوان یکی از مهمترین ایدئولوگ‌های انقلاب کوشید تا در مقابله با پارادایم غزب‌زدگی با ایجاد ساز و برگی نوین برای باورها و اصول دینیِ سنتی، زمینه‌ای فراهم کند که دین اسلام توان رقابت با ایدئولوژی‌های غربی را داشته باشد. او می‌خواست از این راه ایمان جوانان را در مبارزه با سکولاریسم حفظ کند. در این مسیر، با خلق معناها و مضامین جدیدی که برگرفته از عناصر سنتی، مذهبی، اسطوره‌ای و مدرن بود به بازنمایی غرب پرداخت. در این مقاله سعی شده تا با بهره‌گیری از آموزه‌های مطالعات پسااستعماری در باب غیریت و دیگری‌سازی به‌عنوان چارچوب نظری و روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به‌مثابهٔ روش، به این سؤال پاسخ داده شود که غرب در گفتمان سیاسی مطهری چگونه بازنمایی میشود؟ یافته‌های این مقاله مبیّن آن است که مطهری از طریق مکانسیم بازنمایی و غیریت‌سازی به ترسیم یک مرز هویتی میان «ما»ی ایرانی و «دیگری» غربی پرداخته و به تولید تصویری از غرب اقدام کرد که واجد دال‌هایی چون امپریالیست، استثمارگر، شیطان، ظالم، مستکبر، طاغوت و ظلمت است. این مقاله، بر اساس منطق هم‌ارزی، تفاوت غرب را در رویه‌های «استعماری» و«ضدیّت با دین» در گفتمان مطهری بررسی کرده و چگونگی برجسته‌سازی «خود» و حاشیه‌رانی بازنمایی غرب به‌مثابهٔ «دیگری» را نشان می‌دهد.
آینده پژوهی آموزش عالی
مریم صنیع اجلال
چکیده
مطابق با نظریه پیچیدگی در جهان شبکه‌ای و به‌هم پیوسته کنونی پیشران‌های متعددی در سیاستگذاری در توسعه علم و فنّاوری تأثیرگذارند. فهم روابط و چگونگی تأثیرگذاری این پیشران‌ها مستلزم به‌کارگیری رویکردی میانرشتهای است. بنابر این رویکرد، در این مقاله موضوع توسعه علم و فنّاوری در حوزه سیاستگذاری در فضای تعاملات سیاسی بین‌المللی ...
بیشتر
مطابق با نظریه پیچیدگی در جهان شبکه‌ای و به‌هم پیوسته کنونی پیشران‌های متعددی در سیاستگذاری در توسعه علم و فنّاوری تأثیرگذارند. فهم روابط و چگونگی تأثیرگذاری این پیشران‌ها مستلزم به‌کارگیری رویکردی میانرشتهای است. بنابر این رویکرد، در این مقاله موضوع توسعه علم و فنّاوری در حوزه سیاستگذاری در فضای تعاملات سیاسی بین‌المللی بررسی میشود. دستیابی به جایگاه نخست علم و فنّاوری در منطقه جنوب غرب آسیا و نیز دستیابی به جایگاهی شایسته در جهان، نیازمند شناخت میان‌رشته‌ایِ کارکردها و تعامل میان کنشگران حوزه علم و فنّاوری از یکسو، و نظام دیپلماسی از سوی دیگر است. بر همین اساس، هدف اصلی این مقاله تبیین چگونگی تأثیرگذاری تعاملات سیاسی بین‌المللی و نظام دیپلماسی بر سیاست‌های مرتبط با توسعه علم و فنّاوری در جمهوری اسلامی ایران است. اتخاذ راهبرد تعامل هوشمندانه مبتنی بر دیپلماسی فعال برای حضور در نظام شبکه‌ای بین‌الملل راه دستیابی به توسعه است. راهبرد دیگر، ارتقای سطح توانمندی‌های علمی و فنّاورانه برای حفظ این حضور، در کنار گسترش تعاملات با سایر کنشگران نظام بین‌الملل با هدف تبدیل شدن به یکی از گره‌های اثرگذار در نظام جهانی شبکه‌ای است. مجموعه این راهبردها باعث میشود قدرت‌های بزرگ نتوانند برای حذف ایران از نظام شبکه‌ای اجماع کنند. از حیث مفهومی رویکرد حاکم بر مطالعه میانرشتهای و چارچوب نظری مورد استفاده مبتنی بر نظریه جامعه شبکه‌ای مانوئل کاستلز است. همزمان از نظریات جهانی شدن و نظام جهانی والرستین نیز استفاده شده است. روش گردآوری داده‌ها مطالعه کتابخانه ای و بررسی اسنادی است.
بحران ویروس کرونا
غلامرضا ذاکرصالحی
چکیده
در این مقاله به آینده‌های محتملی خواهیم پرداخت که بر اثربحران کرونا پیش‌روی آموزش عالی قرار خواهد گرفت. این مقاله از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی‌ـ‌اکتشافی و از نظر روش، زمینه‌یاب مقطعی است. آینده‌پژوهی به‌عنوان یک حوزهٔ میانرشتهای جهت‌گیری این مقاله را تشکیل می‌دهد نحوهٔ جمع‌آوری داده‌ها میدانی است. داده‌ها ...
بیشتر
در این مقاله به آینده‌های محتملی خواهیم پرداخت که بر اثربحران کرونا پیش‌روی آموزش عالی قرار خواهد گرفت. این مقاله از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی‌ـ‌اکتشافی و از نظر روش، زمینه‌یاب مقطعی است. آینده‌پژوهی به‌عنوان یک حوزهٔ میانرشتهای جهت‌گیری این مقاله را تشکیل می‌دهد نحوهٔ جمع‌آوری داده‌ها میدانی است. داده‌ها از طریق ابزار پرسش‌نامهٔ بسته محقق‌ساخته گردآوری شد. در تهیه پرسشنامه از مقیاس گاتمن استفاده شد. پاسخگویان جمعی از خبرگان و متخصصان آموزش عالی هستند که به‌صورت راهبردی و هدفمند انتخاب شدند. نتایج در قالب سناریوهای آینده ارائه شده‌اند. سناریوهای محتمل برای کشف و اعتباربخشی سناریو مرجح در اختیار عده‌ای از خبرگان آموزش عالی قرار گرفت. در پیمایش مربوط به اعتباربخشی، 84 نفر از متخصصان و صاحب‌نظران آموزش عالی مشارکت داشتند. سناریوهای محتمل در هفت مؤلفه سازماندهی شدند: 1) هویت و جایگاه دانشگاه؛ 2) توجه به پایداری 3) ورود به دانشگاه؛ 4) تغییر سبک زندگی دانشگاهی؛ 5) بین‌المللی‌شدن؛ 6) یادگیری الکترونیکی؛ و 7) حکمرانی و مدیریت. یافته‌ها نشان داد خبرگان آموزش عالی اصل وجود تأثیرات و پیامدهای بحران کووید‌ـ19 برآموزش عالی را پذیرفته‌اند. همچنین، از دیدگاه آنان این تأثیرات بسیط و ساده نبوده و دارای ابعاد وسیع و متنوّعی است. همان‌گونه‌که ملاحظه شد، در هر یک از ابعاد هفت‌گانهٔ معطوف به آینده حداقل یک سناریو مرجّح با میانگین بالای 50درصد موافق وجود دارد. سه روند کلان که بیشترین احتمال وقوع را از نظر پاسخگویان دارند به ترتیب عبارت‌انداز: 1) تقویت یادگیری الکترونیکی(اما نه به‌صورت تحوّل بنیادین و مجازی‌شدن کامل)؛ 2) تغییر در سبک زندگی دانشگاهی؛ و 3) توجه بیشتر به مقولهٔ پایداری. این سه روند بیشترین سناریوهای مرجّح را در درون خود جای داده‌اند.
محمدحسین بوچانی؛ مظفر صرافی؛ جمیله توکلی نیا؛ علی دشتی
چکیده
این مقاله به دنبال واکاوی این مسئله است که کدام اصول مربوط به روابط بین حاکمیت ملی و مدیریت محلی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با معیارهای رویکرد حکمروایی شایسته شهری مطابقت دارد. با خوانش قانون اساسی، تلاش شد که محتوای آن، به‌عنوان اصلی‌ترین منبع برنامه‌ریزی در سطح ملی و ساختار مدیریت محلی، براساس معیارهای حکمروایی شایسته ...
بیشتر
این مقاله به دنبال واکاوی این مسئله است که کدام اصول مربوط به روابط بین حاکمیت ملی و مدیریت محلی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با معیارهای رویکرد حکمروایی شایسته شهری مطابقت دارد. با خوانش قانون اساسی، تلاش شد که محتوای آن، به‌عنوان اصلی‌ترین منبع برنامه‌ریزی در سطح ملی و ساختار مدیریت محلی، براساس معیارهای حکمروایی شایسته شهری بررسی شود. در بعد نظری، با به‌کارگیری رویکرد حکمروایی شایسته و بررسی آن در پیوند با مقتضیات محلی ایران، چارچوب ارزیابی قانون اساسی به‌دست آمد. شاخصهای انتخاب‌شده، متشکل از هشت شاخص اصلی اثربخشی، تمرکززدایی و توجه به مقتضیاتمحلی، برابری و مساوات، حق مشارکت و شهروندمداری، پاک‌حسابی، جهت‌گیری توافقی، قانونمداری و مسئولیتپذیری هستند. این پژوهش از نوع پژوهش‌های بنیادی‌ـ‌توسعه‌ای است که از روش تحلیل محتوا برای تفسیر کیفی محتوایِ قانون اساسی از طریق فرایندهای طبقه‌بندی نظام‌مند و رمزبندی استفاده کرده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد، در قانون اساسی به شاخصهای حکمروایی شایسته شهری در دو سطح ملی و محلی تأکید شده است و از میان شاخصهای یادشده، شاخصهای «حق مشارکت» و «مسئولیتپذیری» از بیشترین و «تمرکززدایی» و «قانونمداری» از کمترین میزان انطباق با قانون اساسی برخوردارند؛ بنابراین، رویکرد موردحمایت قانون‌گذار در زمان تدوین قانون اساسی، مبتنی‌بر جلب مشارکت شهروندان، مسئولیتپذیری، پاسخگویی ساختارهای دولتی به شوراها و تمرکززدایی از اداره امور کشور از طریق تشکیل شوراهای محلی بوده است. آنچه در قانون اساسی در مورد رابطه حاکمیت ملی و مدیریت محلی آمده است، منطبق بر معیارهای حکمروایی شایسته شهری است.
میان رشته‌ای
مهدی سپهری
چکیده
نینیان اسمارت، دین‌شناسِ برجسته معاصر، با فاصله گرفتن از دین‌شناسی سنتی که در قالب علم کلام سابقه داشته است، پژوهش خود درباره دین را پژوهشی تاریخی، تطبیقی (میان‌فرهنگی)، میانرشتهای و نیز پدیدارشناختی و همدلانه دانسته و آن را در قالب الگویی تحلیلی ارائه می‌دهد. الگوی وی ابعاد هفت‌گانه «آیینی و مناسکی»، «تجربی و احساسی»، ...
بیشتر
نینیان اسمارت، دین‌شناسِ برجسته معاصر، با فاصله گرفتن از دین‌شناسی سنتی که در قالب علم کلام سابقه داشته است، پژوهش خود درباره دین را پژوهشی تاریخی، تطبیقی (میان‌فرهنگی)، میانرشتهای و نیز پدیدارشناختی و همدلانه دانسته و آن را در قالب الگویی تحلیلی ارائه می‌دهد. الگوی وی ابعاد هفت‌گانه «آیینی و مناسکی»، «تجربی و احساسی»، «اسطوره‌ای»، «اعتقادی و فلسفی»، «اخلاقی و حقوقی»، «اجتماعی و نهادی» و نیز «مادی» را برای دین مطرح می‌کند که البته این ابعاد با هم مرتبط هستند. از سوی دیگر، دین‌شناسی عرفانی در مقایسه با نگاه اسمارت، با الگویی تکامل‌یافته در نگاه سید حیدر آملی، گونه‌ای از شیوه «أنفسی و حضوری» را ارائه می‌دهد که در عین فاصله‌گیری پدیدارشناختی در راستای دوری از تعصب‌ها و قالب‌های پیش‌ساخته ذهنی، توانایی همدلیِ ذات‌گرایانه و حقیقت‌جویانه فراوانی در دین‌شناسی دارد. این «همدلی»، در پدیدارشناسیِ غیرعرفانیِ مدرن، از حد یک همدلیِ ذهنی و درنهایت، احساسی فراتر نمی‌رود. اگرچه الگوی دین‌شناسیِ اسمارت با ابعاد متکثر و جامعی که برای دین معرفی می‌کند، فضای گسترده‌ای برای تحلیل جهان‌بینی‌ها و ادیان، پیش روی می‌نهد، اما به اندازه الگویِ وحدت‌گرای عرفانی، در تحلیل ابعاد طولی و تو در توی دین توانایی ندارد. الگوی «شریعت _ طریقت _ حقیقت» در دین‌شناسی عرفانی با ساختارِ سه‌گانه‌اش در عین ارائه رابطه‌ای مرتبه‌ای و طولی بین ابعاد دین، متضمن استعاره «راه» است که اهمیتی نمادین در تحلیل سنت‌های دینی به‌عنوان ظهوراتِ حقایق فراتاریخی و فرازمانی در مسیری تاریخی و زمانی دارد.
علی یوسفی؛ امیر مظفر امینی؛ آمنه یادگاری؛ امید فتحی
چکیده
هرچند ایران از دیرباز با «مشکل» کم‌آبی روبه‌رو بوده، اما این مشکل در سال‌های اخیر به «بحران» کمبود آب تبدیل شده است. امروزه این نگرش وجود دارد که مشکلات امروز و فردا، بیشتر از کمبود آب، پیامد حکمرانی نامطلوب هستند و راهکار اصلی خروج از بحران آب، بازنگری در نظام مدیریت آب است. دستورکار جدید مطالعات مدیریت آب با تأکید بر ...
بیشتر
هرچند ایران از دیرباز با «مشکل» کم‌آبی روبه‌رو بوده، اما این مشکل در سال‌های اخیر به «بحران» کمبود آب تبدیل شده است. امروزه این نگرش وجود دارد که مشکلات امروز و فردا، بیشتر از کمبود آب، پیامد حکمرانی نامطلوب هستند و راهکار اصلی خروج از بحران آب، بازنگری در نظام مدیریت آب است. دستورکار جدید مطالعات مدیریت آب با تأکید بر ماهیت میانرشتهای، بر چارچوبی مشترک از نظریههای اقتصاد بخش عمومی، اقتصاد نهادگرا، اقتصاد سیاسی و سیاستگذاری و امور عمومی متمرکز است. هدف این مقاله، ارزیابی پایداری نظام‌های حکمرانی آب در حوزۀ آبخیز زاینده‌رود، پیش و پس از ملی شدن آب در کشور است. روش پژوهش مقاله، مبتنی‌بر تلفیق دو رویکرد کمی و کیفی است و دادههای موردنیاز به دو شیوۀ اسنادپژوهی و پیمایشی از طریق مصاحبه ساخت‌یافته با 171 کشاورز و 68 کارشناس، گردآوری شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که در نظام حکمرانی فعلی آب، اصول هشت‌گانۀ عدالت، اثربخشی و بازدهی، شفافیت، مسئولیتپذیری، پاسخ‌دهی، انسجام، مشارکت، و حاکمیت قانون در شرایط مطلوبی نیست. همچنین، در این مقاله دلایل پایداری نظام حکمرانی سنتی آب تبیین شده است که میتوان از این اصول برای گذار به حکمرانی مؤثر و پایدار آب بهره جست.
حمید جاودانی؛ جعفر توفیقی
چکیده
نزدیک به سه‌دهه است که جدال اندیشه‌اى بر سر مفهوم‌سازى، درک و کاربست آموزش یا مطالعات میان‌رشته‌اى، همچنان ادامه دارد. این جدال، که نتیجه کاستی‌هاى شناخت‌شناسى آموزش و مطالعات رشته‌اى در تبیین مسائل پیچیده هستى و جامعه بشرى است، همچنان نیازمند ژرفکاوی‌هاى بسیار است. با توجه به دیرینه کوتاهِ اندیشه‌پردازى در قلمرو آموزش و مطالعات ...
بیشتر
نزدیک به سه‌دهه است که جدال اندیشه‌اى بر سر مفهوم‌سازى، درک و کاربست آموزش یا مطالعات میان‌رشته‌اى، همچنان ادامه دارد. این جدال، که نتیجه کاستی‌هاى شناخت‌شناسى آموزش و مطالعات رشته‌اى در تبیین مسائل پیچیده هستى و جامعه بشرى است، همچنان نیازمند ژرفکاوی‌هاى بسیار است. با توجه به دیرینه کوتاهِ اندیشه‌پردازى در قلمرو آموزش و مطالعات میان‌رشته‌اى، روششناسى مناسب در این مطالعه، تحلیل نظریه‌ها و اندیشههاى رایج در این زمینه با رویکردى نقادانه است. یافته‌هاى این کندوکاو نظرى بر این نکته تأکید دارد که درهمتنیدگىِ مفهومى، دگراندیشى و تفکر نقاد، از جمله بایستههایى است که به پیشبرد مطالعات و آموزش میان‌رشته‌اى مىانجامد. افزون بر آن، مطالعات میان‌رشته‌اى، بیش از آنکه به کوشش‌هاى فردى متکى باشد، نیازمند همکنشى گروهى است. افزون بر آن، عواملى نظیر منابع مالى، سوگیرى حرفهاى و حمایت نهادى، از جمله نیروهاى زمینهاى است که بر مطالعات میان‌رشته‌اى اثر مىگذارد و عوامل گروهى، عوامل شناختى و حل مسئله نیز از جمله نیروهاى هدایتکننده آن است.
آینده پژوهی آموزش عالی
محسن طاهری دمنه؛ معصومه کاظمی
چکیده
مهاجرت از آن قسم پدیدههای چندوجهی است که برای مطالعه و درک درست آن لازم است رویکردها و روش‌های مختلفی با نگاه میانرشتهای به کار گرفته شوند. مطالعه ادبیات نظری درباره مهاجرت گویای این است که نظریههای تشریح‌کننده مهاجرت، اغلب بر روی مسائل اقتصاد کلان و نظریههای نیازهای فردی توسعه پیدا کردهاند. درحالی‌که، اگر مهاجرت ...
بیشتر
مهاجرت از آن قسم پدیدههای چندوجهی است که برای مطالعه و درک درست آن لازم است رویکردها و روش‌های مختلفی با نگاه میانرشتهای به کار گرفته شوند. مطالعه ادبیات نظری درباره مهاجرت گویای این است که نظریههای تشریح‌کننده مهاجرت، اغلب بر روی مسائل اقتصاد کلان و نظریههای نیازهای فردی توسعه پیدا کردهاند. درحالی‌که، اگر مهاجرت یا تمایل به آن را تصمیمی برای اقدام بدانیم، قاعدتاً این تصمیم برآمده از تصویر یا تصاویری از آینده است. مهاجرت به این منظور صورت می‌گیرد که تصویری مطلوب از یک آینده محقق، یا از تحقق تصویری نامطلوب جلوگیری شود. از این منظر میتوان تصاویر آینده را برای شناخت پارامترهای ذهنی و بینالاذهانی مؤثر بر مهاجرت، مطالعه کرد. با این هدف، پژوهش حاضر در سنت کیفی، با استفاده از مصاحبههای نیمه‌ساختاریافته به بررسی تصاویر آینده جوانانی که مایل به مهاجرت هستند، می‌پردازد و تلاش می‌کند تا پدیده مهاجرت را از ساحت تصاویر ذهنی مربوط به آینده بررسی کند. دادههای حاصل از ۲۳ مصاحبه بعد از اشباع نظری، با استفاده از روش تحلیل مضمون، تحلیل شدند و نتایج نشان داد که سه تم اصلی یعنی: ۱) تصاویر ویرانشهری از مبدأ؛ ۲) پیروی از یک همه‌گیری برای رفتن؛ و ۳) جاذبه مقصد، تصاویر قویِ محرک مهاجرت به شمار می‌آیند. دراین‌میان، بیشترین و قابل‌ملاحظه‌ترین سهم مربوط به تصاویر ویرانشهری از مبدأ است.
سودابه سرائی؛ حسن افراخته؛ وحید ریاحی؛ حمید جلالیان
چکیده
وابستگی بخش کشاورزی به آب، غیرقابل‌انکار است. در عصر حاضر که عصر اطلاعات و ارتباطات نام دارد، با توجه به رشد فزاینده جمعیت و محدودیت منابع آب، بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات برای تأمین غذای مردم، امری ضروری است. این مقاله با رویکردی میانرشتهای و با نگاهی به علوم کشاورزی، فناوری اطلاعات، مدیریت، و جغرافیا، ...
بیشتر
وابستگی بخش کشاورزی به آب، غیرقابل‌انکار است. در عصر حاضر که عصر اطلاعات و ارتباطات نام دارد، با توجه به رشد فزاینده جمعیت و محدودیت منابع آب، بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات برای تأمین غذای مردم، امری ضروری است. این مقاله با رویکردی میانرشتهای و با نگاهی به علوم کشاورزی، فناوری اطلاعات، مدیریت، و جغرافیا، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات را در بهینه‌سازی مصرف آب کشاورزی با بهره‌گیری از روش «سیستم‌های نرم» که از روش‌های تفکر سیستمی در علم مدیریت است، تحلیل کرده است. مسئله آب مصرفی در کشاورزی، دارای پیچیدگی ساختاری بوده و ذی‌نفعان مختلف، دیدگاه‌های متفاوتی درباره آن دارند؛ ازاین‌رو جزء مسائل نرم به‌شمار می‌آید. در این مقاله به این پرسش اساسی پاسخ داده شده است که ICT از چه راهی و با چه سازوکاری می‌تواند به اصلاح الگوی آب مصرفی در کشاورزی کمک کند. جامعه آماری پژوهش، همه بهره‌برداران حوضه آبریز گاوخونی (145381N=) است و تعداد نمونه با فرمول کوکران برابر با 383 کشاورز برآورد شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه، گردآوری، و دیدگاه‌های موجود و نظرات ذی‌نفعان مسئله با انجام مصاحبههای نیمه‌ساختاریافته با متخصصان و مسئولان سازمان‌های مربوطه، شناسایی شدند. نتایج بیانگر این بود که از دیدگاه ذی‌نفعان، ایجاد یک سامانه آبیاری می‌تواند از طریق اطلاع‌رسانی به کشاورزان و کمک به آنها در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آبیاری، در میزان مصرف آب توسط کشاورزان، اثرگذار باشد. بی‌تردید راه‌اندازی چنین سامانه‌ای نیازمند هماهنگی بین دستگاه‌های ذی‌ربط و آموزش و فرهنگ‌سازی بین مخاطبان اصلی است.
عادل پیغامی؛ حیدر تورانی
چکیده
در گذشته، فلسفه آموزش و رویکردهاى برنامه‌ریزى درسى صرفاً به انتقال مجموعه‌اى از دانشى سازمان‌یافته یا ایجاد و ارتقاى نظام ارزشى حاکم بر رفتارهاى فرد و جامعه محدود مى‌شد، به‌طوریکه طى چندین قرن و با کوشش‌هاى دانشگاه‌ها و مراکز جدیدِ اغلب رشته‌هاى علمى از جمله اقتصاد، برنامه‌هاى درسى تخصصى و تک‌رشته‌اى به‌وجود آمد. اما امروزه، ...
بیشتر
در گذشته، فلسفه آموزش و رویکردهاى برنامه‌ریزى درسى صرفاً به انتقال مجموعه‌اى از دانشى سازمان‌یافته یا ایجاد و ارتقاى نظام ارزشى حاکم بر رفتارهاى فرد و جامعه محدود مى‌شد، به‌طوریکه طى چندین قرن و با کوشش‌هاى دانشگاه‌ها و مراکز جدیدِ اغلب رشته‌هاى علمى از جمله اقتصاد، برنامه‌هاى درسى تخصصى و تک‌رشته‌اى به‌وجود آمد. اما امروزه، فلسفه آموزش و رویکردهاى برنامه‌ریزى درسى را توسعه داده‌اند و از روش‌هایى جدید استفاده مى‌کنند. در این روش‌ها، در فراسوى ساختار یک‌سویه‌نگر رشته‌هاى تخصصى، واقعیت‌ها و نیازهاى دنیاى جدید را جست وجو مى‌کنند و جزئى نگرى و محدودیت‌هاى تخصصى‌شدن و تقسیم علوم را، که در دهه‌هاى اخیر رایج بوده است، نقد مى‌کنند. مى‌توان این جریان را، «تلفیقى» » 2غیررشته‌اى» که در حوزه طراحى برنامه‌هاى درسى در رویکردهاى به‌اصطلاح تجلى یافته است، در انواع رویکردهاى درون‌رشته‌اى موازى 3، رویکرد میان‌رشته‌اى 4، رویکرد چندرشته‌اى 5، رویکرد چندرشته‌اى متقاطع 6، رویکرد چندرشته‌اى متکثر 7 و رویکرد فرارشته‌اى، در سه نوع افقى، قائم و مورب گونه‌شناسى کرد. این مهمْ انکارناپذیر است که مسائل اقتصادى چندوجهى و چندبعدى است و دانش اقتصاد ماهیتاً، دانشى تلفیقى از چند حوزه معرفتى علوم اقتصادى، جامعه‌شناسى، تاریخ، فلسفه، روان‌شناسى، حقوق و مباحث اخلاقى و هنجارى دینى است. با توجه به این نکته، پرواضح است که اولاً، طراحى‌هاى آموزشى و برنامه‌هاى درسى این رشته نمى‌تواند فارغ از مباحث برنامه‌ریزى تلفیقى باشد. ثانیاً، بلاشک بهره‌مندى از ظرفیتها و یافته‌هاى علمى و تجارب آموزشى این رویکردها مى‌تواند سرعت تحول و نوآورى در برنامه‌هاى آموزشى را افزایش دهد و بالتبع، سرمایه‌هاى انسانى آن را مضاعف کند و توانمندى و کارآمدى این دانش را براى مواجهه با مسائل علمى ارتقا دهد. در این مقاله، در پى آن هستیم که ضمن معرفى این رهیافت‌ها، با طراحى نمونه‌هایى، امکان و دلالتهاى عملى استفاده از رهیافت‌هاى تلفیقى را در طراحى برنامه‌هاى درسى رشته اقتصاد و گرایش‌هاى تخصصى در مقاطع تکمیلى آن نشان دهیم؛ ا نشاءالله
علوم انسانی و توسعه
حسین هنرور؛ توکل آقایاری هیر؛ محمد باقز علیزاده اقدم
چکیده
با توجه به افزایش نگرانی‌ها در ارتباط با مسائل زیست‌محیطی، مصرف پایدار ــ که از آن به مصرف سبز نیز تعبیر میشود ــ و شناسایی عوامل مرتبط با آن به دغدغۀ جدیِ علمی و سیاستگذاری در بیشتر جوامع تبدیل شده است. در میان عوامل متعدد تأثیرگذار بر مصرف پایدار، میتوان از ارزش‌ها و جهت‌گیری‌های ارزشی اجتماعی، به‌عنوان ...
بیشتر
با توجه به افزایش نگرانی‌ها در ارتباط با مسائل زیست‌محیطی، مصرف پایدار ــ که از آن به مصرف سبز نیز تعبیر میشود ــ و شناسایی عوامل مرتبط با آن به دغدغۀ جدیِ علمی و سیاستگذاری در بیشتر جوامع تبدیل شده است. در میان عوامل متعدد تأثیرگذار بر مصرف پایدار، میتوان از ارزش‌ها و جهت‌گیری‌های ارزشی اجتماعی، به‌عنوان سنگبنای تمامی رفتارها، از جمله رفتارهای مصرفی یاد کرد. مطالعهٔ حاضر با هدف بررسی روابط بین برخی جهت‌گیری‌های ارزشی ــ از جمله مادیگرایی، فردگرایی و جمعگرایی (در ابعاد مختلفشان) ــ با مصرف پایدار انجام یافته است. جامعهٔ آماری پژوهش حاضر شهروندان ارومیه و نمونهٔ آماری آن 516 نفر از شهروندان 64-15 سال می‌باشند که با به‌کارگیری روش پیمایش و استفاده از نمونهگیری خوشهای، مورد بررسی قرار گرفتهاند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد بُعد محوریتِ مادیگرایی اثری کاهشی و معنیدار و فردگرایی افقی و جمعگرایی افقی اثری افزایشی و معنیدار بر میزان مصرف پایدار دارد. همچنین، نتایج تحلیل‌های چند متغیره نشان داد که متغیرهای مذکور در مجموع حدود 19درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین مینماید.
علوم سیاسی
محمدرضا مرادی طادی
چکیده
بحرانِ آب یکی از جدی‌ترین مسائل پیشِ روی بشریت است که نیاز به اقدام فوری و اصولی دارد. در این زمینه، علوم انسانی، هریک از منظری، به این مسئله پرداخته‌‌اند. در این مقاله مهمترین زاویه‌های روابط آب با بخش‌هایی از علوم انسانی و زیست جمعی انسانها برجسته شده و این مسئله با ارائه شواهد آماری، توضیح داده شده است. پرسش از نقشِ آب در زندگی ...
بیشتر
بحرانِ آب یکی از جدی‌ترین مسائل پیشِ روی بشریت است که نیاز به اقدام فوری و اصولی دارد. در این زمینه، علوم انسانی، هریک از منظری، به این مسئله پرداخته‌‌اند. در این مقاله مهمترین زاویه‌های روابط آب با بخش‌هایی از علوم انسانی و زیست جمعی انسانها برجسته شده و این مسئله با ارائه شواهد آماری، توضیح داده شده است. پرسش از نقشِ آب در زندگی بشری و تأثیراتی که می‌تواند بر فرایندهای تمدنی بگذارد، و در پی آن، پرسش از چگونگی تأثیر فقدان آب بر روابط میان انسانها، دولت‌ها، و تمدن‌ها در کانون توجه این مقاله قرار گرفته است. البته تمرکز مفهومی مقاله بر مسئلۀ روابط آب و سیاست و بیشترین تمرکز مصداقی بر کشور ایران و منطقه خاورمیانه است. مقاله با مروری بر ادبیات پژوهش و مبانی نظری بحث نشان می‌دهد که بحران آب می‌تواند درنهایت، ماهیتِ امر سیاسی را دگرگون، و مدنیت را تبدیل به بدویت کند. این احتمال از طریق بازخوانی شواهد تجربی و مصداق‌های گوناگونی همچون آب و جنگ، و آب و خشونت به راستی‌آزمایی گذاشته شده است. جمع‌بندی مقاله این است که آب باید به موضوعی برای پژوهش‌های «فرارشته‌ای» تبدیل شود و خروجی آن همچون گونه‌ای «مسئله‌شناسی تحلیلی» در اختیار «سیاستگذاری عمومی» قرار گیرد، تا بتوان برنامه‌ای کلان و جامع برای برخورد با این «فرابحران» تدوین کرد.
احمد زندوانیان نایینی
چکیده
هدف از این نوشتار معرفى حوزه معرفتى فلسفه آموزش بزرگسالان به‌عنوان حوزه‌اى میان‌رشته‌اى است. درحال‌حاضر، گرایش‌هاى فلسفه تعلیم و تربیت و آموزش بزرگسالان، در مقاطع تحصیلات تکمیلى علوم تربیتى به‌عنوان دو گرایش مستقل مطالعه و تحقیق مى‌شوند. فلسفه آموزش بزرگسالان بین فلسفه »این نوشتار مى‌کوشد ضرورت ایجاد پلى با عنوان را آشکار ...
بیشتر
هدف از این نوشتار معرفى حوزه معرفتى فلسفه آموزش بزرگسالان به‌عنوان حوزه‌اى میان‌رشته‌اى است. درحال‌حاضر، گرایش‌هاى فلسفه تعلیم و تربیت و آموزش بزرگسالان، در مقاطع تحصیلات تکمیلى علوم تربیتى به‌عنوان دو گرایش مستقل مطالعه و تحقیق مى‌شوند. فلسفه آموزش بزرگسالان بین فلسفه »این نوشتار مى‌کوشد ضرورت ایجاد پلى با عنوان را آشکار سازد. در این مقاله، تاریخچه صدساله« تعلیم و تربیت و آموزش بزرگسالان مطالعات فلسفى در حوزه آموزش بزرگسالان و تلاش‌هاى افرادى مانند گرونت ویگ، بوبر و لیندمن بررسى شده است. گرچه مباحث عمده در فلسفه آموزش بزرگسالان را مى‌توان به سه بخش تقسیم کرد، اما در این مقاله، بیشتر به بخش اول اشاره شده است. این سه بخش عبارتند از: 1. طبقه‌بندى‌هاى ارائه‌شده براى دیدگاه‌هاى فلسفى مطرح در آموزش بزر گسالان از قبیل طبقه‌بندى الیاس و مریام، طبقه‌بندى هیمسترا؛ 2. بررسى ریشه‌هاى فلسفى رویکردهاى سوادآموزى از قبیل سوادآموزى تابعى، سوادآموزى توده‌اى، سوادآموزى آگاهى‌بخش و سواد اطلاعاتى؛ 3. مطالعه آراى متفکران مهم در حوزه فلسفه آموزش بزرگسالان. در پایان، نگارنده هفت‌دهه سوادآموزى در ایران را بررسى کرده و کوشیده است که نشان دهد ریشه بسیارى از ناکامى‌هاى سوادآموزى در ایران، به سبب نداشتن پشتوانه فلسفى نظرى است. لذا با تأسیس این رشته جدید، مى‌توان با بهره‌گیرى از منابع فلسفى و تربیتى، به فهم و حل (کاهش) مسائل و مشکلات آموزش بزرگسالان و سوادآموزى در ایران کمک کرد
علوم تربیتی
حسن کاویانی؛ نسرین نصر
چکیده
باتوجه به روند صعودی انجام پژوهش‌ها و تحقیقات در زمینه آموزش محیط زیست، در مقالهٔ حاضر سعی شد نتایج کلیهٔ تحقیقات انجام‌شده در حوزهٔ آموزش محیط زیست گردآوری، و ضمن ترکیب این نتایج، یک دیدگاه واحد و منسجم از عوامل مؤثر بر آموزش محیط زیست در داخل حاصل شود. روش پژوهش مبتنی بر استفاده از روش سنتزپژوهی و جامعهٔ آماری آن شامل کلیه مقالات ...
بیشتر
باتوجه به روند صعودی انجام پژوهش‌ها و تحقیقات در زمینه آموزش محیط زیست، در مقالهٔ حاضر سعی شد نتایج کلیهٔ تحقیقات انجام‌شده در حوزهٔ آموزش محیط زیست گردآوری، و ضمن ترکیب این نتایج، یک دیدگاه واحد و منسجم از عوامل مؤثر بر آموزش محیط زیست در داخل حاصل شود. روش پژوهش مبتنی بر استفاده از روش سنتزپژوهی و جامعهٔ آماری آن شامل کلیه مقالات علمی معتبر در زمینه آموزش محیط زیست بوده که باتوجه به جستوجوی منظم در پایگاه‌های اطلاعاتی داخل، بر اساس معیارهای ورود، تعداد 206001 مقالهٔ علمی شناسایی و درنهایت، بر اساس معیارهای خروح، تعداد 78مقاله به‌منظور تحلیل نهایی انتخاب شد. برای فراهم آوردن اطلاعات، از کاربرگ طراحی‌شده توسط محقق برای گزارش و ثبت اطلاعات پژوهش‌های اولیه استفاده گردید و به‌منظور تحلیل یافته‌ها، از الگوی شش مرحله‍ای سنتزپژوهی روبرتس با استفاده از روش‌های کدگذاری باز و محوری استفاده شد. طبق یافته‌های به‌دست آمده، از آنجا که آموزش محیط زیست باعث افزایش آگاهی و حساسیت زیست‌محیطی میشود، به‌عنوان مهمترین روش در آموزش افراد در جهت شناسایی و مقابله با مشکلات زیستی محسوب میشود. در این راستا، آنچه بر اثربخشی این آموزش تأثیرگذار بوده است، متأثر از این 6عامل است: نیازسنجی، به کارگیری روش‌های آموزشی، آموزش رسمی، آموزش غیررسمی، آموزش همگانی و آموزش مادام‌العمر. طبق یافته‌ها، آموزش رسمی با کمبودها و ضعف‌هایی مواجه بوده و آموزش غیررسمی در این زمینه اثربخش‌تر بوده است.
میان رشته‌ای
نسیم رحمان نسب امیری؛ علی اصغر پورعزت
چکیده
آب، موضوع بسیاری از بحرانهای احتمالی قرن جاری خواهد بود. کاهش ذخایر آب شیرین دنیا، به دلایل فراوان، ازجمله افزایش جمعیت، تغییرات آب‌و‌هوایی و به‌ویژه استفادۀ ناپایدار از منابع آب، سبب شده است که موضوع تأمین آب آشامیدنی سالم، به یکی از مهمترین دغدغه‌های جهانی تبدیل شود؛ دغدغه‌ای که اهمیت آن با توجه به طرح حق بر آب آشامیدنی سالم ...
بیشتر
آب، موضوع بسیاری از بحرانهای احتمالی قرن جاری خواهد بود. کاهش ذخایر آب شیرین دنیا، به دلایل فراوان، ازجمله افزایش جمعیت، تغییرات آب‌و‌هوایی و به‌ویژه استفادۀ ناپایدار از منابع آب، سبب شده است که موضوع تأمین آب آشامیدنی سالم، به یکی از مهمترین دغدغه‌های جهانی تبدیل شود؛ دغدغه‌ای که اهمیت آن با توجه به طرح حق بر آب آشامیدنی سالم ــ به‌منزله یکی از حق‌های مهم بشری ــ بیشتر مدنظر قرار می‌گیرد. هرچند، تضمین حق دسترسی به آب آشامیدنی سالم و تحقق آن، یکی از تعهدات بین‌المللی مهم دولت‌ها است، اما حل بحران آب و به‌ویژه یافتن روش‌هایی برای استفادۀ پایدار از منابع آب، بدون همراهی و مشارکت همه افراد جامعه، ازجمله بخش خصوصی فعال در این عرصه بسیار دشوارتر خواهد بود. در بخش خصوصی، به‌ویژه شرکت‌های فراملی که از توان مالی، فنی و انسانی بسیار بالایی بهره‌مند هستند، در عرصه مدیریت و تأمین منابع آب، مؤثر ظاهر شده‌اند؛ بنابراین، به‌لحاظ اهمیت رعایت حق بر آب، بررسی موضوع مسئولیت و نقش بخش خصوصی در تحقق حق بر آب، اهمیت فراوانی دارد. مقاله حاضر با اتخاذ رویکردی میانرشتهای، مبانی حقوقی و اخلاقی مسئولیت بخش خصوصی در برابر تحقق حق آب را بررسی کرده، ماهیت و قلمرو این مسئولیت را با توجه به اهمیت سود برای شرکت‌های خصوصی مدنظر قرار داده است.
مهران رضوانی؛ سید حمید خدادادحسینی؛ عادل آذر؛ پرویز احمدی
چکیده
خردمایه مقاله حاضر گویاى آن است که مطالعات علوم انسانى با نگاهى پارادایمیک، تا پیش از طرح و بسط میا‌ن‌رشته‌گرایى، عمدتاً، براساس یکى از پارادایم‌هاى اثبات‌گرایى، تفسیرى، نظریه انتقادى، فمینیسم، پست‌مدرنیسم و نظریه آشوب، به‌عنوان پارادایم غالب، بوده است که این مسئله به نوعى یک‌سونگرى و یک‌جانبه‌گرایى منجر شده است. در این ...
بیشتر
خردمایه مقاله حاضر گویاى آن است که مطالعات علوم انسانى با نگاهى پارادایمیک، تا پیش از طرح و بسط میا‌ن‌رشته‌گرایى، عمدتاً، براساس یکى از پارادایم‌هاى اثبات‌گرایى، تفسیرى، نظریه انتقادى، فمینیسم، پست‌مدرنیسم و نظریه آشوب، به‌عنوان پارادایم غالب، بوده است که این مسئله به نوعى یک‌سونگرى و یک‌جانبه‌گرایى منجر شده است. در این مقاله، هدف آن است تا با کنکاشى نوپردازانه و بهره‌گیرى از چارچوبى ابتکارى و منبعث از دیدگاه کثرت‌گرا، الگویى براى تحلیل پارادایمیک مطالعات میان‌رشته‌اى از تقاطع سه عامل به‌منظور نوعى مفاهمه بهتر و برداشت موزونتر از مطالعات «ساختار»، «الگو» و «فرایند» میان‌رشته‌اى ارائه شود. در این راستا، مفهوم نوظهور بازاریابى کارآفرینانه به‌مثابه مصداقى میان‌رشتگى، که از تلفیق وجوه دو رشته علمى بازاریابى و کارآفرینى در مطالعات مدیریت ناشى شده است، مطرح و مصادیق آن در این نقش هنگارى ابتکارى، جانمایى شده است. بدین‌ترتیب، نتیجه‌گیرى شده است که در پژوهش‌هاى میان‌رشته‌اى و نوظهور، توجه توأمان به پارادایم‌هاى مذکور و شناخت هریک از مطالعات در حوزه‌هاى مختلف مى‌تواند در راستاى درک بهتر حقیقت و رهایى از قیدوبندهاى تفکر وابسته به متن و محتوا راه‌گشا باشد و مانع کوته‌نگرى و یک‌جانبه‌گرایى شود
حمدالله سجاسی قیداری؛ طاهره صادقلو؛ سید رضا حسینی کهنوج؛ خدیجه یزدانی مروی لنگری
چکیده
کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی روستاییان است و بیشترین سهم مصرف آب، مربوط به این بخش میباشد. کمبود آب در این بخش می‌تواند موجب بروز بحرانهای جدی از جمله تنش‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و... در زندگی انسانها به‌ویژه روستاییان کشاورز شود. باتوجه به اهمیت میانرشتهای بودن این موضوع، هدف از این مقاله تحلیل تنش‌های ...
بیشتر
کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی روستاییان است و بیشترین سهم مصرف آب، مربوط به این بخش میباشد. کمبود آب در این بخش می‌تواند موجب بروز بحرانهای جدی از جمله تنش‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و... در زندگی انسانها به‌ویژه روستاییان کشاورز شود. باتوجه به اهمیت میانرشتهای بودن این موضوع، هدف از این مقاله تحلیل تنش‌های اجتماعی ناشی از کمبود آب بین کشاورزان روستایی دهستان میان‌جام میباشد. روش به‌کار رفته، توصیفی‌ـ‌تحلیلی است. ابزار اصلی برای جمع آوری داده‌ها، روش کتابخانه‍‌ای، اسنادی و میدانی است و از پرسشنامه استفاده شده است. برای پردازش و تحلیل دادههای حاصل از تنش اجتماعی، از نرم‌افزار SPSS و جهت رتبهبندی روستاهای موردنظر از نرم‌افزار پرومیته استفاده شده است. به‌منظور بررسی متغیر تحلیل تنش‌های اجتماعی ناشی از کمبود آب باتوجه به نرمال‌بودن شاخصها از آزمون T تک‌نمونه‍ای استفاده شد. با توجه به اینکه حدّ بالا (1/1969) و حدّ پایین (0/3279) شاخصها مثبت بوده و میانگین جامعه در این شاخصها، بیشتر از مقدار مورد آزمون میباشد، نتایج گویای این است که شاخصهای مذکور در روستاهای مورد بررسی در وضعیت متوسط رو به بالا قرار گرفته است. جهت بررسی ارتباط بین دو متغیر خشکسالی و تنش اجتماعی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که مقدار این عدد (0/395) به‌دست آمد. این مقدار نشان می‌دهد که با بالارفتن معضلات آبی، به همان میزان تنش‌های اجتماعی افزایش می‍یابد. نتایج حاصل از نرم‌افزار پرومیته نیز نشان داد، به‌لحاظ تنش اجتماعی به‌وجود آمده، روستاهای امغان و کلاته‌مروی دارای بیشترین میزان جریان خالص میباشد.
زینب تمسکی
چکیده
برای تحقق مصرف بهینۀ آب، این موهبت همزمان زمینی و آسمانی، نخستین گام پیش از جستوجوی هرگونه راهکاری، توجه به ذهنیت مصرف‌کننده است؛ ذهنیتی که در ارتباط با عالم واقع و نحوۀ سازماندهی منابع آب شکل گرفته است. این مقاله درصدد است با رویکردی میانرشتهای، در چارچوب بررسی تاریخ شهر تهران و با دیدی مبتنی‌بر معماری، نحوۀ سازماندهی منابع ...
بیشتر
برای تحقق مصرف بهینۀ آب، این موهبت همزمان زمینی و آسمانی، نخستین گام پیش از جستوجوی هرگونه راهکاری، توجه به ذهنیت مصرف‌کننده است؛ ذهنیتی که در ارتباط با عالم واقع و نحوۀ سازماندهی منابع آب شکل گرفته است. این مقاله درصدد است با رویکردی میانرشتهای، در چارچوب بررسی تاریخ شهر تهران و با دیدی مبتنی‌بر معماری، نحوۀ سازماندهی منابع آب این شهر را پیش از ورود آب لوله‌کشی توصیف کند و ضمن این توصیف، برمبنای مفروضات دریافت‌شده از روان‌شناسی و مطالعات فرهنگی، به این پرسش پاسخ دهد که چگونه ذهنیت ایرانی دربارۀ آب به‌مثابه نعمتی محدود و ارزشمند، به نگرش به آن به‌منزله منبعی نامحدود و به‌آسانی دردسترس و رایگان، تغییر کرده است. به این منظور، نحوۀ سازماندهی کالبدی‌ـ‌فضایی آب در شهر تهران دورۀ قاجاریه از دیدی کلان توصیف شده و همچنین، ذهنیتی را که این سازماندهی قابل‌مشاهده در شهر در مورد آب امکان‌پذیر می‌کرد، توضیح داده شده است. علاوه‌بر این، با تمرکز بر نقطه‌ای از شهر تهران در دوره قاجاریه، سازوکارهای دستیابی به آب و مشکلات هنگام بهره‌برداری آن از دیدی خرد توصیف شده و درنهایت، روند تدریجی تغییر ذهنیت در مورد آب پس از لوله‌کشی آن و با تغییر میزان مشاهده‌پذیری منابع آب در شهر، بررسی شده است؛ تغییر ذهنیتی که بر میزان و نحوۀ مصرف کنونی، مؤثر بوده و در هر تصمیم‌گیری‌ای برای بهینه‌سازی مصرف آب باید به راهکارهای درازمدت بازسازی آن اندیشید.
علیرضا عراقیه؛ کورش فتحی واجارگاه؛ احمد علی فروغی ابری؛ نعمت الله فاضلى
چکیده
براساس نتایج این پژوهش، مشخص شد که برنامه درسى آموزش عالى کشور به سبب مغفول بودن سیاست قومى و چندفرهنگى در ایران، الگو و راهکارى در زمینه برنامه درسى چندفرهنگى ندارد. ازطرفى، به کاربستن نتایج پژوهش‌ها درباره الگوى پیشنهادى چندفرهنگى و سیاست قومى مناسب ایران نیز در هاله‌اى از ابهام و عدم قطعیت، گزارش شده است. این موضوعات، ضمن محروم‌کردن ...
بیشتر
براساس نتایج این پژوهش، مشخص شد که برنامه درسى آموزش عالى کشور به سبب مغفول بودن سیاست قومى و چندفرهنگى در ایران، الگو و راهکارى در زمینه برنامه درسى چندفرهنگى ندارد. ازطرفى، به کاربستن نتایج پژوهش‌ها درباره الگوى پیشنهادى چندفرهنگى و سیاست قومى مناسب ایران نیز در هاله‌اى از ابهام و عدم قطعیت، گزارش شده است. این موضوعات، ضمن محروم‌کردن برنامه‌هاى درسى از صفاتى مثل چالاکى، تنوع و تکثّر، موانعى را نیز در برابر بینالمللىکردن برنامه درسى آموزش عالى ایران ایجاد کرده است. در روبهروشدن با این مسئله، متخصّصان این حوزه از دانش، با چالشهایى مواجه شده‌اند و سیاستگذاران آموزش عالى نیز چارهاى جز ورود به این بحث ندارند. براى رهایى از این وضعیت، سکون و پاسخگویى به این نیاز معرفتى و اجتماعى و پرهیز از یک‌سونگرى به مفهوم چندفرهنگى، رویکرد میان‌رشته‌اى و تلفیق، به‌عنوان راهبرد مناسب، معرفى و اَشکال برنامه‌ریزى تلفیقى چندرشته‌اى متقاطع و برنامه‌ریزى چندرشته‌اى متکثّر، براى طراحى رشته برنامه درسى چندفرهنگى پیشنهاد شده است
زبان‌شناسی
مریم سادات غیاثیان؛ مینا وندحسینی؛ بهمن زندی؛ محمدرضا احمدخانی
چکیده
«کمبود آب» و «آلودگی هوا» دو بحران زیست‌محیطی هستند که کلانشهر تهران را تهدید می‌کنند. سؤال این است که مسئولیت پژوهش در این زمینه به عهدۀ کدام سازمان یا نهاد است؟ آیا محیط‌زیست باید این وظیفه را به عهده بگیرد یا رسانه‌های جمعی یا زبان‌شناسان شناختی؟ به نظر می‌رسد راه‌حل این معضل از توان هر یک از آنها به تنهایی خارج ...
بیشتر
«کمبود آب» و «آلودگی هوا» دو بحران زیست‌محیطی هستند که کلانشهر تهران را تهدید می‌کنند. سؤال این است که مسئولیت پژوهش در این زمینه به عهدۀ کدام سازمان یا نهاد است؟ آیا محیط‌زیست باید این وظیفه را به عهده بگیرد یا رسانه‌های جمعی یا زبان‌شناسان شناختی؟ به نظر می‌رسد راه‌حل این معضل از توان هر یک از آنها به تنهایی خارج است و تنها، نگاه به پدیدۀ موردنظر از منظر بینارشته‌ای می‌تواند راه‌گشا باشد. در مقالۀ حاضر، این سؤال مطرح شده است که تصویرهای دیداری در روزنامۀ همشهری (1394ش) چگونه می‌توانند با به کارگیری استعاره‌های تصویری به بحران کمبود آب و آلودگی هوا در کلانشهر تهران کمک کنند؟ برای پاسخگویی، از فورس‌ویل (2016) بهره گرفته شد. در این رویکرد، فرض کلی بر این است چنانچه مغایرتی بین عناصرِ تشکیل‌دهندۀ استعاره‌های تصویری در رویکرد مذکور و عناصر تشکیل‌دهندۀ استعاره‌های تصویری در روزنامۀ همشهری مشاهده نشود، تصویرهای دیداری مورد نظر شرایط لازم را خواهند داشت تا توسط بینندگان/خوانندگان دریافت شوند و آگهی‌دهندگان به هدف خود، که همانا پیام‌رسانی در مورد بحرانهای زیست‌محیطی است، دست خواهند یافت؛ اما چنانچه مغایرتی مشاهده شود، فقط در صورت رفع مغایرت است که استعاره‌های مذکور می‌توانند دریافت شوند. این مقاله، توصیفی‌ـ‌تحلیلی است و یافته‌های آن از بیشتر جهات در راستای یافته‌های فورس‌ویل (2016) پیش رفته است. این پژوهش نشان می‌دهد استعاره‌های تصویری روزنامۀ همشهری قابلیت آن را دارند که توسط خوانندگان روزنامه دریافت شوند و آگهی‌دهندگان به هدف خود، که پیشتر گفته شد، دست یابند.
محمد باقر آرایش
چکیده
هدف اصلی این مقالۀ کیفی که به شیوۀ پدیدارشناسی انجام شده است، تحلیل محیط‌زیست‌گرایانۀ بحران آب و خشکسالی برمبنای نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده آجزن، از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام است. الگوی به‌کاررفته برای تحلیل نگرش رفتاری در این پژوهش، رفتار برنامه‌ریزی‌شدۀ آجزن بوده است. در این مطالعه از تلفیق دانش روان‌شناسی، مردم‌شناسی ...
بیشتر
هدف اصلی این مقالۀ کیفی که به شیوۀ پدیدارشناسی انجام شده است، تحلیل محیط‌زیست‌گرایانۀ بحران آب و خشکسالی برمبنای نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده آجزن، از دیدگاه کشاورزان شهرستان ایلام است. الگوی به‌کاررفته برای تحلیل نگرش رفتاری در این پژوهش، رفتار برنامه‌ریزی‌شدۀ آجزن بوده است. در این مطالعه از تلفیق دانش روان‌شناسی، مردم‌شناسی و دانش فنی کشاورزی (رویکرد میانرشتهای) استفاده شده است. جامعۀ مورد مطالعه، کشاورزان شهرستان ایلام ــ که بیشترین خشکسالی را در سال‌های اخیر تجربه کردهاند ــ کارشناسان مسائل آبیاری اداره کل جهاد کشاورزی شهرستان ایلام، و کارشناسان مدیریت بحران استان بوده‌اند. افراد مطلع از طریق روش گلوله‌برفی شناسایی شدند. دادههای پژوهش به روش مصاحبه عمیق و مشاهده مستقیم جمع‌آوری، و براساس الگوی کلابزی تجزیه‌و‌تحلیل شده‌اند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که کشاورزان، روش‌هایی سنتی و بومی مانند تغییر الگوی کشت، ذخیره علوفه، تغییر زمان کاشت، تنوع معیشت، و ترمیم جوی‌های آب را به‌جهت سازگاری با خشکسالی و چرای مزارع خشک‌شده، خرید آب از همسایگان، کاهش تعداد دام‌ها، و قطع درختان، به‌منظور مقابله با خشکی به‌کار می‌گیرند. نتایج به‌دست‌آمده از جامعۀ کارشناسان نشان می‌دهد که آنان اقداماتی را در سه مرحلۀ پیش از وقوع بحران (مدیریت تلفیقی منابع آب و ظرفیت‌سازی نهادی)، در حین وقوع بحران (حمایت‌گری هدفمند و برنامه‌ریزی سیستمی) و پس از وقوع بحران (توسعه کشاورزی و معیشت پایدار) انجام داده‌اند.
ذبیح الله خنجرخانى؛ حسنعلى بختیار نصرآبادى نصرآبادى؛ آرزو ابراهیمى دینانى
چکیده
در دنیاى پیچیده امروز، بشر براى حل مشکلات پیش رو، نیازمند دیدگاه‌هاى جامع است. در این میان، فقط مطالعات بین‌رشته‌اى است که موجب مى‌شود محیط پیرامون افراد، به‌خصوص محیط دانشگاهى و مطالعات متخصصان انسجامى خاص پیدا کند و باعث پویایى نظام آموزشى و در نتیجه، رشد و اصلاح فرهنگ شود. علاوه‌برآن، تداخل در محتوا، روش‌هاى پژوهش، اصول و ...
بیشتر
در دنیاى پیچیده امروز، بشر براى حل مشکلات پیش رو، نیازمند دیدگاه‌هاى جامع است. در این میان، فقط مطالعات بین‌رشته‌اى است که موجب مى‌شود محیط پیرامون افراد، به‌خصوص محیط دانشگاهى و مطالعات متخصصان انسجامى خاص پیدا کند و باعث پویایى نظام آموزشى و در نتیجه، رشد و اصلاح فرهنگ شود. علاوه‌برآن، تداخل در محتوا، روش‌هاى پژوهش، اصول و نظریه‌ها، مرزبندى رایج علوم را از میان برده است. واقعیت این است که پیشرفت در هر رشته، علاوه‌بر تحقیقات دانشمندان خود، به میزان بسیارى به دیدگاه دیگر دانشمندان، به‌خصوص رشته‌هاى نزدیک به هم، نیازمند است. اندیشمندان میان‌رشته‌اى، واقعیت‌ها و نیازهاى دنیاى جدید را در فراسوى رشته‌هایى نکوهش مى‌کنند که ساختارى یکسویه، جزئى‌نگر، محدود و تخصصى دارند و آشنایى با رویکردهاى میان‌رشته‌اى و آگاهى از چرایى این مقوله را براى برنامه‌ریزان درسى ضرورى مى‌دانند و تخصص‌هاى میان‌رشته‌اى را براى دانشکده‌ها و مؤسساتى که در پى دستیابى به مرزهاى جدید و خلق بایسته‌هاى خاص در عرصه علوم، به‌ویژه علوم انسانى هستند، ضرورى مى‌دانند. این مقاله در سه بخش تنظیم شده است: در بخش اول، مقدمه، اهمیت و ضرورت و تاریخچه‌اى از رویکرد میان‌رشته‌اى بیان شده است. در بخش دوم، میان‌رشته‌اى و انواع آن بحث شده است. در بخش سوم، اشاره‌اى به سیاست‌هاى آموزشى، متخصصان و کاربران این رویکرد شده است و در ادامه، چالش‌ها مربوط به آن واکاوى مى‌شود. در پایان بحث، نتیجه‌گیرى و پیشنهادهایى ارائه شده است که به‌طور خلاصه عبارت است از: 1.کاربرد همزمان رویکرد رشته‌اى و میان‌رشته‌اى در حوزه تحقیقات، یا به‌عبارت دیگر، قرارگرفتن ساختار منطقى در کنار سازماندهى مهارت‌هاى متنوع بدون غفلت از دیگرى؛ 2. توجیه فلسفه وجودى میان‌رشته‌اى در میان مسئولان و مجریان و درونى‌کردن ارزش‌هاى این مقوله براى افراد؛ 3.سرمایه‌گذارى در این حوزه به‌سبب نیاز به آموزش مناسب رشته‌ها، اجراى تحقیقات جامع و کاربردى، تسهیل روند رشد هر رشته با کمک رشته‌هاى دیگر
مدیریت
مهرداد ملک محمدی؛ محمد مهدی مظفری
چکیده
مدیریت درست الگوی مصرف منابع آب یکی از زیرساخت‌های اصلی توسعۀ پایدار در بخش انرژی است. خشکسالی، افزایش جمعیت، صنعتی‌شدن جامعه و گسترش شهرنشینی از عواملی است که منجر به بحران منابع آب در کشور شده است. در این راستا، بازاریابی اجتماعی نقش مؤثری در اصلاح الگوی مصرف در بخش انرژی، به‌ویژه مصرف منابع آب، دارد. در این مقاله، به‌منظور تعیین ...
بیشتر
مدیریت درست الگوی مصرف منابع آب یکی از زیرساخت‌های اصلی توسعۀ پایدار در بخش انرژی است. خشکسالی، افزایش جمعیت، صنعتی‌شدن جامعه و گسترش شهرنشینی از عواملی است که منجر به بحران منابع آب در کشور شده است. در این راستا، بازاریابی اجتماعی نقش مؤثری در اصلاح الگوی مصرف در بخش انرژی، به‌ویژه مصرف منابع آب، دارد. در این مقاله، به‌منظور تعیین و چگونگی ارتباط عوامل مؤثر در بازاریابی اجتماعی و نقش آن در تغییر داوطلبانۀ نحوۀ مصرف آب و مدیریت اثربخش، از 115 تن از خبرگان و کارشناسان مطلع در حوزۀ منابع آب به‌عنوان جامعۀ آماری، در مورد عوامل مرتبط با الگوی مصرف در قالب پرسشنامه نظرخواهی شد. بر اساس تجزیه و تحلیل‌های به‌دست‌آمده، با استفاده از روش تحلیل عامل اکتشافی سه متغیر مکنون منطبق بر بازاریابی اجتماعی، شامل مناطق بحرانی (مکان)، تغییر رفتار مصرف (محصول) و فرهنگ‌سازی (ترفیع)، شناسایی شد. سپس با بهره‌گیری از الگو‌سازی معادلات ساختاری، ثابت شد که مؤلفۀ تغییر رفتار تحت تأثیر دو عامل فرهنگ و مکان است و در نهایت، بر اساس رتبهبندی به روش تاپسیس فازی، عامل مکان با ضریب 644/0 به‌عنوان تأثیرگذارترین عامل بازاریابی اجتماعی در مدیریت منابع آب تعیین شد. این الگو می‌تواند در راستای سیاست‌گذاری‌های آمایشی و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت راهکاری برای پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌های مدیران در بخش مدیریت منابع آب به‌منظور تغییر الگوی مصرف باشد.
محمد عاملی
چکیده
نظریه ساختاربندی به جهت ماهیت تلفیقی و نیز پیوستاری آن مستلزم درنظر گرفتن دوگانگی‌های دیرپایی است که جامعه‌شناسی از دیرباز درگیر آن بوده. دوگانگی‌هایی چون عین (object)، ذهن (subject)، ساختار (structure)، عاملیت (agency) از جمله مهمترین تقابل‌های این دانش نظری می‌باشند. اما هدف نظریه ساختاربندی (خاصه در آراء مقدماتی چون گیدنز و بوردیو) فهم پیوستاری ...
بیشتر
نظریه ساختاربندی به جهت ماهیت تلفیقی و نیز پیوستاری آن مستلزم درنظر گرفتن دوگانگی‌های دیرپایی است که جامعه‌شناسی از دیرباز درگیر آن بوده. دوگانگی‌هایی چون عین (object)، ذهن (subject)، ساختار (structure)، عاملیت (agency) از جمله مهمترین تقابل‌های این دانش نظری می‌باشند. اما هدف نظریه ساختاربندی (خاصه در آراء مقدماتی چون گیدنز و بوردیو) فهم پیوستاری و دینامیک، عاملیت انسانی، در فرایند شکلگیری ساختارهاست. مقولهای که به درستی اول بار درآرا برخی جامعهشناسان کلاسیک، خاصه مارکس، به صورت ضمنی بدان پرداخته شده است. از این منظر نظریه ساختاربندی آشکارسازی، مقوله پنهان و تلویحی در بطن جامعه‌شناسی کلاسیک است و نه گشایش بدیع و تازه، گرچه نمیتوان آن را یکسره مسألهای تکراری نیز دانست.
محمد یمنی دوزی سرخابی
چکیده
امروزه برنامه‌ریزی دانشگاهی با توجه به پیچیدگی موقعیت‌های دانشگاهی با بحران مواجه است؛ بطوریکه رویکرد خطی در برنامه‌ریزی دانشگاهی نمی‌تواند به درک و اصلاح سیستم‌های دانشگاهی کمک کند. رویکرد اقتباس از کشورهای صنعتی پیشرفته، بر اساس شاخصهای از قبل تعریف شده و برخاسته از موقعیت‌های خاص آنها، سبب به حاشیه رانده شدن وضعیت خاص و ...
بیشتر
امروزه برنامه‌ریزی دانشگاهی با توجه به پیچیدگی موقعیت‌های دانشگاهی با بحران مواجه است؛ بطوریکه رویکرد خطی در برنامه‌ریزی دانشگاهی نمی‌تواند به درک و اصلاح سیستم‌های دانشگاهی کمک کند. رویکرد اقتباس از کشورهای صنعتی پیشرفته، بر اساس شاخصهای از قبل تعریف شده و برخاسته از موقعیت‌های خاص آنها، سبب به حاشیه رانده شدن وضعیت خاص و بی همتای دانشگاه‌ها در غالب کشورهای «در حال توسعه» شده است. آنچه اهمیت می‍یابد تفکر برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی در این کشورها است که پویایی ارتباط گذشته، حال و آینده موقعیت‌های دانشگاهی را مورد توجه قرار می‌دهد: اگر تا دهه 80 میلادی مفهوم «برنامه‌ریزی استراتژیک» در حوزه آموزش عالی استفاده متداول داشت (مفهومی که از بخش صنعت وارد آن شده بود) اینک بر بعد خلاق تفکر برنامه‌ریزی در سیستم‌های دانشگاهی تاکید میگردد .در نوشتار حاضر، با تامل بر پیچیدگی سیستم‌های دانشگاهی و نقد رویکرد خطی برنامه‌ریزی در آموزش عالی و دانشگاه‌ها، برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی به مثابه تفکر، خلاقیت در حوزه میانرشتهای بررسی میگردد.
